Komunikat prasowy

Pogromca pyłu z ESO ujawnił ukryte gwiazdy

5 października 2016

Na nowym zdjęciu mgławicy Messier 78, młode gwiazdy rozpościerają w swoim otoczeniu niebieskie odcienie, natomiast te raczkujące wyglądają w odcieniach czerwieni poza swoje kokony z kosmicznego pyłu. Większość tych gwiazd byłaby ukryta dla naszych oczu przez pył, ale teleskop Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA) widzi w zakresie bliskiej podczerwieni i dzięki temu potrafi spojrzeć przez pył. Teleskop jest niczym gigantyczny pogromca pyłu, który pozwala astronomom na głębokie badania w sercu gwiezdnego otoczenia.

Messier 78, albo M78, jest dobrze zbadanym przykładem mgławicy refleksyjnej. Znajduje się około 1600 lat świetlnych od nas w kierunku gwiazdozbioru Oriona, tuż obok (w górę, po lewej) od trzech gwiazd, które tworzą znany widok na niebie – pas Oriona. Na zaprezentowanym zdjęciu Messier 78 jest niebieskawą mgłą w centrum. Drugą mgławicą refleksyjną jest NGC 2017 (po prawej). Za odkrywcę Messier 78 uznawany jest francuski astronom Pierre Méchain, dokonał tego w 1780 roku. Jednak obecnie bardziej powszechnie znana jest jako zapis numer 78 w katalogu francuskiego astronoma Charlesa Messiera, dodana tam w grudniu 1780 roku.

Gdy obserwuje się ją przy pomocy instrumentów pracujących w świetle widzialnym, takich jak należący do ESO Wide Field Imager w Obserwatorium La Silla, Messier 78 widoczna jest jako świecąca, lazurowa przestrzeń otoczona ciemnymi kosmykami (zob. np. eso1105). Kosmiczny pył odbija i rozprasza światło biegnące od młodych, niebieskich gwiazd w sercu Messier 78, dlatego obiekt ten znany jest jako mgławica refleksyjna.

Ciemne pasma to grube obłoki pyłu, które blokują światło widzialne od źródeł położonych za nimi. Te gęste, zimne rejony są najlepszymi miejscami do formowania się nowych gwiazd. Gdy M78 i jej sąsiadki są obserwowane w zakresie submilimetrowym, pomiędzy falami radiowymi a podczerwienią, na przykład przez teleskop Atacama Pathfinder Experiment (APEX), ukazują świecenie ziaren pyłu w kłębkach niewiele cieplejszych od ekstremalnie zimnego otoczenia (zob. np. eso1219). W tych zagęszczeniach będą w końcu tworzyć się nowe gwiazdy, gdy grawitacja spowoduje ich kurczenie się i rozgrzewanie.

Pomiędzy promieniowaniem widzialnym i submilimetrowym znajduje się podczerwona część widma, w której kluczowych informacji dostarcza astronomom teleskop Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA). Dzięki oczom VISTA, przez zakurzone odbicia i cieńsze fragmenty przesłaniającej materii, w Messier 78 widać jasne gwiazdowe źródła. W centrum zdjęcia jasno świecą dwa niebieskie nadolbrzymy, nazwane HD 38563A oraz HD 38563B. Po prawej stronie widoczny jest także nadolbrzym rozświetlający mgławicę NGC 2071, zwany HD 290861.

Oprócz dużych, niebieskich i gorących gwiazd, VISTA może także dostrzec wiele gwiazd, która właśnie teraz formują się z kosmicznego pyłu porozrzucanego w tym rejonie – ich czerwonawe i żółte kolory są wyraźnie widoczne na zdjęciu. Wszystkie te raczkujące, kolorowe gwiazdy można znaleźć w pasmach pyłu wokół NGC 2071 i wzdłuż ogona pyłu ciągnącego się w lewą stronę. Niektórych z nich to gwiazdy typu T Tauri. Mimo iż względnie jasne, nie są jeszcze na tyle gorące, aby ich jądrach rozpoczęły się reakcje fuzji termojądrowej. Za kilkadziesiąt milionów lat osiągną pełną „gwiezdną pełnoletność” i zajmą swoje miejsce u boku swoich gwiezdnych sióstr, rozświetlając obszar Messier 78.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Kontakt

Krzysztof Czart
Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1635

O komunikacie

Komunikat nr:eso1635pl
Nazwa:M 78, Messier 78
Typ:Milky Way : Nebula : Type : Star Formation
Milky Way : Nebula : Appearance : Emission : H II Region
Facility:Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy
Instrumenty:VIRCAM

Zdjęcia

VISTA views Messier 78
VISTA views Messier 78
Po angielsku
Messier 78: mgławica refleksyjna w Orionie
Messier 78: mgławica refleksyjna w Orionie
Comparisons between parts of the Messier 78 region in visible and infrared light
Comparisons between parts of the Messier 78 region in visible and infrared light
Po angielsku

Filmy

Zooming into VISTA’s view of Messier 78
Zooming into VISTA’s view of Messier 78
Po angielsku
Panning across VISTA’s view of Messier 78
Panning across VISTA’s view of Messier 78
Po angielsku
Infrared/visible-light cross-fade views of Messier 78
Infrared/visible-light cross-fade views of Messier 78
Po angielsku