Persberichten

7 juni 2012: Op woensdag 6 juni bracht Zijne Majesteit Juan Carlos I, koning van Spanje, een bezoek aan ESO’s Paranal-sterrenwacht, waar hij een ontmoeting had met de presidenten van Chili, Colombia, Mexico en Peru en andere hoogwaardigheidsbekleders die op Paranal aanwezig waren voor de vierde top van de Pacifische Alliantie.

6 juni 2012: De presidenten van Chili, Colombia, Mexico en Peru zijn vandaag naar ESO’s Paranal-sterrenwacht in de Chileense Atacama-woestijn gekomen om met eigen ogen de geavanceerde telescopen en technologie van ESO’s vlaggenschip te kunnen zien. De presidenten kwamen op Paranal bijeen voor de vierde top van de Pacifische Alliantie, waarbij het kaderverdrag van de Alliantie werd geratificeerd.

31 mei 2012: Een nieuwe opname van het centrum van het karakteristieke sterrenstelsel Centaurus A, gemaakt met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), bewijst dat de nieuwe sterrenwacht astronomen in staat stelt om door de ondoorzichtige stofbanden die het centrum van het stelsel aan het zicht onttrekken heen te kijken. ALMA bevindt zich in zijn Early Science-fase en is nog in aanbouw. Desalniettemin is hij al de krachtigste telescoop in zijn soort en maakt hij opnamen van ongekende kwaliteit. De sterrenwacht heeft astronomen zojuist opgeroepen om voorstellen in te dienen voor de volgende cyclus van waarnemingen, waarin de telescoop-in-aanbouw nog beter zal presteren.

16 mei 2012: Deze nieuwe opname van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht toont het vreemde sterrenstelsel Centaurus A. Met een totale belichtingstijd van meer dan vijftig uur is dit waarschijnlijk de langst belichte opname die ooit van dit merkwaardige en spectaculaire object is gemaakt. Bij de opname is gebruik gemaakt van de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla, in Chili.

9 mei 2012: Op een nieuwe opname van Messier 55, gemaakt met ESO’s infrarood-surveytelescoop VISTA, zijn tienduizenden sterren te zien die samendrommen als een zwerm bijen. Deze sterren zijn niet alleen samengepakt in een betrekkelijk kleine ruimte, maar behoren ook tot de oudste in het heelal. Astronomen onderzoeken Messier 55 en andere oude objecten van dit type – de zogeheten bolvormige sterrenhopen of kortweg bolhopen – om meer te weten te komen over de levensloop van sterren en sterrenstelsels.

2 mei 2012: Een nieuwe opname van het gebied rond de reflectienevel Messier 78, even ten noorden van de gordel van Orion, laat zien dat de nevel doorregen is met een ‘parelketting’ van kosmische stofwolken. Bij de waarnemingen, gedaan met de Atacama Pathfinder Experiment (APEX)-telescoop [1], is gebruik gemaakt van de warmtegloed van de interstellaire stofdeeltjes, die astronomen laat zien waar nieuwe sterren worden gevormd.

25 april 2012: Deze nieuwe opname, gemaakt met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de La Silla-sterrenwacht in Chili, toont de sterrenhoop NGC 6604. Deze wordt vaak over het hoofd gezien ten gunste van de naburige Adelaarnevel (ook bekend als Messier 16). Maar de kadrering van deze foto, die de sterrenhoop in een landschap van omringende gas- en stofwolken plaatst, bewijst dat NGC 6604 een prachtobject op zich is.

18 april 2012: Bij het meest nauwkeurige onderzoek van de bewegingen van sterren in de Melkweg tot nu toe zijn geen grote hoeveelheden donkere materie in de omgeving van de zon aangetroffen. Volgens algemeen geaccepteerde theorieën zou de zonsomgeving rijk moeten zijn aan donkere materie – een geheimzinnige, onzichtbare substantie die alleen indirect waarneembaar is via de zwaartekrachtsaantrekking die zij uitoefent. Maar uit nieuw onderzoek door een team van astronomen in Chili blijkt dat deze theorieën niet in overeenstemming zijn met de waargenomen feiten. Dat zou kunnen betekenen dat de pogingen om donkeremateriedeeltjes op aarde rechtstreeks te detecteren tot mislukken gedoemd zijn.

12 april 2012: Een nieuwe, nog in aanbouw zijnde sterrenwacht heeft voor een grote doorbraak gezorgd in het onderzoek van een nabij planetenstelsel, en belangrijke aanwijzingen opgeleverd over de manier waarop zulke stelsels ontstaan en evolueren. Astronomen die gebruik maken van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hebben ontdekt dat de planeten die om de ster Fomalhaut cirkelen veel kleiner moeten zijn dan oorspronkelijk werd gedacht. Dit is het eerste gepubliceerde wetenschappelijke resultaat van ALMA in de eerste periode dat astronomen van overal ter wereld hem voor waarnemingen kunnen gebruiken.

4 april 2012: De Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) heeft architecten Auer+Weber gecontracteerd om een uitbreiding te ontwerpen voor haar hoofdkwartier in Garching bei München in Duitsland. Het innovatief vormgegeven nieuwe kantoorgebouw is nodig om het groeiende aantal stafmedewerkers in Garching te huisvesten, en wordt de bakermat van de technologische innovaties die nodig zijn voor ESO’s ambitieuze projecten zoals de European Extremely Large Telescope. Met de bouw, die naar verwachting eind 2013 voltooid is, zal het uitgebreide ESO-hoofdkwartier een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de onderzoekscampus in Garching.

28 maart 2012: Een nieuw resultaat van ESO’s ‘planetenzoeker’ HARPS laat zien dat er in de leefbare zones rond zwakke rode sterren heel vaak rotsachtige planeten te vinden zijn die niet veel groter zijn dan de aarde. Het internationale onderzoeksteam schat dat er alleen al in de Melkweg tientallen miljarden van zulke planeten bestaan, waarvan waarschijnlijk een stuk of honderd in de onmiddellijke nabijheid van de zon. Dit is de eerste directe meting van het aantal ‘superaardes’ bij rode dwergen, die tachtig procent van alle sterren in de Melkweg uitmaken.

21 maart 2012: Met ESO’s VISTA-telescoop is de breedste ‘diepe’ hemelopname verkregen die ooit in het infrarood is gemaakt. Deze nieuwe foto van een onopvallend hemelgebied komt uit de UltraVISTA-survey en toont meer dan 200.000 sterrenstelsels. Het is slechts een klein gedeelte van de enorme verzameling opnamen uit alle VISTA-surveys die nu door ESO aan astronomen overal ter wereld ter beschikking wordt gesteld.

14 maart 2012: Nieuwe waarnemingen, gedaan met ESO’s Very Large Telescope, leveren een belangrijke bijdrage aan onze kennis van de groei van jonge sterrenstelsels. Bij de grootste survey in zijn soort hebben astronomen ontdekt dat sterrenstelsels tijdens hun tienerjaren – de periode van ongeveer 3 tot 5 miljard jaar na de oerknal – hun eetgewoonten hebben veranderd. Aan het begin van die periode gaven zij de voorkeur aan een gelijkmatige aanvoer van gas, maar hun latere groei is voornamelijk te danken aan het kannibaliseren van kleinere stelsels.

7 maart 2012: De VLT Survey Telescope (VST) van de ESO-sterrenwacht op Paranal (Chili) heeft een fascinerende verzameling van onderling wisselwerkende sterrenstelsels in de Herculescluster in beeld gebracht. De scherpte van de nieuwe opname, en de honderden sterrenstelsels die in minder dan drie uur gedetailleerd zijn vastgelegd, vormen het bewijs dat de VST en zijn enorme camera OmegaCAM van grote waarde zijn voor het onderzoek van het nabije heelal.

29 februari 2012: Door met ESO’s Very Large Telescope naar de maan te kijken, hebben astronomen bewijzen gevonden voor leven in het heelal – op aarde namelijk. Het ‘ontdekken’ van leven op onze thuisplaneet klinkt als een triviale onderneming, maar de nieuwe aanpak van een internationaal team zou in de toekomst kunnen leiden tot de ontdekking van leven elders in het heelal. Het onderzoek staat beschreven in een artikel dat op 1 maart 2012 in het tijdschrift Nature verschijnt.

15 februari 2012: Een nieuwe opname van de APEX-telescoop in Chili – APEX staat voor Atacama Pathfinder Experiment – toont een kronkelig filament van kosmisch stof van meer dan tien lichtjaar lang. Daarin zitten pasgeboren sterren verborgen, maar ook dichte gaswolken die op het punt staan om tot nog meer sterren samen te trekken. Het is een van de meest nabije stervormingsgebieden die we kennen. De stofdeeltjes in de wolk zijn zo koud, dat hun zwakke gloed alleen te zien is op golflengten van ongeveer een millimeter – zoals bij deze waarnemingen, die met de LABOCA-camera van APEX zijn gedaan.

8 februari 2012: Met ESO’s Very Large Telescope is de tot nu toe meest gedetailleerde infraroodopname gemaakt van de grote stellaire kraamkamer in het sterrenbeeld Carina. Op de foto zijn allerlei structuren te zien die nog niet eerder in dit spectaculaire landschap van gas, stof en jonge sterren waren waargenomen. Het is een van de meest indrukwekkende opnamen die ooit met de VLT zijn gemaakt.

1 februari 2012: Deze nieuwe opname toont een stellaire kraamkamer die NGC 3324 wordt genoemd. Hij is gemaakt met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de sterrenwacht op La Silla (Chili). De intense ultraviolette straling van een aantal van de hete, jonge sterren in NGC 3324 heeft de gaswolk tot gloeien gebracht en een holte uitgehouwen uit het omringende gas en stof.

25 januari 2012: Met behulp van de APEX-telescoop hebben astronomen een sterk verband gevonden tussen de krachtigste uitbarstingen van stervorming in het vroege heelal en de zwaarste sterrenstelsels van nu. De hevige stervorming in de sterrenstelsels werd abrupt afgebroken, waardoor ze eindigden als de huidige zware – maar passieve – stelsels van ouder wordende sterren. De astronomen hebben ook de waarschijnlijke oorzaak voor het plotselinge einde van de ‘starbursts’ ontdekt: de opkomst van superzware zwarte gaten.

19 januari 2012: Met de VISTA-telescoop van de ESO-sterrenwacht op Paranal, Chili, is een prachtige nieuwe opname van de Helixnevel gemaakt. De foto, gemaakt in het infrarood, toont slierten van koud gas die op zichtbare golflengten niet te zien zijn. Ook opvallend is de rijke achtergrond van sterren en sterrenstelsels.