Komunikat prasowy

Europejska antena dla sieci ALMA szesnastą w obserwatorium Chajnantor

ALMA przygotowuje się do pierwszych naukowych obserwacji

28 lipca 2011

Pierwsza europejska antena dla sieci radioteleskopów Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) została 27 lipca 2011 roku przetransportowana do operacyjnej lokalizacji obserwatorium (AOS – Array Operations Site). 12-metrowa antena dotarła na płaskowyż Chajnantor na wysokość 5000 metrów na poziomem morza. Dołączyła do anten innych międzynarodowych partnerów ALMA, podnosząc ich liczbę do 16.

Mimo, że 16 wydaje się zwykłą liczbą, to jest to ilość anten ALMA, przy której mogą rozpocząć się pierwsze naukowe obserwacje, jest zatem ważnym krokiem milowym projektu. Wkrótce astronomowie zaczną przeprowadzać nowe badania naukowe za pomocą ALMA

Antena została wyprodukowana przez .konsorcjum AEM [1], w ramach kontraktu z ESO. Po sześciu miesiącach testów została dostarczona do obserwatorium w kwietniu do obszaru roboczego Operations Support Facility (OSF). Obszar ten znajduje się na wysokości 2900 m n.p.m. na pogórze w Andach Chilijskich. Tam została wyposażona w czułe detektory, chłodzone ciekłym helem oraz w inną niezbędną elektronikę. Teraz jeden z wielkich pojazdów transportowych ALMA przewiózł ją 28 km dalej, wdróż suchej pustynnej drogi do AOS. AOS stanowi ostateczny port docelowy w długiej podróży, które rozpoczęła się gdy komponenty anteny zostały wyprodukowane w fabrykach w Europie, pod rygorystycznym nadzorem ESO.

Manager Projektu Anten ALMA w ESO, Stefano Stanghellini, powiedział: “To wstaniale widzieć pierwszą europejską antenę ALMA,m która dotarła do Chajnantor. To z tego suchego płaskowyżu cuda techniki będą prowadzić badania kosmosu.”

Rozpoczęcie wczesnej fazy obserwacji naukowych ALMA zostało zaplanowane na dalszą część tego roku. Mimo, że sieć ciągle będzie w trakcie konstrukcji, dostępny obecnie zestaw 16 anten przewyższa inne teleskopy tego rodzaju. Astronomowie z całego świata nadesłali prawie 1000 wniosków na wczesną fazę obserwacji naukowych. Tak duże zapotrzebowanie dziewięciokrotnie przewyższa dostępną liczbę obserwacji, które zostaną przeprowadzone podczas pierwszego etapu wczesnej fazy naukowej. Pokazuje to jakim dużym zainteresowaniem badaczy cieszy się ALMA, nawet w swojej wczesnej fazie konstrukcji.

Finalny krok z OSF na płaskowyż Chajnantor jest względnie krótką podróżą, ale dla ALMA czyni bardzo dużą różnicę. Wyższe położenie płaskowyżu – 2100 metrów wyżej niż OSF – daje ekstremalnie suche warunki, które są istotne dla obserwacji na falach milimetrowych i submilimetrowych, ponieważ słabe sygnały z kosmosu na tych falach są łatwo absorbowane przez ziemską atmosferę.

Jednak o ile Chajnantor jest perfekcyjną lokalizacją na anten ALMA, to ekstremalnie duża wysokość i brak tlenu czynią ją mniej przyjemną dla ludzi. Mimo, że na Chajnantor znajdują się budynki techniczne – to jedne z najwyżej położonych budynków na świecie – ludzie nad ALMA wykonują tak dużo jak się da, na niższej wysokości, na obszarze OSF, zarządzając teleskopem zdalnie.

Gdy budowa zostanie ukończona w 2013 roku, ALMA będzie mieć 66 najnowocześniejszych anten, które będą pracować razem jako jeden teleskop obserwujący na falach milimetrowych i submilimetrowych. ALMA pomoże astronomom w badaniach pochodzenia planet, gwiazd, galaktyk, a nawet samego  Wszechświata. Będzie obserwować chłodny gaz molekularny oraz pył w Drodze Mlecznej i poza nią, a także promieniowanie reliktowe – pozostałość po Wielkim Wybuchu.

ALMA to międzynarodowy instrument astronomiczny, budowany we współpracy Europy, Ameryki Północnej i Azji Wschodniej, a także Chile. Konstrukcja i zarządzanie siecią ALMA są prowadzone w imieniu Europy przez Europejskie Obserwatorium Południowe ESO, w imieniu Ameryki Północnej przez National Radio Astronomy Observatory (NRAO), a w imieniu Azji Wschodniej przez National Astronomical Observatory of Japan (NAOJ). Joint ALMA Observatory (JAO) umożliwia zunifikowane kierowanie i zarządzanie budową, testowaniem i operowaniem ALMA.

Dwadzieścia pięć europejskich anten ALMA, w tym opisywana pierwsza, zostanie dostarczonych przez ESO, przy pomocy kontraktów z konsorcjum AEM. ALMA będzie obejmować też 25 anten dostarczonych przez Amerykę Północną i 16 przez Azję Wschodnią.

Uwagi

[1] W skład konsorcjum AEM wchodzą: Thales Alenia Space, European Industrial Engineering oraz  MT-Mechatronics.

Więcej informacji

ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe, jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Dowiedz się więcej na temat sieci radioteleskopów ALMA na witrynie ESO.
• Przeczytaj o pierwszej europejskiej antenie ALMA.
• Obejrzyj na żywo teren AOS na witrynie Obserwatorium ALMA.

Kontakt

Stefano Stanghellini
ALMA Antenna Project Manager, ESO
Garching, Germany
Tel.: +49 89 3200 6570
E-mail: sstanghe@eso.org

Douglas Pierce-Price
Public Information Officer, ESO
Garching, Germany
Tel.: +49 89 3200 6759
E-mail: dpiercep@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych