Komunikat prasowy

Gorące, niebieskie gwiazdy gromady Messier 47

17 grudnia 2014

To piękne zdjęcie gromady gwiazd Messier 47 zostało wykonane za pomocą instrumentu Wide Field Imager, zainstalowanego na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium La Silla w Chile. Młoda gromada gwiazd jest zdominowana przez jasne, niebieskie gwiazdy, ale zawiera także kilka kontrastujących barwą czerwonych olbrzymów.

Messier 47 znajduje się około 1600 lat świetlnych od Ziemi i widać ją w konstelacji Rufy (tylnej części mitologicznego statku Argo). Po raz pierwszy dostrzegł ją przed 1654 rokiem włoski astronom Giovanni Battista Hodierna, a niezależnie później odkrył ją sam Charles Messier, który nie posiadał wiedzy o wcześniejszych obserwacjach Hodierna.   

Mimo, że Messier 47 jest jasna i łatwa do dostrzeżenia, należy do gromad najrzadziej zapełnionych gwiazdami. W jej obszarze mierzącym 12 lat świetlnych gwiazd widać zaledwie około gwiazd, w porównaniu do innym podobnych obiektów, które mogą zawierać tysiące gwiazd.

Nie zawsze można było tę gromadę zidentyfikować bez problemów. Przez lata była uznawana za zagubioną, gdyż Messier niepoprawnie zanotował jej współrzędne. Gromada była ponownie odkryta i nadano jej oznaczenie katalogowe NGC 2422. Przyczyna błędu Messnera oraz ostateczne stwierdzenie, że Messier 47 i NGC 2422 to te same obiekty, zostało wytłumaczone w 1959 roku przez kanadyjskiego astronoma T. F. Morrisa.

Jasny biało-niebieski kolor gwiazd jest wskazówką ich temperatury, gorętsze gwiazdy wydają się bardziej niebieskie, a chłodniejsze bardziej czerwone. Związek pomiędzy kolorem, jasnością i temperaturą można wizualizować za pomocą krzywej Plancka. Ale bardziej szczegółowe badania kolorów gwiazd za pomocą spektroskopii ujawniły astronomom dużo więcej – w tym tempo obracania się gwiazd i ich skład chemiczny. Na zdjęciu znajduje się także kilka czerwonych gwiazd – są to czerwone olbrzymy, których krótkie życie jest na bardziej zaawansowanym etapie niż mniej masywnych i dłużej żyjących gwiazd niebieskich [1].

Przypadkowo Messier 47 widać na niebie w pobliżu innej, kontrastującej gromady gwiazd - Messier 46. Messier 47 znajduje się względnie blisko, około 1600 lat świetlnych od nas, natomiast Messier 46 w odległości aż 5500 lat świetlnych i zawiera znacznie więcej gwiazd, co najmniej 500. Mimo większej liczby gwiazd na niebie wydaje się znacznie słabsza z powody większej odległości od nas.

Messier 46 można traktować jako starszą siostrę Messier 47, pierwsza powstała około 300 milionów lat temu, a druga ma 78 milionów lat. W związku z tym większość najbardziej masywnych i najjaśniejszych gwiazd Messier 46 już przeszło swoje krótkie życie i już ich nie widać, dlatego większość gwiazd w gromadzie wydaje się czerwona i chłodna.

Zdjęcie Messier 47 zostało uzyskane w ramach programu Kosmicznych Klejnotów ESO (ESO Cosmic Gems). [2]

Uwagi

[1] Czas życia gwiazdy zależy przede wszystkim od jej masy. Gwiazdy masywne, zaierające wiele razy więcej materii niż posiada Słońce, żyją krótko – miliony lat. Z drugiej strony, gwiazd mniej masywne mogą świecić przez wiele miliardów lat. W gromadzie wszystkie gwiazdy mają zbliżony wiek i taki sam początkowy skład chemiczny. Zatem jasne, masywne gwiazd ewoluują szybciej, prędzej stając się czerwonymi olbrzymami i jako pierwsze kończąc swoje życie.

[2] Program Kosmicznych Klejnotów ESO (ESO Cosmic Gems) jest inicjatywą popularnonaukową, której zadanie to tworzenie za pomocą teleskopów zdjęć interesujących, intrygujących lub wizualnie atrakcyjnych obiektów. Fotografie te są potem używane w celach edukacyjnych i popularyzacji nauki. Program korzysta z czasu teleskopów, który nie może być użyty w ramach obserwacji naukowych. Wszystkie zebrane dane są jednak także odpowiednie do celów naukowych i dostępne dla astronomów poprzez archiwum naukowe ESO.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Zdjęcia 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO
• Inne zdjęcia uzyskane za pomocą 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO
• Zdjęcia La Silla

Kontakt

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych