Komunikat prasowy

Zaobserwowano odległą galaktykę znajdującą się w trakcie posiłku

Należący do ESO teleskop VLT zbadał rozwój galaktyk

4 lipca 2013

Astronomowie korzystający z należącego do ESO Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) zaobserwowali odległą galaktykę łakomie pożerającą znajdujący się w pobliżu gaz. Można zauważyć, że gaz porusza się w stronę galaktyki, tworząc strumień, który zarówno napędza powstawanie gwiazd, jak i zwiększa rotację galaktyki. Jest to najlepszy bezpośredni dowód obserwacyjny popierający teorię, że galaktyki przyciągają i pochłaniają otaczającą je materię, co prowadzi do wzrostu ich rozmiarów i tworzenia gwiazd. Wyniki ukażą się 5 lipca 2013 r. w czasopiśmie „Science”.

Astronomowie od dawna podejrzewali, że galaktyki rosną poprzez przyciąganie materii ze swojego otoczenia, ale bezpośrednie zaobserwowanie tego procesu okazało się bardzo trudne. Należący do ESO Bardzo Duży Teleskop (VLT) został użyty do zbadania bardzo rzadkiego usytuowania odległej galaktyki [1] i jeszcze odleglejszego kwazara – ekstremalnie jasnego centrum galaktyki zasilanego przez supermasywną czarną dziurę. Światło od kwazara, zanim dotrze do Ziemi. przechodzi przez materię wokół galaktyki, pozwalając na szczegółowe zbadanie własności gazu w pobliżu galaktyki [2]. Nowe wyniki dały najlepszy jak dotąd obraz galaktyki znajdującej się w trakcie „posiłku”.

„Ten rodzaj ułożenia obiektów względem siebie jest bardzo rzadki. Pozwolił nam na wykonanie unikalnych obserwacji,” wyjaśnia Nicolas Bouché z Research Institute in Astrophysics and Planetology (IRAP) w Tuluzie we Francji, główny autor nowej publikacji. „Byliśmy w stanie użyć Bardzo Dużego Teleskopu do spojrzenia zarówno na samą galaktykę, jak i otaczający ją gaz. Oznacza to, że mogliśmy zaatakować ważny problem powstawania galaktyk: w jaki sposób galaktyki rosną i zasilają procesy formowania się gwiazd?”

Podczas tworzenia nowych gwiazd galaktyki szybko wyczerpują swoje rezerwuary gazu, więc musi istnieć jakiś sposób nieustannego odnawiania świeżego gazu, aby procesy te zachodziły dalej. Astronomowie podejrzewali, że rozwiązanie tego problemu znajduje się w zbieraniu chłodnego gazu z otoczenia przez grawitacyjne przyciąganie galaktyki. W tym scenariuszu galaktyka przyciąga gaz w swoją stronę, a następnie zaczyna on krążyć wokół galaktyki i spada na nią. Co prawda były już wcześniej obserwowane pewne dowody na tego typu akrecję, ale ruch gazu i inne własności nie zostały w pełni zbadane.

Astronomowie użyli dwóch instrumentów o nazwach SINFONI oraz UVES [3], zamontowanych na teleskopie VLT w Obserwatorium Paranal w północnym Chile. Nowe obserwacje pokazały w jaki sposób galaktyka rotuje oraz ujawniły skład i ruc gazu na zewnątrz galaktyki.

„Własności wielkiej objętości otaczającego gazu okazały się dokładnie takie, jak spodziewaliśmy się znaleźć w przypadku chłodnego gazu przyciąganego przez galaktykę,” mówi współautor Michael Murphy (Swinburne University of Technology, Melbourne, Australia). „Gaz porusza się tak oczekiwano, jest w ilości zbliżonej do oczekiwanej i ma odpowiedni skład, pasujący idealnie do modeli. To jakby czas karmienia lwów w zoo – ta konkretna galaktyka jest bardzo żarłoczna, a my odkryliśmy w jaki sposób się pożywia, aby szybko rosnąć.”

Astronomowie znaleźli już dowody na występowanie materii wokół galaktyk we wczesnym Wszechświecie, ale po raz pierwszy udało się wyraźnie pokazać, że materia porusza się w stronę galaktyki, a nie w przeciwnym kierunku, a także ustalić skład tego świeżego paliwa dla przyszłych generacji gwiazd. Bez światła kwazara, działającego jak próbnik, otaczający gaz byłby niewykrywalny.

„W tym przypadku mieliśmy sporo szczęścia, że kwazar znajdował się w odpowiednim miejscu, aby jego światło przeszło przez spadający gaz. Następna generacja ekstremalnie wielkich teleskopów będzie w stanie badań wiele linii widzenia przy jednej galaktyce i dostarczy znacznie lepszego obrazu” podsumowuje współautor Crystal Martin (University of California Santa Barbara, USA).

Uwagi

[1] Galaktykę wykryto w roku 2012 z przesunięciem ku czerwieni z ~ 2, w ramach przeglądu SINFONI o nazwie SINFONI Mg II Program for Line Emitters (SIMPLE). Kwazar tła nosi oznaczenie QSO J2246-6015, albo HE 2243-60. Galaktyka ma przesunięcie ku czerwieni równe 2,3285, co oznacza, że widzimy ją gdy Wszechświat miało około dwa miliardy lat.

[2] Gdy światło kwazara przechodzi przez obłoki gazu, niektóre długości fali zostają zaabsorbowane. Wzorce tych absorpcji mogą powiedzieć astronomom wiele na temat ruchów i składu chemicznego gazu. Bez kwazara w tle możliwe byłoby uzyskanie znacznie mniejszej ilości informacji – obłoki gazu nie świecą i nie widać ich na bezpośrednich zdjęciach.

[3] SINFONI oznacza Spectrograph for INtegral Field Observations in the Near Infrared, natomiast UVES w rozwinięciu to Ultraviolet and Visual Echelle Spectrograph. Oba spektrografy są zamontowane na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT), który należy do ESO. SINFONI ujawnił ruchy gazu w samej galaktyce, natomiast UVES efekty wywierane przez gaz wokół galaktyki na światło od odległego kwazara.

Więcej informacji

Wyniki badań zostały opublikowane w artykule p.t. “Signatures of Cool Gas Fueling a Star-Forming Galaxy at Redshift 2.3”, który ukaże się 5 czerwca 2013 r. w czasopiśmie Science.

Skład zespołu badawczego: N. Bouché (CNRS; IRAP, Francja), M. T. Murphy (Swinburne University of Technology, Melbourne, Australia), G. G. Kacprzak (Swinburne University of Technology, Australia; Australian Research Council Super Science Fellow), C. Péroux (Aix Marseille University, CNRS, Francja), T. Contini (CNRS; University Paul Sabatier of Toulouse, Francja), C. L. Martin (University of California Santa Barbara, USA), M. Dessauges-Zavadsky (Observatory of Geneva, Szwajcaria).

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 39-metrowy Ogromnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

Kontakt

Nicolas Bouché
Observatoire Midi-Pyrénées–IRAP
Toulouse, France
Tel.: +33 5 61 33 27 87
Tel. kom.: +33 7 51 51 46 83
E-mail: Nicolas.Bouche@irap.omp.eu

Michael Murphy
Centre for Astrophysics and Supercomputing, Swinburne University of Technology
Melbourne, Australia
Tel.: +61 3 9214 5818
Tel. kom.: +61 405 214 461
E-mail: mmurphy@swin.edu.au

Richard Hook
ESO education and Public Outreach Department
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1330

O komunikacie

Komunikat nr:eso1330pl
Nazwa:HE 2243-60, QSO J2246-6015
Typ:Early Universe : Galaxy
Early Universe : Galaxy : Activity : AGN : Quasar
Facility:Very Large Telescope
Instrumenty:SINFONI, UVES
Science data:2013Sci...341...50B

Zdjęcia

Artist’s impression of a galaxy accreting material from its surroundings
Artist’s impression of a galaxy accreting material from its surroundings
Po angielsku
The sky around the quasar QSO J2246-6015
The sky around the quasar QSO J2246-6015
Po angielsku

Filmy

Zoom of an artist's impression of a galaxy accreting material from its surroundings
Zoom of an artist's impression of a galaxy accreting material from its surroundings
Po angielsku

Our use of Cookies

We use cookies that are essential for accessing our websites and using our services. We also use cookies to analyse, measure and improve our websites’ performance, to enable content sharing via social media and to display media content hosted on third-party platforms.

You can manage your cookie preferences and find out more by visiting 'Cookie Settings and Policy'.

ESO Cookies Policy


The European Organisation for Astronomical Research in the Southern Hemisphere (ESO) is the pre-eminent intergovernmental science and technology organisation in astronomy. It carries out an ambitious programme focused on the design, construction and operation of powerful ground-based observing facilities for astronomy.

This Cookies Policy is intended to provide clarity by outlining the cookies used on the ESO public websites, their functions, the options you have for controlling them, and the ways you can contact us for additional details.

What are cookies?

Cookies are small pieces of data stored on your device by websites you visit. They serve various purposes, such as remembering login credentials and preferences and enhance your browsing experience.

Categories of cookies we use

Essential cookies (always active): These cookies are strictly necessary for the proper functioning of our website. Without these cookies, the website cannot operate correctly, and certain services, such as logging in or accessing secure areas, may not be available; because they are essential for the website’s operation, they cannot be disabled.

Cookie ID/Name
Description/Purpose
Provider (1st party or 3rd party)
Browser session cookie or Stored cookie?
Duration
csrftoken
XSRF protection token. We use this cookie to protect against cross-site request forgery attacks.
1st party
Stored
1 year
user_privacy
Your privacy choices. We use this cookie to save your privacy preferences.
1st party
Stored
6 months
_grecaptcha
We use reCAPTCHA to protect our forms against spam and abuse. reCAPTCHA sets a necessary cookie when executed for the purpose of providing its risk analysis. We use www.recaptcha.net instead of www.google.com in order to avoid unnecessary cookies from Google.
3rd party
Stored
6 months

Functional Cookies: These cookies enhance your browsing experience by enabling additional features and personalization, such as remembering your preferences and settings. While not strictly necessary for the website to function, they improve usability and convenience; these cookies are only placed if you provide your consent.

Cookie ID/Name
Description/Purpose
Provider (1st party or 3rd party)
Browser session cookie or Stored cookie?
Duration
Settings
preferred_language
Language settings. We use this cookie to remember your preferred language settings.
1st party
Stored
1 year
ON | OFF
sessionid
ESO Shop. We use this cookie to store your session information on the ESO Shop. This is just an identifier which is used on the server in order to allow you to purchase items in our shop.
1st party
Stored
2 weeks
ON | OFF

Analytics cookies: These cookies collect information about how visitors interact with our website, such as which pages are visited most often and how users navigate the site. This data helps us improve website performance, optimize content, and enhance the user experience; these cookies are only placed if you provide your consent. We use the following analytics cookies.

Matomo Cookies:

This website uses Matomo (formerly Piwik), an open source software which enables the statistical analysis of website visits. Matomo uses cookies (text files) which are saved on your computer and which allow us to analyze how you use our website. The website user information generated by the cookies will only be saved on the servers of our IT Department. We use this information to analyze www.eso.org visits and to prepare reports on website activities. These data will not be disclosed to third parties.

On behalf of ESO, Matomo will use this information for the purpose of evaluating your use of the website, compiling reports on website activity and providing other services relating to website activity and internet usage.

ON | OFF

Matomo cookies settings:

Cookie ID/Name
Description/Purpose
Provider (1st party or 3rd party)
Browser session cookie or Stored cookie?
Duration
Settings
_pk_id
Stores a unique visitor ID.
1st party
Stored
13 months
_pk_ses
Session cookie temporarily stores data for the visit.
1st party
Stored
30 minutes
_pk_ref
Stores attribution information (the referrer that brought the visitor to the website).
1st party
Stored
6 months
_pk_testcookie
Temporary cookie to check if a visitor’s browser supports cookies (set in Internet Explorer only).
1st party
Stored
Temporary cookie that expires almost immediately after being set.

Additional Third-party cookies on ESO websites: some of our pages display content from external providers, e.g. YouTube.

Such third-party services are outside of ESO control and may, at any time, change their terms of service, use of cookies, etc.

YouTube: Some videos on the ESO website are embedded from ESO’s official YouTube channel. We have enabled YouTube’s privacy-enhanced mode, meaning that no cookies are set unless the user actively clicks on the video to play it. Additionally, in this mode, YouTube does not store any personally identifiable cookie data for embedded video playbacks. For more details, please refer to YouTube’s embedding videos information page.

Cookies can also be classified based on the following elements.

Regarding the domain, there are:

  • First-party cookies, set by the website you are currently visiting. They are stored by the same domain that you are browsing and are used to enhance your experience on that site;
  • Third-party cookies, set by a domain other than the one you are currently visiting.

As for their duration, cookies can be:

  • Browser-session cookies, which are deleted when the user closes the browser;
  • Stored cookies, which stay on the user's device for a predetermined period of time.

How to manage cookies

Cookie settings: You can modify your cookie choices for the ESO webpages at any time by clicking on the link Cookie settings at the bottom of any page.

In your browser: If you wish to delete cookies or instruct your browser to delete or block cookies by default, please visit the help pages of your browser:

Please be aware that if you delete or decline cookies, certain functionalities of our website may be not be available and your browsing experience may be affected.

You can set most browsers to prevent any cookies being placed on your device, but you may then have to manually adjust some preferences every time you visit a site/page. And some services and functionalities may not work properly at all (e.g. profile logging-in, shop check out).

Updates to the ESO Cookies Policy

The ESO Cookies Policy may be subject to future updates, which will be made available on this page.

Additional information

For any queries related to cookies, please contact: pdprATesoDOTorg.

As ESO public webpages are managed by our Department of Communication, your questions will be dealt with the support of the said Department.