Komunikat prasowy

"Kropla atramentu na świetlistym niebie"

Instrument Wide Field Imager uchwycił kosmicznego gekona

13 lutego 2013

Zdjęcie z instrumentu Wide Field Imager, pracującego na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium ESO La Silla w Chile, pokazuje jasną gromadę gwiazd NGC 6520 i jej sąsiada, dziwny ciemny obłok Barnard 86 w kształcie gekona. Ta kosmiczna para widoczna jest na tle milionów świecących gwiazd z najjaśniejszej części Drogi Mlecznej – obszaru tak gęstego w gwiazdy, że na całym zdjęciu prawie nie widać ciemnego kawałka nieba.

Ta część gwiazdozbioru Strzelca jest jednym z najbogatszych pól gwiazdowych na całym niebie – Wielki Obłok Gwiazdowy Strzelca (Large Sagittarius Star Cloud). Olbrzymia liczba gwiazd, które rozświetlają ten rejon, podkreślając czerń ciemnych obłoków, takich jak Barnard 86, widoczny jest w centrum nowego zdjęcia wykonanego instrumentem Wide Field Imager, zamontowanym na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium ESO La Silla w Chile.

Obiekt ten, mała, izolowana ciemna mgławica znana jako globula Boka [1], został opisany jako „kropla atramentu na świecącym niebie” przez odkrywcę Edwarda Emmersona Barnarda [2], amerykańskiego astronoma, który odkrył i sfotografował wiele komet, ciemnych mgławic, jeden z księżyców Jowisza i wniósł inny bogaty wkład w astronomię. Wyjątkowy obserwator i zapalony astrofotograf, Barnard, jako pierwszy wykorzystał fotografie o długich czasach ekspozycji do badania ciemnych mgławic.

Przez mały teleskop Barnard 86 wygląda jak fragment z brakiem gwiazd albo okno na skrawek odleglejszego, jaśniejszego nieba. Jednak obiekt ten w rzeczywistości znajduje się przed polem gwiazd – zimy, ciemny, gęsty obłok, zbudowany z małych ziaren, które blokują światło gwiazd i czynią ten rejon nieprzezroczystym. Uważa się, że powstał z resztek obłoku molekularnego, który zapadł się i uformował sąsiednią gromadę NGC 6520, widoczną na zdjęciu na lewo od Barnard 86.

NGC 6520 to otwarta gromada gwiazd, która zawiera wiele gorących gwiazd, świecących jasno na biało-niebiesko, co jest jawnym wskaźnikiem ich młodości. Gromady otwarte zwykle mają po kilka tysięcy gwiazd, które powstały w tym samym czasie, czyli są w tym samym wieku. Takie gromady zwykle żyją względnie krótko, na poziomie kilkuset milionów lat, zanim się rozproszą.

Niesamowita liczba gwiazd na tym obszarze nieba utrudnia obserwacje gromady, przez co ciężko dowiedzieć się o niej więcej. Wiek NGC 6520 szacowany jest na około 150 milionów lat. Uważa się, że zarówno gromada gwiazd, jak i obłok pyłu znajdują się w odległości około 6000 lat świetlnych od Słońca.

Gwiazdy, które wydają się znajdować we wnętrzu Barnard 86 w rzeczywistości znajdują się przed obiektem – leżą pomiędzy nami, a ciemnym obłokiem. Mimo że nie ma pewności czy nadal procesy te występują w Barnard 86, to w centrach wielu ciemnych mgławic powstają nowe gwiazdy – tak jak w słynnej Mgławicy Koński Łeb (eso0202), frapującym obiekcie Lupus 3 (eso1303), a w mniejszym stopniu w innym odkryciu Barnarda, Mgławicy Fajka (eso1233). Jednak światło od najmłodszych gwiazd jest blokowane przez otaczające obszary pyłu i można je dostrzec tylko w zakresie podczerwonym lub na dłuższych falach.

Uwagi

[1] Globule Boka zostały po raz pierwszy zaobserwowane w latach 40-tych XX wieku przez astronoma Barta Boka. Są to bardzo chłodne, ciemna obłoki gazu i pyłu, które często posiadają w swoich wnętrzach nowe, powstające gwiazdy. Globule te są bogate w pył, który rozprasza i absorbuje światło tła, w efekcie są prawi całkowicie nieprzezroczyste dla światła widzialnego.

[2] Źródło cytatu: E. E. Barnard, Dark Regions in the Sky Suggesting an Obscuration of Light, Yerkes Observatory, 15 listopada 1913 r. (dostępne on-line).

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 39-metrowy Ogromnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Informacje o 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO
• Informacje o Obserwatorium La Silla Paranal
• Zdjęcia La Silla

Kontakt

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych