Komunikat prasowy

ESO świętuje swoją 50. rocznicę

Transmisja na żywo, w trakcie której zwyciężczyni konkursu obserwuje Mgławicę Hełm Thora za pomocą VLT

5 października 2012

Dzisiaj, 5 października 2012 roku, Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) świętuje 50 lat od podpisania konwencji międzynarodowej, na mocy której powstało. W ciągu pół wieku stało się najbardziej efektywnym naziemnym obserwatorium astronomicznym. Dzisiejszego ranka, po raz pierwszy w historii ESO, Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) obserwował obiekt wybrany przez internautów. Zwyciężczyni rocznicowego konkursu miała okazję skierować VLT na spektakularną Mgławicę Hełm Thora, a obserwacje były transmitowane na żywo przez Internet. Z okazji rocznicy ESO i jego partnerzy zorganizowali wiele innych wydarzeń w 15 krajach członkowskich ESO.

Podpisanie Konwencji ESO w dniu 5 października 1962 roku i powołanie ESO, było ziszczeniem marzeń głównych astronomów z pięciu europejskich krajów: Belgii, Francji, Niemiec, Holandii oraz Szwecji. Postanowili połączyć siły w ramach głównego celu, budowy wielkiego teleskopu, który da im dostęp do wspaniałego i bogatego nieba południowego.

„Pięćdziesiąt lat później początkowe nadzieje pięciu krajów – założycieli ESO, nie tylko stały się rzeczywistością, ale znacznie je przekroczono” powiedział Tim de Zeeuw, Dyrektor Generalny ESO. „ESO w pełni pokonało wyzwanie w swojej misji projektowania, budowy i eksploatacji najpotężniejszych naziemnych urządzeń obserwacyjnych na naszej planecie.”

Zarządzając trzema unikalnymi, światowej klasy miejscami obserwacyjnymi w Chile – La Silla, Paranal oraz Chajnantor – ESO stało się liderem wśród badawczej społeczności naukowej [1].

W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (VLT), najbardziej zaawansowane na świecie obserwatorium astronomiczne, które od momentu swojego pierwszego światła w 1998 roku, jest siłą napędową nowej ery odkryć. Na płaskowyżu Chajnantor w północnym Chile ESO wraz z międzynarodowymi partnerami [2] buduje rewolucyjny teleskop astronomiczny - ALMA, Atacama Large Millimeter/submillimeter Array [3], który pomoże odkryć tajemnice chłodnego Wszechświata.

Pierwsze obserwatorium ESO w La Silla przez cały czas jest bardzo efektywne i pozostaje w czołówce badań astronomicznych. W szczególności instrument HARPS na teleskopie 3,6- metrowym, jest najskuteczniejszą na świecie maszyną do polowania na planety pozasłoneczne.

Kolejny olbrzymi teleskop ESO powstanie już za kilka lat. 39-metrowy Ogromnie Wielki Teleskop Europejski (E-ELT) stanie się „największym okiem świata na niebo”. Przy pierwszym świetle planowanym nam początek przyszłej dekady, E-ELT stawi czoło największym wyzwaniom naukowym naszych czasów i może zrewolucjonizować nasz odbiór Wszechświata w stopniu tak dużym, w jaki dokonała tego luneta Galileusza 400 lat temu.

W celu uczczenia 50. rocznicy, ESO wraz ze swoimi partnerami zorganizowało w trakcie 2012 roku wiele wydarzeń i inicjatyw [4]. Seria specjalnie koordynowanych wydarzeń odbywa się dzisiaj w 15 krajach członkowskich, jak również podczas wielu wystaw „Awesame Universe”.

Jako część obchodów rocznicowych, po raz pierwszy w historii ESO, tego ranka VLT został skierowany na obiekt na niebie wybrany przez internautów – Mgławicę Hełm Thora [5]. Mgławica została wybrana w niedawnym konkursie „Wybierz co ma zaobserwować VLT” (ann12060). Obserwacje przeprowadziła Brigitte Bailleul — zwyciężczyni konkursu “Wytweetuj swoją drogę do VLT!” i była transmitowana z Obserwatorium Paranal na żywo przez Internet. Zdjęcie uzyskane w świetnych warunkach Paranal, jest najbardziej szczegółowym obrazem tego obiektu otrzymanym do tej pory.

“Wraz  z VLT, ALMA i przyszłym E-ELT, ESO wkracza w nową erę, o której nawet nie śnili założyciele tej organizacji. W imieniu ESO dziękuję wszystkim, dzięki którym stało się to możliwe.” podsumowuje Tim de Zeeuw.

Uwagi

[1] Informacje na temat statystyk publikacji z różnych obserwatoriów dostępne są tutaj.

[2] Projekt ALMA jest efektem partnerstwa pomiędzy Europą, Ameryką Północną oraz Azją Wschodnią, we współpracy z Chile. 

[3] ALMA będzie jednym teleskopem złożonym z 66 bardzo precyzyjnych anten. Budowa ALMA zostanie ukończona w 2013 roku, ale wczesne obserwacje, naukowe przy pomocy częściowej sieci anten, rozpoczęły się w 2011 roku (eso1137).

[4] W ramach obchodów rocznicy został nakręcony film dokumentalny oraz wydano ilustrowaną książkę. Film opublikowano także jako odcinki serii popularnych podcastów wideo z serii ESOcast. Dodatkowo opublikowana zostanie nowa, bardzo szczegółowa książka na temat historii triumfów i wyzwań ESO.

[5] Mgławica Hełm Thora, znana także jako NGC 2359, jest gwiezdnym żłobkiem w konstelacji Wielkiego Psa. Obiekt w kształcie hełmu znajduje się około 15 000 lat świetlnych od Ziemi i ma 30 lat świetlnych średnicy. Hełm jest kosmicznym bąblem, który wywiał wiatr od jasnej, masywnej gwiazdy w pobliżu centrum Babla, przedzierający się przez otaczający obłok molekularny. Świecący gaz jest podgrzewany przez energetyczne promieniowanie dostarczane przez centralną gwiazdę. Widać wiele różnych kolorów, pochodzących od różnych pierwiastków chemicznych w gazie, a także wiele obłoków pyłu.

Więcej informacji

W roku 2012 mija 50. rocznica utworzenia Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Rocznicowy webcast na żywo
• Wydarzenia 5 października 2012 roku
• Wystawy „Awesame Universe”
• Strona ESO na temat 50. rocznicy
• Top 10 naukowych osiągnięć ESO

Kontakt

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT & Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych