Komunikat prasowy

Nowy teleskop w Obserwatorium La Silla dołączył do ochrony Ziemi przed ryzykiem od planetoid

27 kwietnia 2021

W Obserwatorium La Silla (należącym do ESO) rozpoczął działanie teleskop Test-Bed Telescope 2 (TBT2), należący do Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), będący demonstracją technologii stanowiącej element ogólnoświatowych wysiłków w skanowaniu i identyfikowaniu obiektów bliskich Ziemi. Pracując wspólnie z teleskopem partnerskim na półkuli północnej, TBT2 będzie bacznie obserwować niebo w poszukiwaniu planetoid (asteroid), które mogą rodzić ryzyko dla Ziemi, przy okazji testując sprzęt i oprogramowanie dla przyszłej sieci teleskopów.

„Aby być w stanie obliczyć ryzyko, jakie stanowią potencjalnie niebezpieczne obiekty w Układzie Słonecznym, musimy najpierw dokonać ich spisu. Projekt TBT jest krokiem w tym kierunku” mówi Ivo Saviane, kierownik budowy z Obserwatorium ESO La Silla w Chile.

Projekt, który jest realizowany w ramach współpracy pomiędzy Europejskim Obserwatorium Południoweym (ESO), a Europejską Agencją Kosmiczną (ESA), „to stanowisko doświadczalne do zademonstrowania możliwości potrzebnych do wykrywania i śledzenia obiektów w pobliżu Ziemi” mówi Clemens Heese, dyrektor Działu Teleskopów Optycznych w ESA, kierujący tym projektem.

56 cm teleskop w Obserwatorium La Silla w ESO oraz TBT1, jego identyczny odpowiednik położony w stacji naziemnej ESA w Cebreros w Hiszpanii, będą funkcjonować jako prekursory dla planowanej sieci teleskopów „Flyeye”, odrębnego projektu, który ESA rozwija, aby dokonywać przeglądu i śledzenia szybko poruszających się po niebie obiektów. Ta przyszła sieć będzie w pełni robotyczna. Oprogramowanie będzie dokonywać kolejkowania obserwacji w czasie rzeczywistym, a na koniec dnia raportować pozycje i inne informacje dotyczące wykrytych obiektów. Projekt TBT jest przeznaczony do pokazania, że oprogramowanie i sprzęt pracują zgodnie z oczekiwaniami.

„Początek obserwacji TBT2 w La Silla pozwoli systemowi obserwacyjnemu na pracę w założonej dwuteleskopowej konfiguracji, ostatecznie spełniając cele projektu” mówi Heese.

Chociaż poważnie szkodliwe upadki planetoid na Ziemię są niesamowicie rzadkie, to nie można ich wykluczyć. Ziemia jest co jakiś czas bombardowana przez duże i małe planetoidy (asteroidy) od miliardów lat, a zdarzenie z Czelabińska w 2013 roku, którego wynikiem było 1600 rannych osób, głównie z powodu latających odłamków i potłuczonego szkła, jeszcze bardziej powiększyło świadomość społeczeństwa na temat zagrożenia ze strony tzw. „obiektów bliskich Ziemi” (ang. Near-Earth objects). Większe obiekty wyrządzają więcej zniszczeń, ale na szczęście łatwiej je dostrzec, a orbity znanych dużych planetoid są już dobrze zbadane. Jednak szacuje się, że istnieje wielka liczba mniejszych, do tej pory nie wykrytych obiektów, o których istnieniu nie wiemy, a które mogą spowodować poważne zniszczenia, gdyby uderzyły w gęsto zaludniony obszar.

W tym problemie mają pomóc TBT i planowana sieć teleskopów Flyeye. Sieć została zaprojektowana w taki sposób, że gdy będzie już w pełni działać, będzie w stanie obserwować nocne niebo, aby śledzić szybko poruszające się obiekty. Będzie to znaczące zaawansowanie europejskich zdolności do wykrycia potencjalnie niebezpiecznych obiektów bliskich Ziemi.

TBT stanowi część trwających wysiłków wielu organizacji, aby uzyskać bardziej kompletny obraz obiektów i potencjalnego ryzyka jakie niosą. Projekt powstaje na bazie wcześniejszego zaangażowania ESO w ochronę Ziemi przed potencjalnie niebezpiecznymi obiektami. Zarówno ESO, jak i ESA są aktywne we wspieranej przez ONZ międzynarodowej sieci ostrzegawczej o nazwie International Asteroid Warning Network i wiele obserwacji tego typu obiektów zostało wykonanych teleskopami ESO. Na przykład należący do ESO Teleskop Nowej Technologii (NTT) w La Silla jest używany do obserwacji małych planetoid bliskich Ziemi w ramach europejskiego projektu NEOShield-2.

Trwająca współpraca pomiędzy organizacjami ESO i ESA jest szczególnie ważna w badaniu obiektów bliskich Ziemi. O ile TBT jest pierwszym projektem teleskopowym zrealizowanym ramach porozumienia o współpracy pomiędzy obydwoma organizacjami, to ESO pomagało ESA w śledzeniu potencjalnie niebezpiecznych obiektów od 2014 roku, używając Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) w Obserwatorium Paranal do obserwowania bardzo słabych obiektów. Razem te wysiłki są znaczącym krokiem naprzód w światowych poszukiwaniach i zarządzaniu planetoidami i dowiodły już swojej użyteczności w wykluczaniu prawdopodobieństwa kolizji planetoid z Ziemią.

Instalacja i pierwsze światło TBT2 w Obserwatorium La Silla zostało wykonane przy zachowaniu restrykcyjnych warunków zdrowotnych i bezpieczeństwa. Obserwatoria ESO tymczasowo wstrzymały działanie w ubiegłym roku z powodu pandemii COVID-19, ale wznowiły już obserwacje naukowe, zachowują restrykcje, aby zapewnić bezpieczeństwo i ochronę dla wszystkich osób w nich pracujących.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Ma 16 krajów członkowskich: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy, dodatkowo Chile jest kraje gospodarzem, a Australia (IA/FCUL) strategicznym partnerem. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop ELT (Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop), który stanie się „największym okiem świata na niebo”.

Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) to europejska brama do przestrzeni kosmicznej. ESA jest międzynarodową organizacją utworzoną w 1975 roku, której misją jest kształtowanie europejskiego rozwoju możliwości kosmicznych i zapewnienie, że inwestycje w sektor kosmiczny dostarczają korzyści mieszkańcom Europy i świata. ESA ma 22 kraje członkowskie, do których należą: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Germany, Greece, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Szwecja, Szwajcaria, Węgry, Włochy i Wielka Brytania. Słowenia jest członkiem stowarzyszonym. ESA ustanowiła formalną współprace z siedmioma krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Kanada uczestniczy w niektórych programach ESA w ramach porozumienia o współpracy. Koordynując finansowe i intelektualne zasoby swoich członków, ESA może prowadzić programy i działania znacznie przekraczające możliwości pojedynczego kraju europejskiego. W szczególności współpracuje z Unią Europejską w implementacji programów Galilo i Copernicus, a także z Eumetsat w rozwoju misji meteorologicznych. ESA rozwija rakiety nośne, statki kosmiczne i infrastrukturę naziemną potrzebną do utrzymywania Europy w czołówce globalnych działań kosmicznych. Obecnie rozwija i wystrzeliwuje satelity do obserwacji Ziemi, nawigacji, telekomunikacji i astronomii, wysyła próbniki na dalekie krańce Układu Słonecznego i współpracuje w eksploracji kosmosu prowadzonej przez człowieka. ESA posiada także rozbudowany program aplikacji rozwijających usługi w zakresie obserwacji Ziemi, nawigacji i telekomunikacji.

Linki

• Komunikat  o porozumieniu ESO i ESA
• Test-Bed Telescope

Kontakt

Bárbara Ferreira
ESO Media Manager
Garching bei München, Germany
Tel. kom.: +49 151 241 664 00
E-mail: press@eso.org

ESA Newsroom & Media Relations Office
E-mail: media@esa.int

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych