Komunikat prasowy

Obserwacje ESO pomogły wykluczyć ryzyko zderzenia z planetoidą 2024 YR4

25 lutego 2025

Nowe obserwacje 2024 YR4, wykonane przez Bardzo Duży Teleskop (VLT) należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) oraz urządzenia na całym świecie, wykluczyły, iż nastąpi uderzenie planetoidy w naszą planetę, Asteroida ta była dokładnie monitorowana przez ostatnie kilka miesięcy, ponieważ szanse na jej zderzenie z Ziemią w 2032 roku wzrosły do ponad 3%. To najwyższe prawdopodobieństwo kiedykolwiek osiągnięte dla planetoidy sporych rozmiarów. Zgodnie z najnowszymi obserwacjami, szanse na zderzenie spadły prawie do zera.

Planetoida 2024 YR4, o szacowanej średnicy około 40 do 90 metrów, została odkryta pod koniec grudnia ubiegłego roku na orbicie, która mogła spowodować kolizję z Ziemią 22 grudnia 2032 roku. Z powodu swojego rozmiaru i prawdopodobieństwa upadku, asteroida szybko wspięła się w górę na liście zagrożeń Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), katalogu wszystkich kosmicznych skał z szansami na zderzenie z Ziemią.

Do obserwacji 2024 YR4 użyto w połowie stycznia teleskopu VLT, należącego do ESO, co dostarczyło astronomom kluczowych dane, których potrzebowali do bardziej precyzyjnego obliczenia orbity. W połączeniu z danymi z innych obserwatoriów, bardzo dokładne pomiary z VLT poprawiły naszą wiedzę o orbicie planetoidy, prowadząc do prawdopodobieństwa zderzenia przekraczającego 1% – kluczowego progu powodującego zajęcie się łagodzeniem skutków ewentualnej katastrofy. Przeprowadzono kolejne obserwacje i Międzynarodowa Sieć Ostrzegania o Planetoidach (International Asteroid Warning Network) wydała komunikat o potencjalnym uderzeniu planetoidy, ostrzegają grupy obrony planetarnej, w tym Space Mission Planning Advisory Group, o potencjalnym zderzeniu.

Wiele teleskopów na całym świecie obserwowało planetoidę, a astronomowie modelowali jej orbitę. 18 lutego prawdopodobieństwo zderzenia wzrosło do około 3%, co jest najwyższym wskaźnikiem prawdopodobieństwa zarejestrowanym w historii dla planetoidy większej niż 30 metrów. Jednak, już kolejnego dnia, nowe obserwacje wykonane przez teleskop VLT, zmniejszyły ryzyko zderzenia o połowę.

Ten wzrost i spadek prawdopodobieństwa uderzenia planetoidy zachowywał się w przewidywany i zrozumiały sposób. Aby wiedzieć, gdzie asteroida znajdzie się w 2032 roku, astronomowie ekstrapolują z małego fragmentu orbity zmierzonego do tej pory. Astronom ESO Olivier Hainaut wskazuje analogię: “Z powodu tych niepewności, orbita planetoidy jest jak wiązka światła latarki: stając się coraz szersza i coraz mniej wyraźna wraz z odległością. Gdy obserwujemy więcej, wiązka staje się ostrzejsza i węższa. Ziemia był bardzie oświetlona przez tę wiązkę: prawdopodobieństwo zderzenia wzrosło.”

Nowe obserwacje VLT, razem z danych z innych obserwatoriów, pozwoliły astronomom na zawężenie orbity wystarczająco mocno, aby wykluczyć zderzenie z Ziemią w 2032 roku. „Węższa wiązka oddala się teraz od Ziemi” mówi Hainaut. W momencie pisania niniejszego tekstu, prawdopodobieństwo zderzenia raportowane przez ESA Near-Earth Objects Coordination Centre, wynosiło około 0,001% i plenetoida nie znajduje się już na liście ryzyka ESA

Ponieważ 2024 YR4 oddala się od Ziemi, stała niezwykle słaba i trudna do obserwacji dla większości teleskopów, oprócz kilku największych. Teleskop VLT był niezwykle ważny w obserwacjach obiektu, z powodu rozmiaru zwierciadła i niezwykłej czułości, a także wspaniałego ciemnego niebo nad Obserwatorium Paranal w Chile, gdzie znajduje się teleskop. Czyni go to idealnym do śledzenie słanych obiektów, takich jak 2024 YR4 i inne potencjalnie groźne planetoidy.

Niestety dziewicze ciemne niebo and Paranal, które było kluczowe dla wykonania pomiarów, jest obecnie zagrożone przez przemysłowy megaprojekt INNA firmy AES Andes, spółki zależnej amerykańskiej firmy energetycznej AES Corporation. Planowany projekt ma objąć obszar podobny wielkością do małego miasta i być zlokalizowany w najbliższym miejscu zaledwie około 11 km od VLT. Z powodu rozmiaru i bliskiego położenia, INNA będzie mieć dewastujące efekty na jakość nieba nad Paranal, szczególnie z powodu zanieczyszczenia światłem od infrastruktury przemysłowej. Przy jaśniejszym niebie teleskopy takie jak VLT stracą swoją zdolność do wykrywania najsłabszych kosmicznych obiektów.

Hainaut ostrzega: “Przy jaśniejszym niebie VLT straciłby słabą planetoidę 2024 YR4 około miesiąc wcześniej, co stanowiłoby olbrzymią różnicę w naszej możliwości przewidzenia zderzenia i przygotowań do ochrony Ziemi.”

Więcej informacji

Obserwacje zostały wykonane w ramach współpracy pomiędzy ESA i ESO, jako wkład w International Asteroid Warning Network. Zespół badawczy: Olivier R. Hainaut (ESO), Marco Micheli (ESA NEO Coordination Centre), Bruno  Leibundgut (ESO), Andrew Williams (formerly ESO, now ESA), Detlef Koschny (Technical University Munich, Niemcy), Luca Conversi (ESA). For the 2024 YR4 observations, they were joined by Maxime Devogele (ESA), Julia de Leon (Instituto de Astrofisica de Canarias, Spain), Nicholas Moskovitz (Lowell Observatory, Stany Zjednoczone). Użyto instrumentów VLT: FORS2 oraz HAWK-I.

Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) umożliwia naukowcom z całego świata na odkrywanie tajemnic Wszechświata z korzyścią dla nas wszystkich. Projektujemy, budujemy i zarządzamy światowej klasy obserwatoriami naziemnymi – których astronomowie używają do odpowiadania na ciekawe pytania i szerzenia fascynacji astronomią – a także promujemy międzynarodową współpracę w astronomii. Ustanowione w 1962 roku jako organizacja międzynarodowa, ESO jest wspierane przez 16 krajów członkowskich (Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy), a także Chile jako kraj gospodarz, oraz Australię jako strategicznego partnera. Siedziba ESO, a także jego centrum popularyzacji nauki i planetarium (ESO Supernova) znajdują się w pobliżu Monachium w Niemczech, natomiast chilijska pustynia Atakama – niesamowite miejsce z wyjątkowymi warunkami do obserwacji nieba – jest domem dla naszych teleskopów. ESO zarządza trzema lokalizacjami obserwacyjnymi w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope – Bardzo Duży Teleskop) oraz dwa teleskopy do przeglądów nieba. VISTA pracuje w podczerwieni, VLT Survey Telescope w zakresie widzialnym. W Paranal ESO zarządza także południowym obserwatorium CTA (Cherenkov Telescope Array South) – największym na świecie i najbardziej czułym obserwatorium promieniowania gamma. Wspólnie z międzynarodowymi partnerami ESO zarządza także radioteleskopami APEX i ALMA, które są instrumentami do obserwacji nieba w zakresach milimetrowym i submilimetrowym. Na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, budujemy „największe oko świata na niebo”, czyli Ekstremalnie Wielki Teleskop (Extremely Large Telescope, ELT). Nasza działalność w Chile jest zarządzana z biur ESO w Santiago, gdzie współpracujemy też z chilijskimi partnerami.

Linki

• Najnowsze aktualizacje ESA na temat 2024 YR4 
• Zdjęcia VLT
• Dla dziennikarzy: zasubskrybuj, aby otrzymywać komunikaty w swoim języku z embargo medialnym oraz azaaplikuj o udział w strategicznej wizycie medialne jw ESO (częściowo finansowanej) (NOWOŚĆ)
• Dla naukowców: jeśli masz ciekawy temat, zgłoś swoje badania
• World's Najciemniejsze i najczystsze niebo zagrożone przez przemysłowy megaprojekt

Kontakt

Olivier Hainaut
ESO Astronomer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6754
Tel. kom.: +49 151 2262 0554
E-mail: ohainaut@eso.org

Bárbara Ferreira
ESO Media Manager
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6670
Tel. kom.: +49 151 241 664 00
E-mail: press@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych