Komunikat prasowy

Teleskop ESO sfotografował spektakularny kosmiczny taniec

16 sierpnia 2022

Bardzo Duży Teleskop (VLT), który należy do ESO, uzyskał obraz wyniku spektakularnej kosmicznej kolizji – galaktyki NGC 7727. Ta olbrzymia galaktyka narodziła się z połączenia dwóch galaktyk, które rozpoczęło się około miliarda lat temu. W centrum znajduje się najbliższa para spośród znanych supermasywnych czarnych dziur, obiektów, których losem będzie zlanie się w jedną, jeszcze masywniejszą czarną dziurę.

Tak jak możesz na kogoś wpaść na zatłoczonej ulicy, galaktyki również mogą na siebie wpadać. Ale o ile galaktyczne interakcje są o wiele bardziej gwałtowne niż te na ulicy, to pojedyncze gwiazdy zwykle nie zderzają się ze sobą, ponieważ w porównaniu do ich rozmiarów, odległości pomiędzy gwiazdami są bardzo duże. Zamiast tego galaktyki tańczą wokół siebie, a grawitacja powoduje siły pływowe, które w sposób dramatyczny zmieniają wyląd tańczących partnerów. Wokół galaktyk tworzone są strumienie gwiazd, gazu i pyłu, aż w końcu formuje się nowa galaktyka o zaburzonym i pięknie asymetrycznym kształcie, jaki widzimy w przypadku NGC 7727.

Konsekwencje tego kosmicznego zdarzenia są spektakularnie widoczne na obrazie galaktyki uzyskanym przez instrument FOcal Reducer and low dispersion Spectrograph 2 (FORS2) na teleskopie VLT należącym do ESO. Galaktyka była wcześniej sfotografowana przez inny teleskop ESO, ale nowe zdjęcie pokazuje bardziej skomplikowane szczegóły zarówno w głównej części galaktyki, jak i w słabych strumieniach wokół niej.

Na prezentowanym obrazie z teleskopu VLT widzimy splątane ślady utworzone, gdy dwie galaktyki połączyły się, odrywając od siebie nawzajem gwiazdy i pył, tworząc spektakularnie długie ramiona obejmujące NGC 7727. Fragmenty tych ramion są usiane gwiazdami, które wyglądają jak jasne niebiesko-fioletowe plamki na zdjęciu.

Na fotografii widać także dwa jasne punkty w centrum galaktyki, będące kolejnym śladem dramatycznej przeszłości. Jądro NGC 7727 nadal zawiera dwa pierwotne galaktyczne jądra, z których każde posiada supermasywną czarną dziurę. Z odległością 89 milionów lat świetlnych od Ziemi w kierunku konstelacji Wodnika, jest to najbliższa względem nas para supermasywnych czarnych dziur.

Czarne dziury w NGC 7727 oddalone są od siebie o zaledwie 1600 lat świetlnych i zapewne połączą się w ciągu 250 milionów lat, co jest mgnieniem oka w kosmicznych skalach czasu. Gdy to nastąpi, utworzą jeszcze masywniejszą czarną dziurę.

Uważa się, że poszukiwania podobnie ukrytych par supermasywnych czarnych dziur dokonają dużego kroku naprzód wraz z nadchodzącym Ekstremalnie Wielkim Teleskopem (ELT), który ma zacząć działać w późniejszej części tej dekady na pustyni Atakama w Chile. Dzięki ELT możemy spodziewać się wielu więcej tego typu odkryć w centrach galaktyk.

Nasz rodzima galaktyka, która także posiada supermasywną czarną dziurę w swoim centrum, jest na drodze do połączenia się ze za kilka miliardów lat ze swoją najbliższą dużą sąsiadką, Galaktyką Andromedy. Być może galaktyka będąca efektem tego zdarzenia, będzie wyglądać trochę podobnie do kosmicznego tańca, który widzimy w NGC 7727, a więc niniejsze zdjęcie może dawać nam wgląd w przyszłość.

Więcej informacji

Zdjęcie zostało uzyskane w ramach programu ESO Cosmic Gems, inicjatywy popularnonaukowej, w ramach której przy pomocy teleskopów ESO powstają obrazy interesujących, intrygujących lub wizualnie atrakcyjnych obiektów, przeznaczone do celów edukacyjnych i popularyzacji nauki w społeczeństwie. Program korzysta z czasu teleskopów, który z różnych względów nie jest w danej chwili wykorzystywany do obserwacji naukowych. Wszystkie zebrane dane mogą być jednak używane także do celów naukowych i są dostępne publicznie dla astronomów poprzez archiwum naukowe ESO.

Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) umożliwia naukowcom z całego świata na odkrywanie tajemnic Wszechświata z korzyścią dla nas wszystkich. Projektujemy, budujemy i zarządzamy światowej klasy obserwatoriami naziemnymi – których astronomowie używają do odpowiadania na ciekawe pytania i szerzenia fascynacji astronomią – a także promujemy międzynarodową współpracę w astronomii. Ustanowione w 1962 roku jako organizacja międzynarodowa, ESO jest wspierane przez 16 krajów członkowskich (Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy), a także Chile jako kraj gospodarz, oraz Australię jako strategicznego partnera. Siedziba ESO, a także jego centrum popularyzacji nauki i planetarium (ESO Supernova) znajdują się w pobliżu Monachium w Niemczech, natomiast chilijska pustynia Atakama – niesamowite miejsce z wyjątkowymi warunkami do obserwacji nieba – jest domem dla naszych teleskopów. ESO zarządza trzema lokalizacjami obserwacyjnymi w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope – Bardzo Duży Teleskop) oraz dwa teleskopy do przeglądów nieba. VISTA pracuje w podczerwieni, VLT Survey Telescope w zakresie widzialnym. W Paranal ESO zarządza także południowym obserwatorium CTA (Cherenkov Telescope Array South) – największym na świecie i najbardziej czułym obserwatorium promieniowania gamma. Wspólnie z międzynarodowymi partnerami ESO zarządza także radioteleskopami APEX i ALMA, które są instrumentami do obserwacji nieba w zakresach milimetrowym i submilimetrowym. Na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, budujemy „największe oko świata na niebo”, czyli Ekstremalnie Wielki Teleskop (Extremely Large Telescope, ELT). Nasza działalność w Chile jest zarządzania z biur ESO w Santiago, gdzie współpracujemy też z chilijskimi partnerami.

Linki

• Zdjęcia VLT
• Dla dziennikarzy: zasubskrybuj, aby otrzymywać komunikaty w swoim języku (z embargo medialnym)
• Dla naukowców: jeśli masz ciekawy temat, zgłoś go do nas

Kontakt

Bárbara Ferreira
ESO Media Manager
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6670
Tel. kom.: +49 151 241 664 00
E-mail: press@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych