Zdjęcie tygodnia

5 marca 2018: Wszystkie Obserwatoria ESO znajdują się w Chile, ale siedziba główna organizacji, a także najnowszy dodatek do niej, mieszczą się w Garching, małym mieście niedaleko Monachium w Niemczech. Zdjęcie pokazuje piękny i nietypowy widok nowego członka rodziny ESO — ESO Supernova Planetarium & Visitor Centre. ESO Supernova będzie mieć oficjalną inaugurację 26 kwietnia i zostanie otwarta dla publiczności 28 kwietnia. W sercu tej placówki znajduje się najnowocześniejsze planetarium, które będzie wizualizować i wyświetlać dokładne, niesamowicie inspirujące i niesamowite widoki Wszechświata. W budynku mieścić się także nowoczesne centrum astronomiczne i przestrzeń wystawowa. Aby sprawa była jeszcze atrakcyjniejsza, wszystkie te atrakcje będą darmowe przez cały rok 2018! Zdjęcie wykonał Fotograficzny Ambasador ESO Petr Horálek. Ukazuje zakrzywione ramiona centrali ESO ciągnące się w stronę unikatowego budynku Supernova, widoczne pod niebem umalowanym pięknymi odcieniami ciemnopomarańczowego i różowego. Nasi Fotograficzni Ambasadorowie wykorzystują najbardziej ciemne niebo nad obserwatoriami ESO do uzyskiwania oszałamiających widoków kosmosu, którymi następnie dzielimy ...

26 lutego 2018: Zagnieżdżony w młodym obszarze gwiazdotwórczym Ophiuchus, 410 lat świetlnych od Słońca, fascynujący dysk protoplanetarny o nazwie AS 209 powoli nabiera kształtu. To cudowne zdjęcie zostało uzyskane w wysokiej rozdzielczości teleskopem ALMA. Ukazuje ciekawy wzór pierścieni i przerw w pyle otaczającym młodą gwiazdę. Dyski protoplanetarne to gęste, rotujące płaszczyzny gazu i pyłu, które otaczają nowo uformowane gwiazdy; dostarczają materii, która pewnego dnia stanie się planetami, księżycami i innymi małymi ciałami. Z wiekiem poniżej miliona lat, system ten jest bardzo młody, ale już rzeźbią się w nim dwie wyraźne przerwy w dysku. Zewnętrzna przerwa jest głęboką, szeroką i prawie wolną od pyłu strefą, co powoduje, że astronomowie sądzę, iż krąży tam olbrzymia planeta o masie prawie takiej, jak Saturn — około 800 minut świetlnych od gwiazdy centralnej, ponad trzy razy dalej niż dystans pomiędzy Neptunem, a Słońcem! Gdy planeta czyści swoją trajektorię, pył gromadzi się na zewnętrznym brzegu jej orbity, tworząc jeszcze ...

19 lutego 2018: Niniejsze zdjęcie, wykonane przez Fotograficznego Ambasadroa ESO Petra Horáleka, pokazuje planetę Wenus świecącą jasno o zmierzchu nad należącym do ESO Obserwatorium Paranal w Chile. Widoczny teleskop, to Teleskop Pomocniczy nr 1, wchodzący w skład Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), Jest otwarty w ramach przygotowań do obserwacji nocnego nieba, na którym widnieją odcienie niebieskiego i pomarańczowego. Należący do ESO Bardzo Duży Teleskop (VLT) składa się z czterech 8,2-metrowych Teleskopów Głónych i czterech 1,8-metrowych Teleskopów Pomocniczych — takich jak ten pozujący na pierwszy planie zdjęcia — których światło może zostać połączone, aby tworzyć Interferometr VLT (VLTI).Łącząc światło z wielu teleskopów umieszczonych w różnych miejscach na terenie obserwatorium, VLTI pozwala astronomom na dostrzeżenie detali 25 razy mniejszych niż w przypadku pojedynczych teleskopów. Promienie świetlne są łączone przy pomocy skomplikowanego systemu zwierciadeł w podziemnych tunelach, w których ścieżki światła muszą być równe z dokładnością lepszą niż 1/1000 mm na sto metrów. Ta niewiarygodna technologia powoduje, ...

12 lutego 2018: Ten upiorny obraz pokazuje odległego, pulsującego czerwonego olbrzyma, gwiazdę znaną jako R Sculptoris. Obiekt znajduje się 1200 lat świetlnych od nas w kierunku konstelacji Rzeźbiarza. R Sculptoris jest tzw. bogatą w węgiel gwiazdą asymptotycznej gałęzi olbrzymów (AGB), co oznacza, że znajduje blisko końcówki swojego życia. W tym stadium małomasywne i średniomasywne gwiazdy ochładzają się, tworzą rozległe atmosfery i tracą dużo masy — są na drodze do stania się spektakularną mgławicą planetarną. O ile podstawy procesu utraty masy są zrozumiane, to astronomowie nadal nadal badają, w jaki sposób rozpoczyna się on blisko powierzchni gwiazdy. Ilość masy tracona przez gwiazdę ma olbrzymie konsekwencje dla ewolucji obiektu, wpływając na jego przyszłość i prowadzą do różnych typów mgławic planetarnych. Ponieważ gwiazdy AGB kończą swoje życie jako mgławice planetarne, wytwarzają mnóstwo pierwiastków — w tym 50%pierwiastków cięższych od żelaza — które są następnie rozprzestrzenianie we Wszechświecie i używane do wytwarzania nowych gwiazd, planet, księżyców, a ...

5 lutego 2018: To nietypowe zdjęcie ukazuje skutki katastrofalnej kolizji pomiędzy dwoma galaktykami, która wydarzyła się około miliarda lat temu. Efekt? Pojedyncza galaktyka o bardzo rzadkim kształcie, oznaczona NGC 7252 i nazywana Atomy dla Pokoju. W sercu pozostałości tego merdżera (mergera) znajduje się fascynująca "minispirala" —rotujący dysk świecącego gazu, wywołujący procesy gwiazdotwórcze. Korzystając z instrumentu VIsible Multi-Object Spectrograph (VIMOS) na należącym do ESO Bardzo Dużym Teleskopie (VLT), astronomowie byli w stanie zmierzyć ruch gazu w tym dysku, co pozwoliło na opracowanie mapy rotacji. Czerwone obszaru wskazują na obecność gazu oddalającego się od nas, a niebieskie to gaz przemieszczający się w naszą stronę. Razem kolory te ujawniają stabilnie obracające się centrum galaktyki oraz dwa strumienie gorącego gazu na północny zachód i południowy wschód od centralnego obszaru. Wcześniejsze badania sugerowały, że centralna spirala obracała się przeciwnie do reszty galaktyki, ale porownując ruch gwiazd wokół galaktyki z gazem zjonizowanym przez nowo utworzone gwiazdy w minispirali, wiemy ...

29 stycznia 2018: Przyjrzyj się uważnie, bo możesz nie dostrzec! W samym centrum zdjęcia, uzyskanego przy pomocy instrumentu VIMOS, na należącym do ESO teleskopie VLT, widać słaby i rozmyty niebieski kształt galaktyki znanej jako Nieregularna Galaktyka Karłowata w Strzelcu. Odkryta 1977 r. przy pomocy 1-metrowego teleskopu Schmidta znajdującego się w Obserwatorium La Silla, o nieregularnym kształcie — stąd jej nazwa — galaktyka karłowata jest oddalona o około 3 miliony lat świetlnych i widoczna w konstelacji Strzelca. Jest to najdalsza członkini Lokalnej Grupy galaktyk, do której należy także Droga Mleczna. W przeciwieństwie do normalnych galaktyk, galaktyki karłowate zazwyczaj są mniejsze i posiadają względnie małą liczbę gwiazd. Grawitacyjne oddziaływanie od pobliskich galaktyk może często zaburzać sferyczne i dyskopodobne kształty tych wątłych galaktyk — ten właśnie proces może być odpowiedzialny za lekko prostokątny kształt prezentowanej galaktyki karłowatej. Acknowledgement: M. Bellazzini et al.

22 stycznia 2018: Nierówny teren chilijskiej pustyni Atakama oferuje naprawdę efektowne tło dla fotografii — co udowadnia niniejsze zdjęcie Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA), które w Obserwatorium Paranal wykonał Fotograficzny Ambasador ESO Alexandru Tudorică. Chociaż teleskop VISTA jest zdecydowanie głównym obiektem fotografii Tudoriă, nie jest jedynym teleskopem widocznym na zdjęciu. Wijąca się ścieżka po prawej stronie prowadzi do niepozornego budynku Next Generation Transit Survey (NGTS) — który jest ledwo widoczny daleko po prawej stronie kadru, oświetlony srebrnym światłem słonecznym. NGTS składa się z sieci małych robotycznych teleskopów, które nieustannie i precyzyjnie monitorują jasność pobliskich gwiazd. Czynią to w nadziei wychwycenia egzoplanet rozmiarów Neptuna w sytuacji blokowania światła od gwiazdy macierzystej, gdy dokonują tranzytu przed tarczą swojej gwiazdy i przecinają linię widzenia z Ziemi.

15 stycznia 2018: Tych 56 uśmiechniętych uczniów wzięło udział w ESO Winter Astronomy Camp 2017 poświęconym tematowi “Odległości we Wszechświecie”. Młodzi entuzjaści astronomii wzięli udział w różnych astronomicznych sesjach, takich jak wykłady, warsztaty i nocne obserwacje przy pomocy profesjonalnych teleskopów. Spróbowali także swoich sił w sportach zimowych i uczestniczyli w wycieczkach. Obóz odbył się w Obserwatorium Astronomicznym Autonomicznego Regionu Doliny Aosty, otoczonym przez naturalne piękno włoskich Alp, blisko jednych z najwyższych gór Europy, w jednym z miejsc z najczystszym niebem. Obserwatorium jest wyposażone w kilka teleskopów przeznaczonych do użytku podczas obozu. Zorganizowany przez Sterrenlab obóz odbył sięod 26 grudnia 2017 r. do 1 stycznia 2018 r. i był skierowany do uczniów w wieku od 16 do 18 lat. W dalszej części roku pod ciemnym niebem północnej Portugalii odbędzie się ESO Summer Astronomy Camp, organizowany przez Centre for Astrophysics of the University of Porto (CAUP).

8 stycznia 2018: Pierwszy wieczór nowego roku został przywitany spektakularnym superksiężycem wschodzącym zza majestatycznej góry Cerro Armazones w Chile. Superksiężyc taki jak ten, jest wspaniały, mimo iż stosunkowo częsty - występuje gdy pełnia Księżyca zbiega się z punktem księżycowej orbity, który znajduje się najbliżej Ziemi, wtedy średnica tarczy Księżyca wydaje się na niebie o około 14% większa. Droga wijąca się serpentyną na Cerro Armazones wydaje się prowadzić bezpośrednio do samego Księżyca —co czyni ją prawdziwą drogą do gwiazd. W roku 2024 "największe oko świata na niebo" stanie na szczycie tej góry, która stanie się domem Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT). Na wysokości 3046 metrów n.p.m., Cerro Armazones zapewnia wyjątkowe środowisko do obserwacji astronomicznych, w szczególności dlatego, że występuje tutaj 320 bezchmurnych nocy w roku. Zdjęcie wykonał Fotograficzny Ambasador ESO Gerhard Hüdepohl. Odszedł dwa kilometry od pobliskiego Obserwatorium Paranal na pustynię Atakama, aby znaleźć odpowiednie miejsce do wykonania tej fotografii. Wcześniej obliczył drogę jaką będzie ...

1 stycznia 2018: Zdjęcie z tego tygodnia pokazuje spektakularne wstęgi gazu i pyłu zawijające się wokół perłowego centrum galaktyki spiralnej z poprzeczką NGC 1398. Galaktyka położona jest w kierunku konstelacji Pieca w odległości około 65 milionów lat świetlnych od nas. Zamiast zaczynać się od samego środka galaktyki i rozciągać się po spirali na zewnątrz, wdzięczne ramiona spiralne wyłaniają się z prostej poprzeczki, uformowanej z gwiazd, która przecina centralny obszar galaktyki. U większości galaktyk spiralnych — około dwóch trzecich —obserwuje się tę cechę, ale nie jest jasne czy, albo w jaki sposób, poprzeczki wpływają na zachowanie się galaktyk i ich rozwój. Fotografia obejmuje dane zebrane przy pomocy instrumentu FOcal Reducer/low dispersion Spectrograph 2 (FORS2) zamontowanego na należącym do ESO teleskopie VLT w Obserwatorium Paranal w Chile. Pokazuje NGC 1398 w niesamowitych szczegółach, od ciemnych pasm pyłu, którymi upstrzone są ramiona spiralne, przez obszary gwiazdotwórcze o barwie w odcieniu różowym rozsiane w zewnętrznych rejonach. Zdjęcie ...

25 grudnia 2017: This image shows something spectacular: a galaxy cluster so massive that it is warping the space around it! The cluster, whose heart is at the centre of the frame, is named RCS2 J2327, and is one of the most massive clusters known at its distance or beyond. Massive objects such as RCS2 J2327 have such a strong influence on their surroundings that they actually warp the space around them — this effect is known as gravitational lensing, and can cause light from more distant objects to be bent, distorted, and amplified, allowing us to see galaxies that would otherwise be far too distant for us to detect. Gravitational lensing is one of the predictions of Albert Einstein's General Theory of Relativity and can be observed in three different regimes: strong lensing, weak lensing, and microlensing. Unlike strong lensing, which produces stunning images of distorted galaxies, sweeping arcs, and phenomena known ...

18 grudnia 2017: Życzenia świąteczne w imieniu wszystkich z Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO)! Życzymy radosnej końcówki obecnego roku i owocnego roku 2018! Linki Świąteczna kartka 2017

11 grudnia 2017: Na zdjęciu udało się uchwycić moment, gdy superksiężyc wydaje się spoczywać na szczytach chilijskich gór, widziany z odległości 4,5 kilometra od wierzchołka La Silla. Chociaż widok superksiężyca nie jest jakoś szczególnie interesujący z perspektywy naukowej, to podczas tego względnie rzadkiego zjawiska Księżyc znajduje się nieco bliżej Ziemi, co powoduje, iż jego średnica na niebie wydaje się o około 10% większa. Superksiężyc występuje, gdy pełnia Księżyca zbiega się z jego perygeum —punktem na eliptycznej orbicie Księżyca, który jest najbliższy Ziemi. Pełnia Księżyca następuje średnio co 30 dni, natomiast perygeum co 28 dni. Trzy lub cztery razy w roku oba te wydarzenia zachodzą prawie w tym samym czasie, powodują superksiężyc. Astrolog Richard Nolle, jako pierwszy wymyślił określenie "superksiężyc" ponad 30 lat temu, ale dopiero ostatnio stało się ono popularnym terminem astronomicznym. Wcześniej superksiężyce określano jako perygea przy pełni Księżyca. Ale żadna z nazw nie jest precyzyjną definicją kiedy dokładnie następuje superksiężyc. Niezależnie ...

4 grudnia 2017: Zaprezentowane zdjęcia zostały wykonane przez instrument SPHERE (Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet REsearch) zainstalowany na należącym do ESO Bardzo Dużym Teleskopie (VLT) w Obserwatorium Paranala w Chile. Te zaskakująco szczegółowe widoki ukazują cztery z milionów skalistych ciał w głównym pasie planetoid,pierścieniu asteroid pomiędzy Marsem, a Jowiszem, który rozdziela wewnętrzne planety skaliste Układu Słonecznego od zewnętrznych gazowych i lodowych planet. Zgodnie z ruchem wskazówek zegara, od lewego górnego rogu: pokazano planetoidy 29 Amphitrite, 324 Bamberga, 2 Pallas i 89 Julia.Wywodząca nazwę od greckiej bogini Pallas Ateny, 2 Pallas ma rozmiar około 510 kilometrów. To czyni ją trzecią pod względem wielkości asteroidą w głównym pasie i jedną z największych planetoid w całym Układzie Słonecznym. Zawiera około 7% masy całego pasa planetoid — na tyle dużo, że kiedyś klasyfikowaną ją jako planetę. Jedną trzecią rozmiaru 2 Pallas ma 89 Julia, odnośnie której przypuszcza się, że nosi nazwę od Św. Julii z Korsyki. Jej kamienisty skład ...

27 listopada 2017: Czyste niebo, piękny zachód słońca i futurystyczne krzywe najnowocześniejszego planetarium i centrum dla odwiedzających — czegoż więcej można chcieć na Zdjęciu Tygodnia ESO? Jednak ta fotografia ma coś jeszcze, aby nas zadowolić: słup słoneczny. Delikatnie świecąca kolumna światła wydaje się wychodzić z horyzontu niedaleko zachodzącego Słońca, rozświetlając niebo nad sobą. To złudzenie jest tworzone przez miliony niewielkich kryształków lodu w naszej atmosferze (zwykle płaskich, o kształcie sześciokątów), które odbijają światło słoneczne, tworząc widoczny strumień. Słupy słoneczne są zwykle widoczne gdy Słońce jest nisko na niebie, albo gdy schowało się poniżej horyzontu. Ostatnie promienie światła słonecznego oddziałują także z cząstkami w chmurach powyżej, które rozpraszają światło i tworzą jasna sieć koloru pomarańczowego, żółtego, czerwonego i różowego na niebie nad ESO Supernova Planetarium & Visitor Centre. ESO Supernova jest najnowszym budynkiem w Siedzibie ESO w Garching koło Monachium (Niemcy). Po otwarciu w kwietniu 2018 r., to najnowocześniejsze centrum będzie przyjmować odwiedzających prezentują ...

20 listopada 2017: Zdjęcie Tygodnia pokazuje gigantyczny obłok gazu wokół odległego kwazara SDSS J102009.99+104002.7, wykonane przez instrument Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) na należący do ESO Bardzo Dużym Teleskopie (VLT) w Obserwatorium Paranal. Kwazary to jasne centra galaktyk aktywnych,które są utrzymywane w aktywnym stanie przez materię spadająca na centralną supermasywną czarną dziurę. Kwazar ten i otaczający go obłok mają przesunięcie ku czerwieni (redshift) większy niż 3, co oznacza, że widzimy je w stanie jaki miały zaledwie około 2 miliardy lat po Wielkim Wybuchu. Obłok gazy (lub mgławica) otaczający kwazara znany jest astronomom jako Enormous Lyman-Alpha Nebula (ELAN). Ten rodzaj mgławic stanowi masywne struktury gazy, które uformowały się we wczesnym Wszechświecie. Może być pomocny astronomom w poznaniu w jaki sposób moment pędu — który tłumaczy obserwowaną rotację większości współczesnych galaktyk — został wytworzony we Wszechświecie. Dzięki rewolucyjnemu instrumentowi MUSE, jest obecnie możliwe obserwowanie takich rzadkich mgławic jeszcze dokładniej niż do tej pory. Prezentowana na ...

13 listopada 2017: Ta kolorowa kosmiczna bańka zjonizowanego gazu ma rozmiary ponad 300 000 lat świetlnych, trzy razy więcej niż średnica Drogi Mlecznej, i jest największą spośród odkrytych do tej pory. Gigantyczny bąbel zawiera 10 pojedynczych galaktyk. Znajduje się w szczególnie gęstym regionie grupy galaktyk o nazwie COSMOS-Gr30, 6,5 miliarda lat świetlnych od Ziemi. Zbadano ją ze względu na dużą gęstość galaktyk. grupa jest niesamowicie zróżnicowana — część galaktyk aktywnie formuje gwiazdy a inne są pasywne; część jest jasna, podczas gdy pozostałe są ciemne; jedne są masywne, a inne niewielkie. Rekordowy bąbel został odkryty i szczegółowo zbadany dzięki niesamowitej czułości instrumentu MUSE, zamontowanego na należącym do ESO teleskopie VLT. Działając w zakresie widzialnym, MUSE łączy możliwości urządzenia obrazującego ze zdolnościami pomiarowymi spektrografu, tworząc unikalne i potężne narzędzie zdolne wyjaśnić różne kosmologiczne obiekty, o których bez tych obserwacji niewiele by wiedziano. Potężne oko MUSE na niebo pozwoliło astronomom na zrozumienie, że wielki rezerwuar gazu ...

6 listopada 2017: Gdy Słońce zachodzi, ostatnie promienie dnia rozświetlają należący do ESO Bardzo Duży Teleskop (VLT),który przygotowuje się do kolejnej nocy spoglądania w kosmos! Ten nietypowy kąt oświetlenia ukazuje przemysłowe wnętrze jednego z czterech 8,2-metrowych Teleskopów Głównych, które tworzą VLT na szczycie Cerro Paranal w Chile. Kopuła Teleskopu Głównego odgrywa kluczową rolę w urzymaniu pozycji VLT jako wiodącego naziemnego obserwatorium astronomicznego na świecie. Ogromny system klimatyzacji — widoczny na zdjęciu jako metaliczne rury wijące się wokół teleskopu — i najnowocześniejsza kopuła pracują razem, aby utrzymać idealne środowisko obserwacyjne. Budynek chroni teleskop od ciężkiego otoczenia, a w nocy osłony chronią czułe instrumenty od warunków wietrznej pogody, która mogłaby zakłócić kształt cienkiego zwierciadła głównego i zaburzyć obserwacje. Zdjęcie wykonał Fotograficzny Ambasador ESO Alexandru Tudorică.

30 października 2017: Jasna, niebieska gwiazda "zaśmieca" niebo południowe i zgrubienie galaktyczne naszej rodzimej galaktyki, Drogi Mlecznej, wisząc spokojnie nad horyzontem na tym spektakularnym zdjęciu Obserwatorium Paranal. Fotografia została wykonano na szczycie Cerro Paranal w Chile, który jest domem należącego do ESO Bardo Dużego Teleskopu (VLT). Na pierwszym plancie widać otwartą kopułę jednego z czterech 1,8-metrowych Teleskopów Pomocniczych. Instrumentów tych można używać razem, aby utworzyć Interferometr VLT (VLTI). Płaszczyzna Drogi Mlecznej jest usiana jasnymi obszarami gorącego gazu. Bardzo jasna gwiazda w lewym górnym rogu zdjęcia to Antares — najjaśniejsza gwiazda w Skorpionie i piętnasta pod względem jasności na nocnym niebie.

23 października 2017: W sobotę 21 października Centrala ESO w Garching w Niemczech otworzyła swoje drzwi na coroczny Dzień Otwarty. W połączeniu z innymi placówkami w kampusie w Garching, ESO zaprosiło odwiedzających do doświadczenia z pierwszej ręki pracy wykonywanej przez wiodącą na świecie organizację ds. astronomii naziemnej. Zanim drzwi otworzyły się o 11:00, odwiedzający czekali na zewnątrz, żadni doświadczenia wszystkich dostępnych pokazów i warsztatów. Łącznie rekordowa liczba 5600 osób skorzystała z okazji na uzyskanie od doświadczonych astronomów odpowiedzi na różne pytania i zobaczenia co dzieje się w organizacji, która jest w czołówce badań astronomicznych. Program obejmował eksperymenty na żywo (np. "eksperyment tworzenia komet"), wycieczki z przewodnikiem, wystawę na temat obserwatoriów ESO, prelekcje prowadzone przez naukowców z ESO oraz połączenie na żywo z obserwatoriami ESO w Chile. Odwiedzający mogli przetestować także niektóre z interaktywnych wystaw, które będą elementami ekspozycji w ESO Supernova Planetarium & Visitor Centre. ESO czeka już z niecierpliwością na Dzień Otwarty ...