Komunikat prasowy

Bąble nowych gwiazd

6 lutego 2019

Ten olśniewający obszar nowo tworzących się gwiazd w Wielkim Obłoku Magellana (LMC) został sfotografowany przy pomocy instrumentu Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) na należącym do ESO teleskopie VLT. Względnie niewielka ilość pyłu w LMC i ostry wzrok MUSE pozwoliły na dostrzeżenie w zakresie widzialnym skomplikowanych szczegółów tego obszaru.

Obszar w Wielkim Obłoku Magellana (LMC) lśni efektownymi kolorami na zdjęciu wykonanym przez instrument Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) pracujący na należącym do ESO Bardzo Dużym Teleskopie (VLT). Rejon zwany LHA 120-N 180B — w skrócie N180 B — to rodzaj mgławicy znanej jako obszar H II (wymawiane „H dwa”). To obfite źródło nowych gwiazd.

LMC jest galaktyką satelitarną Drogi Mlecznej widoczną głównie z półkuli południowej. Odległość do niej około 160 000 lat świetlnych od Ziemi to praktycznie próg naszego domu. Oprócz bliskiego usytuowania względem nas, pojedynczne ramię spiralne w LMC widoczne jest prawie „z góry”, co pozwala na łatwą analizę obszarów takich, jak N180 B.

Obszary H II to międzygwiazdowe obłoki zjonizowanego wodoru (jąder atomów wodoru). Rejony te to gwiezdne żłobki, a nowo utworzone masywne gwiazdy są odpowiedzialne za jonizację otaczającego je gazu, tworząc spektakularny widok. Charakterystyczny kształt N180 B jest utworzony z gigantycznego bąbla zjonizowanego wodoru otoczonych przez cztery mniejsze bąble.

Głęboko wewnątrz świecącego obłoku MUSE dostrzegł dżet emitowany przez raczkującą gwiazdę – młody obiekt gwiazdowy o masie 12 razy większej niż nasze Słońce. Dżet, nazwany Herbig–Haro 1177 (lub HH 1177 w skrócie), jest szczegółowo pokazany na dodatkowym zdjęciu. Po raz pierwszy tego typu dżet udało się zaobserwować w świetle widzialnym poza Drogą Mleczną, ponieważ są one zwykle przesłonięte przez zapylone otoczenie. Jednak względny brak pyłu w środowisku LMC pozwala na obserwacje HH 1177 w zakresie widzialnym. Dżet ma długość 33 lat świetlnych, co czyni go jednym z najdłuższych tego typu zaobserwowanych kiedykolwiek.

HH 1177 opowiada nam o początkowym życiu gwiazd. Strumień jest mocno skolimowany, niewiele się rozprasza podczas swojej podróży. Tego typu dżety są związane z dyskami akrecyjnymi swoich gwiazd i mogą dostarczyć nam informacji o tym, w jaki sposób raczkujące gwiazdy gromadzą materię. Astronomowie odkryli, iż zarówno masywne, jak i małomasywne gwiazdy wystrzeliwują skolimowane dżety, takie jak HH 1177, przez podobne mechanizmy — jest to wskazówką, że gwiazdy masywne formują się w ten sposób, co ich małomasywne odpowiedniczki.

Instrument MUSE został niedawno mocno usprawniony poprzez dodanie modułu optyki adaptacyjnej (Adaptive Optics Facility) w trybie szerokiego pola (Wide Field Mode) – pierwsze światło w tej konfiguracji uzyskano w 2017 roku. Optyka adaptacyjna to proces, w ramach którego teleskopy ESO kompensują zaburzające efekty atmosfery, zamieniając mrugające gwiazdy w ostre zdjęcia o dużej rozdzielczości. Od momentu uzyskania opisywanych danych dodano także tryb wąskiego pole (Narrow Field Mode), co pozwoliło MUSE na uzyskiwanie obrazów tak ostrych, jak widok z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a — co dało potencjał do badania Wszechświata jeszcze dokładniej niż do tej pory.

Więcej informacji

Wyniki badań zaprezntowano w artykule pt. „An optical parsec-scale jet from a massive young star in the Large Magellanic Cloud”, który ukaże się w czasopiśmie Nature.

Skład zespołu badawczego: A. F. McLeod (gdy prowadził opissywane badania, pracował na University of Canterbury w Nowej Zelandii, a obecnie jest zatrudniony w Department of Astronomy, University of California, Berkeley oraz Department of Physics and Astronomy, Texas Tech University, USA), M. Reiter (Department of Astronomy, University of Michigan, Ann Arbor, USA), R. Kuiper (Institute of Astronomy and Astrophysics, University of Tübingen, Germany), P. D. Klaassen (UK Astronomy Technology Centre, Royal Observatory Edinburgh, Wielka Brytania) oraz C. J, Evans (UK Astronomy Technology Centre, Royal Observatory Edinburgh, Wielka Brytania).

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Ma 16 krajów członkowskich: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy, dodatkowo Chile jest kraje gospodarzem, a Australia strategicznym partnerem. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop ELT (Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop), który stanie się „największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Publikacja naukowa
• Więcej informacji na temat MUSE
• Więcej informacji na temat VLT

Kontakt

Anna McLeod
Postdoctoral Research Fellow — Texas Tech University & University of California Berkeley
Tel.: +1 80 6834 2588
E-mail: anna.mcleod@ttu.edu

Calum Turner
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6670
E-mail: pio@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych