Komunikat prasowy
APEX kieruje swój wzrok na ciemne obłoki w Byku
Powstawanie gwiazd w "ciemnych znakach na niebie"
15 lutego 2012
Nowe zdjęcie z teleskopu APEX (Atacama Pathfinder Experiment) w Chile ukazuje falistą smugę kosmicznego pyłu, długą na ponad 10 lat świetlnych. W jej środku ukryte są nowonarodzone gwiazdy, a gęste obłoki gazu są w stadium blisko zapadnięcia się i uformowania jeszcze większej liczby gwiazd. Jest to jeden z najbliższych nam obszarów formowania się gwiazd. Ziarna kosmicznego pyłu są tak zimne, że do wykrycia ich słabej poświaty potrzeba obserwacji na falach o długościach około jednego milimetra, takich jak wykonane za pomocą kamery LABOCA na teleskopie APEX.
Obłok Molekularny w Byku znajduje się około 450 lat świetlnych od Ziemi. Zdjęcia pokazuje dwie części długiej struktury znajdującej się w obłoku, znane jako Barnard 211 i Barnard 213. Ich nazwy wywodzą się z atlasu fotograficznego Edwarda Emersona Barnarda obejmującego „ciemne znaki na niebie”, skompilowanego na początku XX wieku. W świetle widzialnym obszary te wyglądają jak ciemne zatoki bez gwiazd. Barnard poprawnie przypuszczał, że ich za ich wygląd odpowiada „przesłaniająca materia w kosmosie”.
Obecnie wiemy, że te ciemne znaki to obłoki międzygwiazdowego gazu i pyłu. Ziarna pyłu – niewielkie cząsteczki podobne do bardzo drobnego piasku i sadzy – absorbują światło widzialne, blokując widok bogatego pola gwiazd za sobą. Obłok Molekularny w Byku jeszcze szczególnie ciemny w zakresie widzialnym, ponieważ brakuje w nim masywnych gwiazd, które rozświetlają mgławice w innych obszarach formowania się gwiazd, takich jak Orion (zobacz na przykład eso1103). Ziarna pyłu same również emitują słabą poświatę cieplną, ale ponieważ są ekstremalnie zimne (około minus 260 stopni Celsjusza), ich promieniowanie można wykryć jedynie na falach znacznie dłuższych niż zakres widzialny, około jednego milimetra (można porównać zdjęcie eso1209b oraz eso1209ea, aby przekonać się w jaki sposób widok w zakresie milimetrowym staje się jasny w miejscach, w których obraz w zakresie widzialnym jest ciemny).
Te obłoki gazu i pyłu są nie tylko przeszkodą dla astronomów chcących obserwować gwiazdy położone dalej. Przede wszystkim są miejscem narodzin nowych gwiazd. Gdy obłoki zapadają się (kolapsują) pod wpływem swojej własnej grawitacji, następuje ich fragmentacja. W powstałych „kępkach” mogą formować się gęste jądra, w których gaz wodorowy staje się wystarczająco gęsty i gorący do rozpoczęcia reakcji syntezy termojądrowej: rodzi się nowa gwiazda. Narodziny nowej gwiazdy są zatem otoczone kokonem gęstego pyłu, blokującego obserwacje w świetle widzialnym. Dlatego właśnie obserwacje na dłuższych falach, takich jak zakres milimetrowy, są niezbędne dla zrozumienia wczesnych stadiów powstawania gwiazd.
Prawa górna część pokazanego tutaj włókna to Barnard 211, natomiast lewa dolna część to Barnard 213. Obserwacje w zakresie milimetrowym z kamery LABOCA na teleskopie APEX, które ukazują cieplną poświatę od ziaren kosmicznego pyłu, pokazane są w tonacji pomarańczowej i są nałożone na zdjęcie obszaru w zakresie widzialnym, które ukazuje bogate tło gwiazd. Jasna gwiazd nad włóknem to φ Tauri, a częściowo widoczna na lewym brzegu to HD 27482. Obie gwiazdy znajdują się bliżej niż włókno i nie są z nim związane.
Obserwacje pokazują, że Barnard 213 już uległ fragmentacji i uformował gęste jądra – co ilustrują jasne węzły pyłu – a formowanie gwiazd już nastąpiło. Jednak Barnard 211 znajduje się na wcześniejszych etapie ewolucji, kolaps i fragmentacja ciągle trwa i doprowadzi w przyszłości do procesów powstawania gwiazd. Obszar ten jest zatem idealnym miejscem dla astronomów do zbadania w jaki sposób „ciemne znaki na niebie” Barnarda odgrywają swoją istotną rolę w cyklu życia gwiazd.
Obserwacje zostały wykonane przez Alvaro Hacara (Observatorio Astronómico Nacional-IGN, Madryt, Hiszpania) ze współpracownikami. Kamera LABOCA operuje na 12-metrowym teleskopie APEX, na płaskowyżu Chajnantor w Andach Chilijskich, na wysokości 5000 m n.p.m. APEX jest testem dla teleskopu submilimetrowego kolejnej generacji: Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), który jest aktualnie budowany na tym samym płaskowyżu.
Więcej informacji
APEX działa w ramach współpracy pomiędzy Max-Planck-Institut für Radioastronomie (MPIfR), Onsala Space Observatory (OSO) oraz ESO. Operowanie teleskopem zostało powierzone ESO.
ALMA jest międzynarodowym urządzeniem astronomicznym, które powstaje w ramach partnerstwa pomiędzy Europą, Ameryką Północną i Azją Wschodnia, we współpracy z Chile. Konstrukcja i operowanie ALMA w imieniu Europy jest kierowane przez ESO, w imieniu Ameryki Północnej przez National Radio Astronomy Observatory (NRAO), a w imieniu Azji Wschodniej przez National Astronomical Observatory of Japan (NAOJ). Joint ALMA Obsservatory (JAO) umożliwia wspólne kierowanie i zarządzanie konstrukcją, testowaniem i operowaniem ALMA.
W roku 2012 mija 50. rocznica utworzenia Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.
Linki
Kontakt
Alvaro Hacar González
Observatorio Astronómico Nacional (OAN-IGN)
Madrid, Spain
Tel.: +34 915270107 ext 326
E-mail: a.hacar@oan.es
Mario Tafalla
Observatorio Astronómico Nacional (OAN-IGN)
Madrid, Spain
Tel.: +34 915270107 ext 337
E-mail: m.tafalla@oan.es
Douglas Pierce-Price
ESO ALMA/APEX Public Information Officer
Garching, Germany
Tel.: +49 89 3200 6759
E-mail: dpiercep@eso.org
Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO
oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org
O komunikacie
Komunikat nr: | eso1209pl |
Nazwa: | Barnard 211, Barnard 213 |
Typ: | Milky Way : Nebula : Appearance : Dark : Molecular Cloud |
Facility: | Atacama Pathfinder Experiment |
Instrumenty: | LABOCA |
Our use of Cookies
We use cookies that are essential for accessing our websites and using our services. We also use cookies to analyse, measure and improve our websites’ performance, to enable content sharing via social media and to display media content hosted on third-party platforms.
ESO Cookies Policy
The European Organisation for Astronomical Research in the Southern Hemisphere (ESO) is the pre-eminent intergovernmental science and technology organisation in astronomy. It carries out an ambitious programme focused on the design, construction and operation of powerful ground-based observing facilities for astronomy.
This Cookies Policy is intended to provide clarity by outlining the cookies used on the ESO public websites, their functions, the options you have for controlling them, and the ways you can contact us for additional details.
What are cookies?
Cookies are small pieces of data stored on your device by websites you visit. They serve various purposes, such as remembering login credentials and preferences and enhance your browsing experience.
Categories of cookies we use
Essential cookies (always active): These cookies are strictly necessary for the proper functioning of our website. Without these cookies, the website cannot operate correctly, and certain services, such as logging in or accessing secure areas, may not be available; because they are essential for the website’s operation, they cannot be disabled.
Functional Cookies: These cookies enhance your browsing experience by enabling additional features and personalization, such as remembering your preferences and settings. While not strictly necessary for the website to function, they improve usability and convenience; these cookies are only placed if you provide your consent.
Analytics cookies: These cookies collect information about how visitors interact with our website, such as which pages are visited most often and how users navigate the site. This data helps us improve website performance, optimize content, and enhance the user experience; these cookies are only placed if you provide your consent. We use the following analytics cookies.
Matomo Cookies:
This website uses Matomo (formerly Piwik), an open source software which enables the statistical analysis of website visits. Matomo uses cookies (text files) which are saved on your computer and which allow us to analyze how you use our website. The website user information generated by the cookies will only be saved on the servers of our IT Department. We use this information to analyze www.eso.org visits and to prepare reports on website activities. These data will not be disclosed to third parties.
On behalf of ESO, Matomo will use this information for the purpose of evaluating your use of the website, compiling reports on website activity and providing other services relating to website activity and internet usage.
Matomo cookies settings:
Additional Third-party cookies on ESO websites: some of our pages display content from external providers, e.g. YouTube.
Such third-party services are outside of ESO control and may, at any time, change their terms of service, use of cookies, etc.
YouTube: Some videos on the ESO website are embedded from ESO’s official YouTube channel. We have enabled YouTube’s privacy-enhanced mode, meaning that no cookies are set unless the user actively clicks on the video to play it. Additionally, in this mode, YouTube does not store any personally identifiable cookie data for embedded video playbacks. For more details, please refer to YouTube’s embedding videos information page.
Cookies can also be classified based on the following elements.
Regarding the domain, there are:
- First-party cookies, set by the website you are currently visiting. They are stored by the same domain that you are browsing and are used to enhance your experience on that site;
- Third-party cookies, set by a domain other than the one you are currently visiting.
As for their duration, cookies can be:
- Browser-session cookies, which are deleted when the user closes the browser;
- Stored cookies, which stay on the user's device for a predetermined period of time.
How to manage cookies
Cookie settings: You can modify your cookie choices for the ESO webpages at any time by clicking on the link Cookie settings at the bottom of any page.
In your browser: If you wish to delete cookies or instruct your browser to delete or block cookies by default, please visit the help pages of your browser:
Please be aware that if you delete or decline cookies, certain functionalities of our website may be not be available and your browsing experience may be affected.
You can set most browsers to prevent any cookies being placed on your device, but you may then have to manually adjust some preferences every time you visit a site/page. And some services and functionalities may not work properly at all (e.g. profile logging-in, shop check out).
Updates to the ESO Cookies Policy
The ESO Cookies Policy may be subject to future updates, which will be made available on this page.
Additional information
For any queries related to cookies, please contact: pdprATesoDOTorg.
As ESO public webpages are managed by our Department of Communication, your questions will be dealt with the support of the said Department.