Saopštenja za javnost 2015

15. jul 2015.: Međunarodni tim astronoma je uz pomoć ESO 3.6-metarskog teleskopa otkrio planetu veoma sličnu Jupiteru na istom odstojanju od zvezde poput Sunca, kataloške oznake HIP 11915. Prema aktuelnim teorijama, formiranje planeta masa sličnim Jupiteru igra važnu ulogu u oblikovanju planetarnih sistema. Postojanje planete mase slične Jupiterovoj, u orbiti oko zvezde koja podseća na Sunce otvara mogućnost da je sistem planeta oko ove zvezde sličan našem Sunčevom sistemu. HIP 11915 je starosti kao i Sunce, a građa poput Sunčeve ukazuje na to da u njenoj okolini mogu postojati planete sa čvrstom površinom koje se kreću po unutrašnjim orbitama.

9. jul 2015.: Naučnici su objavljeni prve rezultate najnovijeg opširnog istraživanja tamne materije, koji se tiču južnog neba i za koje je zaslužan ESO VLT Survey (VST) teleskop na Paranal opservatoriji u Čileu. VST KiDS pretraživanje neba omogućiće astronomima da precizno mere karakteristike tamne materije, tamne energije, strukture galaktičkih haloa i evolucije galaksija i jata galaksija. Prvi KiDS rezultati pokazuju kako se karakteristike posmatranih galaksija određujuputem posmatranja nevidljivih grudvi tamne materije koja ih okružuje.

8. jul 2015.: Uz pomoć opservacija sprovedenih na ESO La Sija opservatoriji u Čileu, astronomi su po prvi put pokazali da postoji veza između dugotrajnih bljeskova gama zraka i neobično sjajnih eksplozija supernovih. Rezultati su pokazali da supernova nije crpela energiju iz radioaktivnih raspada kao što se očekivalo, već su je energijom snadbevala izuzetno jaka magnetna polja u okolini egzotičnih objekata zvanih magnetari. Rezultati ovog istraživanja objavljeni su 9. jula 2015. godine u časopisu Nature.

1. jul 2015.: Ova raskošna slika, nastanjena mnoštvom raznobojnih zvezda i gasa snimljena je pomoću širokougaone kamere WFI (engl. Wide Field Imager) na MPG/ESO 2.2-metarskom teleskopu na ESO-voj opservatoriji La Silja u Čileu. Prikazuje nam mlado razvejano jato zvezda poznato pod imenom NGC 2367, zvezdanu grupaciju u razvoju, koja se nalazi u centru ogromne, prastare strukture na samoj ivici Mlečnog puta.

25. jun 2015.: Najnovije opservacije sprovedene sa ESO Veoma velikim teleskopom otkrile su da je džinovska galaksija Mesje 87 progutala čitavu galaksije srednje veličine tokom poslednjih milijardu godina. Po prvi put, tim astronoma je bio u prilici da prati kretanja 300 sjajnih planetarnih maglina kako bi pronašao jasan dokaz ovog događaja, ali je pronašao i dokaz o postojanju viška sjaja koji je preostao od galaksije-žrtve.

17. jun 2015.: Astronomi su koristeći ESO-ov Veoma veliki teleskop otkrili najsjajniju galaksiju do sada pronađenu, u ranom univerzumu, kao i ubedljive dokaze da se unutar nje nalaze primerci prve generacije zvezda. Ovi masivni, sjajni i ranije čisto teorijski objekti su kreirali prve teške elemente u istoriji svemira - elemente koji su bili potrebni da bi se stvorile zvezde koje nas danas okružuju, planete koje orbitiraju oko njih i život kakav poznajemo. Novopronađena galaksija, obeležena kao CR7, je tri puta sjajnija od najsjajnije udaljene galaksije koja nam je bila poznata.

10. jun 2015.: Jedna od najoštrijih slika do sada snimljenih uz pomoć ESO Veoma velikog teleskopa, po prvi put otkriva zvezdu u poodmaklom stadijumu života koja “rađa” planetarnu maglinu u obliku leptira. Opservacije crvenog džina L2 Puppis, u ZIMPOL modu novo-instaliranog instrumenta SPHERE, ukazale su i na postojanje bliskog zvezdanog saputnika. Poslednji stadijumi života zvezde, kao i poreklo ovakvih “leptir” maglina sa kompleksnim strukturama u obliku peščanog sata i dalje predstavljaju veliku zagonetku astronomima.

8. jun 2015.: Kampanja duge osnovice (engl. Long Baseline Campaign) teleskopa ALMA je proizvela neverovatno detaljne slike jedne udaljene galaksije koja se vidi posredstvom efekta gravitacionog sočiva. Slika nam prikazuje uvećane regione formiranja zvezda u galaksiji, kakve do sada nismo imali prilike da vidimo, posebno sa ovoliko detalja i na ovoj udaljenosti. Nova posmatranja su daleko detaljnija od onih sa NASA/ESA Svemirskog teleskopa Habl i otkrivaju grudve u kojima se formiraju zvezde u galaksiji koje su ekvivalent džinovskoj verziji Orionove planetarne magline.

27. maj 2015.: U najsjajnijem delu ove blještave magline pod nazivom RCW 34, mlade zvezde na dramatičan način zagrevaju gas i šire ga kroz predele ispunjene hladnim glasom. Jednom kada usijani vodonični gas dospe do granica gasnog oblaka, on se raspršti u okolni vakuum kao šampanjac iz upravo otvorene flaše – tokom procesa zvanog „champagne flow“. Međutim, ovo mlado zvezdano porodilište ima mnogo više toga da ponudi; sve su prilike da se u okiru jednog oblaka formiralo nekoliko zvezda.

20. maj 2015.: Koristeći ESO-ov Veoma veliki teleskop u Čileu, astronomi su uspeli da uslikaju najdetaljniju sliku planetarne magline Meduza do sada. Kako se zvezda u srcu ove magline sve više bližila penziji, odbacivala je spoljašnje slojeve u okolni svemir i formirala ovaj šareni oblak. Ova slika na neki način "proriče" sudbinu našeg Sunca, koje će u jednom momentu postati sličan objekat.

13. maj 2015.: Uz pomoć opservacija sprovedenih sa ESO Veoma velikim teleskopom, otkrivena je nova klasa “mračnih” zvezdanih jata u okolini džinovske galaksije Kentaur A. Ovi misteriozni objekti izgledaju slično kao normalna jata, ali su mnogo masivnija i najverovatnije kriju neočekivano velike količine tamne materije ili čak crne rupe – postojanje ni jedne od ovih pojava astronomi nisu mogli da pretpostave, a ne shvataju ni njihovu prirodu.

30. april 2015.: Using the MUSE instrument on ESO’s Very Large Telescope (VLT), astronomers have produced the first complete three-dimensional view of the famous Pillars of Creation in the Eagle Nebula, Messier 16. The new observations demonstrate how the different dusty pillars of this iconic object are distributed in space and reveal many new details — including a previously unseen jet from a young star. Intense radiation and stellar winds from the cluster’s brilliant stars have sculpted the dusty Pillars of Creation over time and should fully evaporate them in about three million years.

22. april 2015.: Koristeći HARPS mašinu za "lovljenje" planeta na ESO La Sija opservatoriji u Čileu, astronomi su po prvi put detektovali spektar vidljive svetlosti reflektovan sa jedne vansolarne planete. Ova posmatranja nam otkrivaju nove osobine ovog čuvenog objekta - do sada prve otkrivene vansolarne planete u okolini obične zvezde 51 Pegasi b. Rezultati ove tehnike obećavaju još bolja otkrića u budućnosti, posebno sa dolaskom naredne generacije instrumenata kao što su ESPRESSO na VLT-u, kao i budući teleskopi, npr. E-ELT.

16. april 2015.: Astronomi su po prvi put pokazali kako su skupine zvezda u „mrtvim galaksijama” zamrle milijardama godina ranije. Veoma veliki teleskop ESO-a i,,Habl” (NASA/ESA) su otkrili da nakon tri milijarde godina posle Velikog praska ove galaksije i dalje stvaraju zvezde na svojim spoljnim stranama, dok to više ne čine u unutrašnjim delovima. Izgleda da je gašenje procesa stvaranja zvezda počelo u jezgrima galaksija i onda se proširilo na njene spoljne delove. Rezultati će biti objavljeni 17. aprila 2015. godine u časopisu Science.

16. april 2015.: The Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) has revealed an extremely powerful magnetic field, beyond anything previously detected in the core of a galaxy, very close to the event horizon of a supermassive black hole. This new observation helps astronomers to understand the structure and formation of these massive inhabitants of the centres of galaxies, and the twin high-speed jets of plasma they frequently eject from their poles. The results appear in the 17 April 2015 issue of the journal Science.

15. april 2015.:

8. april 2015.: Po prvi put, astronomi su otkrili prisustvo kompleksnih organskih molekula, sastavnih komponenti života, u protoplanetarnom disku koji okružuje mladu zvezdu. Ovo otkriće, koje je načinila ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array), potvrđuje da uslovi u kojima su nastali Zemlja i Sunce nisu jedinstveni u svemiru. Rezultati su objavljeni 9. aprila 2015. godine u novom izdanju časopisa Nature.

26. mart 2015.: The best observations so far of the dusty gas cloud G2 confirm that it made its closest approach to the supermassive black hole at the centre of the Milky Way in May 2014 and has survived the experience. The new result from ESO’s Very Large Telescope shows that the object appears not to have been significantly stretched and that it is very compact. It is most likely to be a young star with a massive core that is still accreting material. The black hole itself has not yet shown any increase in activity.

23. mart 2015.: Nova posmatranja APEX i drugih teleskopa otkrivaju da ono što su evropski astronomi mogli da uoče na nebu 1670. godine nije bila nova, već veoma agresivan sudar zvezda. Događaj je bio toliko spektakularan da se mogao posmatrati golim okom u svojoj početnoj fazi, ali su njegovi ostaci toliko slabog sjaja da je bila potreba temeljna analiza submilimetarskim teleskopima ne bi li se 340 godine kasnije rešila ova misterija. Rezultati će biti objavljeni u časopisu Nature 23. marta 2015. godine.

11. mart 2015.: Ovaj dramatični predeo južnog sazvežđa Ara (Oltar) sadrži skriveno blago nebeskih objekata. Zvezdana jata, emisione magline i regioni aktivnog formiranja zvezda, samo su neki od blaga posmatranih u ovom regionu koji se od Zemlje nalazi na oko 4000 svetlosnih godina. Ova divna, nova slika je najdetaljniji pregled ovog dela neba do sada i slikana je uz pomoć VLT teleskopa za preglede u ESO opservatoriji na Paranalu u Čileu.