Persberichten

17 februari 2010: Na jaren verborgen te hebben gezeten zijn de meest primitieve sterren buiten de Melkweg eindelijk ontdekt. Met behulp van ESO’s Very Large Telescope (VLT) is een belangrijke astrofysische puzzel over de oudste sterren in het nabije heelal opgelost. Deze ontdekking is van cruciaal belang voor ons begrip van de vroegste sterren in het heelal.

10 februari 2010: De Orionnevel onthult veel van zijn verborgen geheimen in een spectaculaire opname gemaakt met ESO’s nieuwe VISTA survey-telescoop. Het grote beeldveld van de telescoop toont de nevel in volle glorie en VISTA’s infrarooddetectoren, die diep kunnen doordringen in de stofwolken, onthullen het merkwaardige gedrag van de actieve, jonge sterren die daar verstopt zitten.

3 februari 2010: ESO heeft een prachtige opname vrijgegeven van een gigantische kraamkamer rondom NGC 3603, waar voortdurend sterren worden geboren. In deze nevel bevindt zich een van de helderste en meest compacte clusters van jonge, zware sterren in de Melkweg. Dit is een uitstekend ‘lokaal’ alternatief voor het bestuderen van actieve stervormingsgebieden in andere sterrenstelsels. Het cluster herbergt ook de zwaarste ooit ‘gewogen’.

27 januari 2010: Astronomen hebben met ESO’s Very Large Telescope een stellair zwart gat ontdekt in een ander sterrenstelsel, dat zich op veel grotere afstand bevindt dan eerder ontdekte zwarte gaten. Met een massa van vijftien keer die van de zon is dit ook het op een na zwaarste stellaire zwarte gat ooit gevonden. Het is verstrengeld met een ster die binnenkort ook een zwart gat zal worden.

20 januari 2010: ESO heeft een prachtige foto vrijgegeven van de enorme stofwolk die bekend is als de Kattenpootnevel of NGC 6334. Dit complexe gebied van gas en stof, waar verschillende zware sterren worden geboren, bevindt zich dicht bij de kern van de Melkweg en ligt verborgen achter stofwolken.

13 januari 2010: Astronomen zijn er voor het eerst in geslaagd een rechtstreeks spectrum – de chemische vingerafdruk [1] – vast te stellen van een exoplaneet bij een ster [2] in een verafgelegen planeetsysteem dat lijkt op een uitvergrote versie van ons zonnestelsel. Hierdoor hebben ze nieuwe informatie verkregen over de vorming en samenstelling van de planeet. Het resultaat is een mijlpaal in de zoektocht naar buitenaards leven.

4 januari 2010: De Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) heeft een belangrijke mijlpaal bereikt, die cruciaal is voor de kwaliteitsopnamen die het handelsmerk zullen zijn van dit revolutionaire observatorium. Astronomen en technici hebben drie antennes van het observatorium op de 5000 meter hoge waarneemlocatie in Noord-Chili succesvol gekoppeld. Door te observeren met drie antennes die samenwerken als één telescoop, kunnen ongekend gedetailleerde opnamen van het koele heelal worden gemaakt. De derde antenne is de ontbrekende schakel om fouten te corrigeren die zich voordoen wanneer er slechts twee antennes worden gebruikt.

16 december 2009: Astronomen hebben een tweede superaarde [1] ontdekt waarvan ze de massa en grootte hebben kunnen bepalen. Die geven belangrijke aanwijzingen over de structuur van deze exoplaneet. Het is ook de eerste superaarde waar een atmosfeer is gevonden. De exoplaneet, die draait rond een kleine ster op slechts 40 lichtjaar afstand, is heel belangrijk in de zoektocht naar bewoonbare werelden. De planeet, GJ1214b, heeft een massa van zes keer die van de aarde en bestaat waarschijnlijk voor een groot deel uit ijs. Het oppervlak lijkt kokend heet en de planeet is omgeven door een dikke atmosfeer die de planeet onbewoonbaar maakt voor leven zoals we dat op aarde kennen.

11 december 2009: ESO’s nieuwe VISTA telescoop (Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy) heeft zijn eerste foto’s gepubliceerd. Vista is een surveytelescoop in het nabij-infrarode golflengtegebied en is de grootste telescoop ter wereld die de hemel in kaart gaat brengen. Zijn enorme spiegel, groot beeldveld en de supergevoelige detectoren zullen een geheel nieuw zicht op de zuidelijke hemel onthullen. Spectaculaire nieuwe beelden van de Vlamnevel (Flame Nebula), het centrum van de Melkweg en het sterrenstelselcluster Fornax bewijzen de kracht van deze telescoop.

7 december 2009: Een uitgebreide studie met ESO’s Very Large Telescope heeft het mysterie rond de helderheidsvariaties van zonachtige sterren vergroot. Ongeveer een derde van alle zonachtige sterren vertoont tijdens zijn laatste levensfase een tot nu toe onverklaarbare variatie in helderheid. Astronomen hebben de afgelopen decennia hiervoor verschillende verklaringen gegeven, maar de recente waarnemingen spreken deze allemaal tegen. De zoektocht naar een logische verklaring gaat verder.

3 december 2009: De jonge sterrenhoop Trumpler 14 is zeer gedetailleerd gefotografeerd met behulp van het MAD-instrument op ESO’s Very Large Telescope in Chili. Nooit eerder is zo’n groot gebied aan de hemel gefotografeerd met behulp van adaptieve optiek [1], een techniek waarmee atmosferische verstoringen kunnen worden gecorrigeerd. Voor de foto is gebruik gemaakt van de ‘Multi-conjugate Adaptive optics Demonstrator’ (MAD) op de VLT. De foto toont schitterende details van een grote sterrenfamilie.

30 november 2009: Wat was er eerder, de allesverslindende superzware zwarte gaten die materie opslokken of de enorme sterrenstelsels waarin ze zich bevinden? Uit recente waarnemingen van een ‘dakloos’ zwart gat is een geheel nieuw scenario naar voren gekomen: zwarte gaten ‘bouwen’ wellicht hun eigen sterrenstelsel. Dit zou kunnen verklaren waarom de massa van zwarte gaten groter is in sterrenstelsels die meer sterren bevatten.

25 november 2009: Een team astronomen heeft een verbazingwekkend gedetailleerd beeld onthuld van een ongebruikelijke mix van sterren achter de dikke stofwolken van de centrale verdikking van de Melkweg ( de talloze sterren rondom de kern) in een sterrengroep die bekend staat als Terzan 5. Deze merkwaardige ‘cocktail’ van sterren suggereert dat Terzan 5 een van de oorspronkelijke bouwstenen van de centrale verdikking is, waarschijnlijk het restant van een dwergsterrenstelsel dat fuseerde met de nog jonge Melkweg.

20 november 2009: Een nieuwe techniek, waarbij gebruik wordt gemaakt van nabij-infrarood opnamen van ESO’s 3,58-meter New Technology Telescoop (NTT), stelt astronomen in staat om door de ondoorzichtige stofbanen te kijken van het reusachtige kannibaalsterrenstelsel Centaurus A, waarbij zijn ‘laatste maaltijd’ - een kleiner spiraalstelsel - in ongekend detail wordt onthuld. Deze verbazingwekkende foto toont ook duizenden sterclusters die, uitgestrooid als schitterende juwelen, heftig bewegen binnen Centaurus A.

17 november 2009: Met behulp van ESO’s Very Large Telescope en zijn mogelijkheid om beelden te verkrijgen die zo scherp zijn dat het net lijkt alsof ze gemaakt zijn in de ruimte, hebben astronomen de eerste ‘time-lapse’-film gemaakt van een nogal ongebruikelijk uitgestoten mantel van een ‘vampierster’, die in november 2000 explodeerde na materie van zijn begeleidende ster te hebben opgeschrokt. Dit stelde astronomen in staat om de afstand en intrinsieke helderheid van het object te bepalen. Het blijkt dat dit dubbelstersysteem een hoofdkandidaat is om een van de langgezochte voorouders te zijn van een exploderende ster die bekend staat als type Ia supernova, van belang voor studies naar donkere energie.

11 november 2009: Een baanbrekende telling van vijfhonderd sterren, waaronder zeventig waarvan bekend is dat ze planeten bij zich hebben, heeft met succes het al lang bestaande ‘lithium mysterie’, waargenomen in de zon, gekoppeld aan de aanwezigheid van planeetsystemen. Met behulp van ESO’s succesvolle HARPS-spectrograaf hebben astronomen ontdekt dat zonachtige sterren die planeten bij zich hebben hun lithium veel efficiënter hebben afgebroken dan sterren zonder planeten. Deze ontdekking werpt niet alleen licht op het gebrek aan lithium in onze ster, maar geeft astronomen ook een heel efficiënte manier om te zoeken naar sterren met planeetsystemen.

3 november 2009: Astronomen hebben een gigantische verzameling sterrenstelsels ontdekt op een afstand van zeven miljard lichtjaar van de aarde. Deze ontdekking, mogelijk gemaakt door twee van ‘s werelds grootste telescopen te verbinden, is de eerste observatie van zo’n opvallende structuur van sterrenstelsels in het verre heelal en geeft meer inzicht in het kosmische web en hoe dit is gevormd.

29 oktober 2009: Een combinatie van foto’s, genomen met drie bijzondere telescopen, ESO’s Very Large Telescope op Cerro Paranal, de MPG/ESO 2,2-meter telescoop op ESO’s La Silla observatorium en de NASA/ESA Hubble Space Telescope, laat het prachtige ‘Jewel Box’ stercluster (‘Juwelendoosje’) in een geheel nieuw licht zien.

19 oktober 2009: Met het HARPS-instrument op ESO’s 3,6-meter telescoop zijn 32 nieuwe exoplaneten gevonden. Dat is vandaag bekendgemaakt op de ESO/CAUP exoplanetenconferentie in Porto door het team dat de spectrograaf heeft gebouwd. Met de ontdekking heeft de High Accuracy Radial Velocity Planet Searcher (HARPS) zijn positie als belangrijkste exoplanetenjager verstevigd. Het aantal bekende lage-massa-exoplaneten is in één klap met 30% gestegen. De afgelopen vijf jaar heeft HARPS meer dan 75 van de in totaal 400 exoplaneten gespot die nu bekend zijn.

14 oktober 2009: Vandaag publiceert ESO een nieuwe foto van een van onze buren in het heelal, Barnards sterrenstelsel, ook bekend als NGC 6822. Het sterrenstelsel bevat rijke stervorminggebieden en bijzondere nevels zoals de duidelijk zichtbare bel in de linkerbovenhoek van deze opmerkelijke foto. Sterrenkundige classificeren NGC 6822 als een onregelmatig dwergstelsel door zijn vreemde vorm en relatief geringe afmeting. De vreemde vormen van deze kosmische buitenbeentjes helpen onderzoekers te begrijpen hoe sterrenstelsel op elkaar inwerken, zich ontwikkelen en soms ‘elkaar opeten’.