Persbericht

Kleurrijk hemellandschap

11 juli 2018

Nieuwe waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope tonen de sterrenhoop RCW 38 in al zijn glorie. Deze foto is gemaakt tijdens het testen van de HAWK-I-camera met het adaptieve optische systeem GRAAL. Hij toont RCW 38 en zijn omringende wolken van helder gloeiend gas in prachtige details, met donkere slierten van stof die zich een weg zoeken door de heldere kern van deze jonge verzameling sterren.

Deze afbeelding toont de sterrenhoop RCW 38, zoals vastgelegd door de HAWK-I-infraroodcamera, gekoppeld aan ESO’s Very Large Telescope (VLT) in Chili. Door op infrarode golflengten te kijken, kan HAWK-I stofrijke sterrenhopen zoals RCW 38 onderzoeken, en ongeëvenaarde beelden maken van de zich daarin vormende sterren. Deze sterrenhoop bevat honderden jonge, hete, zware sterren en staat op een afstand van ongeveer 5500 lichtjaar in het sterrenbeeld Vela (Zeilen).

Het centrale deel van RCW 38 is hier zichtbaar als een helder, blauw getint gebied, een gebied dat wordt bevolkt door talrijke zeer jonge sterren en protosterren die zich nog aan het vormen zijn. De intense straling die van deze pasgeboren sterren afkomstig is, zorgt ervoor dat het omringende gas helder oplicht. Dat gas steekt duidelijk af bij de stromen van koeler kosmisch stof die door het stervormingsgebied kronkelen en een zachte gloed van donkere tinten rood en oranje afgeven. Dit contrast resulteert in dit spectaculaire tafereel: een hemels kunstwerk.

Eerdere opnamen van dit gebied, genomen op optische golflengten, ogen opvallend anders. Ze tonen minder sterren ten gevolge van het stof en gas dat het zicht op de sterrenhoop belemmert. Waarnemingen in het infrarood laten ons echter door het stof heen kijken en in het hart van de sterrenhoop duiken.

HAWK-I is geïnstalleerd op Unit Telescope 4 (Yepun) van de VLT en werkt op nabij-infrarode golflengten. Het is een veelzijdig instrument waarmee afbeeldingen kunnen worden gemaakt van zowel nabije sterrenstelsels en grote nevels, als van afzonderlijke sterren en exoplaneten. GRAAL is een adaptieve optische module die HAWK-I ondersteunt bij het maken van deze spectaculaire beelden. Met behulp van vier laserbundels projecteert hij kunstmatige referentiesterren op de nachtelijke hemel, die worden gebruikt om de effecten van atmosferische turbulentie te corrigeren. Zo kunnen scherpere opnamen worden gemaakt.

Deze opname is verkregen in het kader van een reeks testwaarnemingen – een proces dat wetenschappelijke verificatie wordt genoemd – voor HAWK-I en GRAAL. Deze tests vormen een integraal onderdeel van de ingebruikname van een nieuw VLT-instrument en bestaan uit een reeks representatieve wetenschappelijke waarnemingen waarmee wordt gecontroleerd of het nieuwe instrument naar vermogen presteert.

Meer informatie

De hoofdonderzoeker van het waarnemingsvoorstel dat tot deze spectaculaire opname heeft geleid was Koraljka Muzic (CENTRA, Universiteit van Lissabon, Portugal). Haar medewerkers waren Joana Ascenso (CENTRA, Universiteit van Porto, Portugal), Amelia Bayo (Universiteit van Valparaiso, Chili), Arjan Bik (Universiteit van Stockholm, Zweden), Hervé Bouy (Laboratoire d’astrophysique de Bordeaux, Frankrijk), Lucas Cieza (Universiteit Diego Portales, Chili), Vincent Geers (UKATC, VK), Ray Jayawardhana (Universiteit van York, Canada), Karla Peña Ramírez (University van Antofagasta, Chili), Rainer Schoedel (Instituto de Astrofísica de Andalucía, Spanje) en Aleks Scholz (University van St Andrews, VK).

De wetenschappelijke verificatie van HAWK-I met de adaptieve optische module GRAAL is onder de titel HAWK-I GRAAL Science Verification gepresenteerd in een artikel in ESO’s kwartaalblad The Messenger.

Het team dat de wetenschappelijke verificatie voor zijn rekening heeft genomen bestond uit Bruno Leibundgut, Pascale Hibon, Harald Kuntschner, Cyrielle Opitom, Jerome Paufique, Monika Petr-Gotzens, Ralf Siebenmorgen, Elena Valenti en Anita Zanella – allen van ESO.

ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en verreweg de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door vijftien lidstaten: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland, en door gastland Chili, met Australië als strategische partner. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT) en haar toonaangevende Very Large Telescope Interferometer, evenals twee surveytelescopen – VISTA, die in het infrarood werkt, en de op zichtbare golflengten opererende VLT Survey Telescope. ESO speelt tevens een belangrijke partnerrol bij twee faciliteiten op Chajnantor, APEX en ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. En op Cerro Armazones, nabij Paranal, bouwt ESO de 39-meter Extremely Large Telescope, de ELT, die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Links

• The Messenger 172 met het artikel HAWK-I GRAAL Science Verification.
• Webpagina van het HAWK-I/GRAAL-instrument

Contact

Calum Turner
ESO Assistant Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6670
E-mail: pio@eso.org

Marieke Baan (Perscontact Nederland)
ESO Science Outreach Network en NOVA Informatie Centrum
Tel: +31(0)20-5257480
E-mail: eson-netherlands@eso.org

Connect with ESO on social media