Persbericht
De lichte en donkere kant van een stervormingsnevel
31 maart 2010
ESO heeft een opname vrijgegeven van Gum 19, een onbekende, zwakke nevel, die in het infrarood een donkere en een heldere helft heeft. Aan een zijde wordt heet waterstofgas verlicht door een blauwe superreus, de ster V391 Velorum. In de strook donkere materie links van V391 Velorum vindt stervorming plaats. Over vele duizenden jaren zullen deze jonge sterren, samen met het exploderen van V391 Velorum in een supernova, het Januskopachtige uiterlijk van Gum 19 waarschijnlijk veranderen.
Gum 19 bevindt zich in het sterrenbeeld Vela (Zeilen) op een afstand van ongeveer 22.000 lichtjaar. De bijnaam Gum 19 is ontleend aan een publicatie van de Australische astrofysicus Colin S. Gum uit 1995, het eerste belangrijke onderzoek naar zogenoemde H II-gebieden (lees “H-twee”) aan de zuidelijke sterrenhemel. H-II verwijst naar waterstofgas dat is geïoniseerd, zo sterk verhit dat de waterstofatomen hun elektronen verliezen. Zulke gebieden stralen licht uit op een klein aantal golflengten (of kleuren), wat deze kosmische wolken hun karakteristieke roodachtige kleur geeft. Deze H II-gebieden veranderen, net als wolken op aarde, in de loop der tijd van vorm en structuur, hoewel dit voor ons niet zichtbaar is, omdat er eeuwen overheen gaan. Gum 19 heeft iets van een science fiction-achtige verschijning, met een smalle, bijna verticale, heldere strook die door de nevel snijdt. De nevel lijkt wel op een tweekleurige maanvis of op een pijl met een donkere punt.
Deze indringende opname van Gum 19 is gemaakt met het infraroodinstrument SOFI op ESO’s New Technology Telescope (NTT) op de La Silla hoogvlakte in Chili. SOFI is de afkorting van ‘Son of ISAAC’, genoemd naar het instrument ISAAC, op ESO’s Very Large Telescope op de berg Paranal ten noorden van La Silla. Door deze nevel in het infrarood te bestuderen, kunnen astronomen gedeeltelijk door het stof heen kijken.
De vuurhaard die Gum 19 zo helder laat schijnen is de gigantische, snikhete ster V391 Velorum. Met een oppervlaktetemperatuur van maar liefst 30.000 graden Celsius schijnt V391 Velorum heel helder in het bloedhete blauwe deel van zichtbaar licht. Deze zware ster heeft nogal grillige eigenschappen en is daarom geclassificeerd als een variabele ster. Zijn helderheid kan plotseling variëren als gevolg van sterke activiteit van onder meer de uitstoot van materie, wat bijdraagt aan de samenstelling en lichtstraling van Gum 19.
Zware sterren als V391 Velorum schijnen niet lang. Na een relatief kort leven van ongeveer tien miljoen jaar eindigen ze in een supernova-explosie. Tijdens zo’n explosie, waarin de ster tijdelijk net zo helder is als een heel sterrenstelsel en grote hoeveelheden materie uitstoot, kunnen de kleur en vorm van de omgeven nevel radicaal veranderen. Daarom kunnen V391 Velorums laatste stuiptrekkingen Gum 19 onherkenbaar achterlaten.
In de omgeving van deze grillige superreus vormen zich steeds weer nieuwe sterren. H II-gebieden duiden op actieve stervorming, waar grote hoeveelheden gas en stof ineenstorten onder hun eigen zwaartekracht. Over een paar miljoen jaar – een fractie op de kosmische tijdschaal – zullen de samentrekkende hopen materie uiteindelijk zo compact worden dat er in hun centrum kernfusie optreedt. De energie en sterrenwind van deze nieuwgeboren sterren zal ook het gaslandschap van Gum 19 veranderen.
Meer informatie
ESO, de Europese Zuidelijke Sterrenwacht, is de belangrijkste intergouvernementele sterrenkundeorganisatie in Europa en wereldwijd het meest productieve astronomische observatorium. ESO wordt ondersteund door 14 landen: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit gericht op het ontwerp, de bouw en de exploitatie van krachtige grondobservatoria die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. ESO speelt ook een leidende rol in het bevorderen en organiseren van samenwerking in het sterrenkundig onderzoek. ESO exploiteert drie observatielocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal exploiteert ESO de Very Large Telescope (VLT), 's werelds meest geavanceerde optische observatorium en ESO is de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA. ESO is momenteel bezig met ontwerpstudies voor de 42-meter Europese Extremely Large optische/nabij-infrarood Telescoop ( E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.
Contact
Henri Boffin
ESO ePOD
Garching, Germany
Tel: +49 89 3200 6222
Mobiel: +49 174 515 43 24
E-mail: hboffin@eso.org
Marieke Baan (Perscontact Nederland)
ESO Science Outreach Network
en NOVA Informatie Centrum
Tel: +31(0)20-5257480
E-mail: eson-netherlands@eso.org
Over dit bericht
| Persberichten nr.: | eso1014nl |
| Naam: | Gum 19 |
| Type: | Milky Way : Nebula : Type : Star Formation Milky Way : Nebula : Appearance : Emission : H II Region |
| Facility: | New Technology Telescope |
| Instruments: | SOFI |
Afbeeldingen
Our use of Cookies
We use cookies that are essential for accessing our websites and using our services. We also use cookies to analyse, measure and improve our websites’ performance, to enable content sharing via social media and to display media content hosted on third-party platforms.
ESO Cookies Policy
The European Organisation for Astronomical Research in the Southern Hemisphere (ESO) is the pre-eminent intergovernmental science and technology organisation in astronomy. It carries out an ambitious programme focused on the design, construction and operation of powerful ground-based observing facilities for astronomy.
This Cookies Policy is intended to provide clarity by outlining the cookies used on the ESO public websites, their functions, the options you have for controlling them, and the ways you can contact us for additional details.
What are cookies?
Cookies are small pieces of data stored on your device by websites you visit. They serve various purposes, such as remembering login credentials and preferences and enhance your browsing experience.
Categories of cookies we use
Essential cookies (always active): These cookies are strictly necessary for the proper functioning of our website. Without these cookies, the website cannot operate correctly, and certain services, such as logging in or accessing secure areas, may not be available; because they are essential for the website’s operation, they cannot be disabled.
Functional Cookies: These cookies enhance your browsing experience by enabling additional features and personalization, such as remembering your preferences and settings. While not strictly necessary for the website to function, they improve usability and convenience; these cookies are only placed if you provide your consent.
Analytics cookies: These cookies collect information about how visitors interact with our website, such as which pages are visited most often and how users navigate the site. This data helps us improve website performance, optimize content, and enhance the user experience; these cookies are only placed if you provide your consent. We use the following analytics cookies.
Matomo Cookies:
This website uses Matomo (formerly Piwik), an open source software which enables the statistical analysis of website visits. Matomo uses cookies (text files) which are saved on your computer and which allow us to analyze how you use our website. The website user information generated by the cookies will only be saved on the servers of our IT Department. We use this information to analyze www.eso.org visits and to prepare reports on website activities. These data will not be disclosed to third parties.
On behalf of ESO, Matomo will use this information for the purpose of evaluating your use of the website, compiling reports on website activity and providing other services relating to website activity and internet usage.
Matomo cookies settings:
Additional Third-party cookies on ESO websites: some of our pages display content from external providers, e.g. YouTube.
Such third-party services are outside of ESO control and may, at any time, change their terms of service, use of cookies, etc.
YouTube: Some videos on the ESO website are embedded from ESO’s official YouTube channel. We have enabled YouTube’s privacy-enhanced mode, meaning that no cookies are set unless the user actively clicks on the video to play it. Additionally, in this mode, YouTube does not store any personally identifiable cookie data for embedded video playbacks. For more details, please refer to YouTube’s embedding videos information page.
Cookies can also be classified based on the following elements.
Regarding the domain, there are:
- First-party cookies, set by the website you are currently visiting. They are stored by the same domain that you are browsing and are used to enhance your experience on that site;
- Third-party cookies, set by a domain other than the one you are currently visiting.
As for their duration, cookies can be:
- Browser-session cookies, which are deleted when the user closes the browser;
- Stored cookies, which stay on the user's device for a predetermined period of time.
How to manage cookies
Cookie settings: You can modify your cookie choices for the ESO webpages at any time by clicking on the link Cookie settings at the bottom of any page.
In your browser: If you wish to delete cookies or instruct your browser to delete or block cookies by default, please visit the help pages of your browser:
Please be aware that if you delete or decline cookies, certain functionalities of our website may be not be available and your browsing experience may be affected.
You can set most browsers to prevent any cookies being placed on your device, but you may then have to manually adjust some preferences every time you visit a site/page. And some services and functionalities may not work properly at all (e.g. profile logging-in, shop check out).
Updates to the ESO Cookies Policy
The ESO Cookies Policy may be subject to future updates, which will be made available on this page.
Additional information
For any queries related to cookies, please contact: pdprATesoDOTorg.
As ESO public webpages are managed by our Department of Communication, your questions will be dealt with the support of the said Department.