Komunikat prasowy

Gwiazdy i czaszki: nowe zdjęcie ESO ukazuje straszliwą mgławicę

30 października 2020

Ta zwiewna pozostałość po od dawna umarłej gwieździe, wtulona w brzuch Wieloryba, wykazuje podobieństwo do czaszki unoszącej się w przestrzeni. Mgławica Czaszka została sfotografowana w niesamowitych szczegółach przez Bardzo Duży Teleskop (VLT) należący do ESO i jest widoczna w pięknych, przekrwionych kolorach. Jest to pierwsza znana mgławica planetarna mająca związek z parą blisko związanych gwiazd, okrążanych przez trzecią gwiazdę.

Mgławica Czaszka znana jest też jako NGC 246. Znajduje się około1600 lat świetlnych od Ziemi w kierunku południowej konstelacji Wieloryba. Uformowała się, gdy podobna do Słońca gwiazda w późnym wieku odrzuciła swoje zewnętrzne warstwy, pozostawiając odkryte jądro – biały karzeł – to jedna z gwiazd widocznych w samym centrum NGC 246.

Pomimo, iż mgławicę znano od wieków, dopiero w 2014 roku astronomowie odkryli, korzystając z teleskopu VLT, że biały karzeł i jego towarzyszka skrywają trzecią gwiazdę położoną w sercu Mgławicy Czaszka. Gwiazda ta, niewidoczna na zaprezentowanej fotografii, jest słabym czerwonym karłem, który znajduje się blisko białego karła, w odległości około 500 razy większej niż Ziemia od Słońca. Czerwony i biały karzeł okrążają się nawzajem jako para, natomiast zewnętrzna gwiazd krąży wokół tej pary w odległości około 1900 razy większej niż dystans Ziemia-Słońce. Razem te trzy gwiazdy czynią NGC 246 pierwszą znaną mgławicą planetarną z hierarchicznym układem potrójnym gwiazd w centrum mgławicy.

Nowe zdjęcie Mgławicy Czaszka zostało wykonane przy pomocy instrumentu FORS 2 na teleskopie VLT na chilijskiej pustyni Atakama. Celowo obejmuje światło emitowane w pewnych wąskich zakresach długości fali — związanych z gazem wodorowym i tlenowym. Obserwacje światła emitowanego przez poszczególne pierwiastki pomagają w uzyskaniu wielu informacji na temat składu chemicznego i struktury obiektu. Nowa fotografia uwidacznia, w których miejscach NGC 246 jest bogata lub uboga w wodór (pokazany na czerwono) oraz tlen (kolor jasnoniebieski).

Zdjęcie zostało wybrane w ramach programu Kosmiczne Klejnoty ESO (ESO Cosmic Gems), inicjatywy promocyjnej tworzącej dla celów edukacyjnych i popularyzacyjnych fotografie interesujących, intrygujących lub wizualnie atrakcyjnych obiektów, wykorzystując do tego teleskopy ESO. Program korzysta z czasu teleskopu, gdy ten nie może używany do obserwacji naukowych. Wszystkie zebrane dane mogą jednak być również wykorzystane w badaniach naukowych i są dostępne dla astronomów poprzez archiwum naukowe ESO.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Ma 16 krajów członkowskich: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy, dodatkowo Chile jest kraje gospodarzem, a Australia (IA/FCUL) strategicznym partnerem. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop ELT (Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop), który stanie się „największym okiem świata na niebo”. 

Linki

Kontakt

Krzysztof Czart
Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Bárbara Ferreira
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6670
Tel. kom.: +49 151 241 664 00
E-mail: pio@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso2019

O komunikacie

Komunikat nr:eso2019pl
Nazwa:NGC246
Typ:Milky Way : Star : Evolutionary Stage : White Dwarf
Milky Way : Nebula : Type : Planetary
Facility:Very Large Telescope
Instrumenty:FORS2

Zdjęcia

New ESO’s VLT image of the Skull Nebula
New ESO’s VLT image of the Skull Nebula
Po angielsku
The Skull Nebula in the constellation of Cetus (The Whale)
The Skull Nebula in the constellation of Cetus (The Whale)
Po angielsku
The sky around the Skull Nebula
The sky around the Skull Nebula
Po angielsku

Filmy

ESOcast 232 Light: Stars and Skulls
ESOcast 232 Light: Stars and Skulls
Po angielsku
Zooming in on the Skull Nebula
Zooming in on the Skull Nebula
Po angielsku