Wzlot i upadek supernowej
Nowa, nietypowa sekwencja wideo pokazuje gwałtowne pojaśnienie i powolny spadek jasności supernowej w galaktyce. Supernowa, która otrzymała oznaczenie SN 2012fr, została odkryta 27 października 2012 r. przez francuskiego astronoma Alaina Klotza. Zdjęcia wykonane za pomocą automatycznego teleskopu TAROT, pracującego w Obserwatorium ESO La Silla w Chile, zostały skompilowane w celu utworzenia unikalnego filmu.
Supernowe są wynikiem eksplozji i kataklizmicznej śmierci określonych typów gwiazd. Są tak jasne, że mogą przyćmić blaskiem swoją rodzimą galaktykę na wiele tygodnia, zanim powoli znikną z pola widzenia.
Supernowa 2012fr [1] została odkryta przez Alaina Klotza w popołudnie 27 października 2012 r. Był zajęty pomiarami jasności słabej gwiazdy zmiennej na zdjęciu z automatycznego teleskopu TAROT (Télescope à Action Rapide pour les Objets Transitoires) w Obserwatorium ESO La Silla, gdy zauważył nowy obiekt, którego nie było na zdjęciu wykonanym trzy dni wcześniej. Po sprawdzeniu przez astronomów teleskopami na całym świecie, jasny obiekt został potwierdzony jako supernowa typu Ia.
Niektóre gwiazdy występują wspólnie z drugą gwiazdą, krążąc wokół wspólnego centrum grawitacji. W niektórych przypadkach jedna z nich może być bardzo starym białym karłem, który kradnie materię od swojej towarzyszki. W pewnym momencie biały karzeł pobierze tak dużo materii, że stanie się niestabilny i eksploduje. Taki scenariusz znamy pod nazwą supernowej typu Ia.
Ten typ supernowych jest bardzo ważny, gdyż stanowi najbardziej wiarygodny sposób pomiaru odległości do bardzo odległych galaktyk we wczesnym Wszechświecie. Poza lokalną grupą galaktyk astronomowie potrzebują bardzo jasnych obiektów o przewidywalnych własnościach, które mogą służyć za drogowskazy pomagające w wykonaniu mapy historii rozszerzania się Wszechświata. Supernowe typu Ia są idealne, ponieważ maksimum ich jasności i spadek blasku zachodzą w prawie taki sam sposób dla każdego wybuchu. Pomiary odległości do supernowych typu Ia doprowadziły do odkrycia, że tempo rozszerzania się Wszechświata przyspiesza, za co przyznano Nagrodę Nobla z Fizyki w 2011 r.
Galaktyką macierzystą supernowej jest NGC 1365 (zobacz także potw1037a), elegancka galaktyka spiralna z poprzeczką położona w odległości 60 millionów lat świetlnych w kierunku konstelacji Pieca. Ze średnicą około 200 000 lat świetlnych wyróżnia się pośród innych galaktyk w gromadzie w Piecu. Przez galaktykę przebiega olbrzymia prosta poprzeczka, zawierająca w środku jądro. Nową supernową można łatwo dostrzec tuż nad jądrem, na środku zdjęcia.
W roku 2012 astronomowie odkryli ponad 200 nowych supernowych, wśród których SN 2012 fr należy do najjaśniejszych. Supernową dostrzeżono po raz pierwszy 27 października 2012 r., gdy była bardzo słaba, a maksimum blasku osiągnęła 11 listopada 2012 r. [2]. Potem była łatwo dostrzegalna jako słaba gwiazda, za pomocą średnich rozmiarów teleskopów amatorskich. Wideo zostało skompilowane z serii zdjęć galaktyki wykonanych w okresie trzech miesięcy, od odkrycia w październiku do połowy stycznia 2013 r.
TAROT jest 25-centymetrowym automatycznym teleskopem optycznym, zdolnym do poruszania się bardzo szybko i rozpoczęcia obserwacji w ciągu sekundy. Został zamontowany w Obserwatorium La Silla w roku 2006 w celu wykrywania rozbłysków promieniowania gamma. Zdjęcia, na których pojawiła się SN 2012fr, zostały wykonane przez filtry niebieski, zielony i czerwony.
Uwagi
[1] Oznaczenia supernowych składają się z roku, w którym dokonano odkrycia oraz kolejności odkrycia obiektu w danym roku (co jest oznaczane literami alfabetu). Fakt odkrycia supernowej przez zespół z Francji oraz litery "fr" w oznaczeniu są przypadkowa zbieżnością.
[2] W tamtym momencie miała 11,9 magnitudo. Jest to około 200 razy zbyt słaby blask, aby dostrzec obiekt gołym okiem w pogodną, ciemną noc. Ale gdyby supernowa w maksimum blasku i nasza gwiazda, Słońce, były widoczne z tej samej odległości, supernowa byłaby 3 miliardy razy jaśniejsza od Słońca.
Linki
- Wideo: TAROT discovers a bright supernova in NGC 1365
- Wideo: TAROT discovers a bright supernova in NGC 1365 (excerpt)
ESO/IRAP-CNRS-UPS/A.Klotz
O zdjęciu
| Identyfikator: | potw1323a |
| Język: | pl |
| Typ: | Kolaż |
| Data publikacji: | 10 czerwca 2013 10:00 |
| Rozmiar: | 1580 x 664 px |
O obiekcie
| Nazwa: | NGC 1365, SN 2012fr |
| Typ: | Local Universe : Star : Evolutionary Stage : Supernova Local Universe : Galaxy : Type : Barred |
| Odległość: | 60 milion lat świetlnych |
Kolory i filtry
Our use of Cookies
We use cookies that are essential for accessing our websites and using our services. We also use cookies to analyse, measure and improve our websites’ performance, to enable content sharing via social media and to display media content hosted on third-party platforms.
ESO Cookies Policy
The European Organisation for Astronomical Research in the Southern Hemisphere (ESO) is the pre-eminent intergovernmental science and technology organisation in astronomy. It carries out an ambitious programme focused on the design, construction and operation of powerful ground-based observing facilities for astronomy.
This Cookies Policy is intended to provide clarity by outlining the cookies used on the ESO public websites, their functions, the options you have for controlling them, and the ways you can contact us for additional details.
What are cookies?
Cookies are small pieces of data stored on your device by websites you visit. They serve various purposes, such as remembering login credentials and preferences and enhance your browsing experience.
Categories of cookies we use
Essential cookies (always active): These cookies are strictly necessary for the proper functioning of our website. Without these cookies, the website cannot operate correctly, and certain services, such as logging in or accessing secure areas, may not be available; because they are essential for the website’s operation, they cannot be disabled.
Functional Cookies: These cookies enhance your browsing experience by enabling additional features and personalization, such as remembering your preferences and settings. While not strictly necessary for the website to function, they improve usability and convenience; these cookies are only placed if you provide your consent.
Analytics cookies: These cookies collect information about how visitors interact with our website, such as which pages are visited most often and how users navigate the site. This data helps us improve website performance, optimize content, and enhance the user experience; these cookies are only placed if you provide your consent. We use the following analytics cookies.
Matomo Cookies:
This website uses Matomo (formerly Piwik), an open source software which enables the statistical analysis of website visits. Matomo uses cookies (text files) which are saved on your computer and which allow us to analyze how you use our website. The website user information generated by the cookies will only be saved on the servers of our IT Department. We use this information to analyze www.eso.org visits and to prepare reports on website activities. These data will not be disclosed to third parties.
On behalf of ESO, Matomo will use this information for the purpose of evaluating your use of the website, compiling reports on website activity and providing other services relating to website activity and internet usage.
Matomo cookies settings:
Additional Third-party cookies on ESO websites: some of our pages display content from external providers, e.g. YouTube.
Such third-party services are outside of ESO control and may, at any time, change their terms of service, use of cookies, etc.
YouTube: Some videos on the ESO website are embedded from ESO’s official YouTube channel. We have enabled YouTube’s privacy-enhanced mode, meaning that no cookies are set unless the user actively clicks on the video to play it. Additionally, in this mode, YouTube does not store any personally identifiable cookie data for embedded video playbacks. For more details, please refer to YouTube’s embedding videos information page.
Cookies can also be classified based on the following elements.
Regarding the domain, there are:
- First-party cookies, set by the website you are currently visiting. They are stored by the same domain that you are browsing and are used to enhance your experience on that site;
- Third-party cookies, set by a domain other than the one you are currently visiting.
As for their duration, cookies can be:
- Browser-session cookies, which are deleted when the user closes the browser;
- Stored cookies, which stay on the user's device for a predetermined period of time.
How to manage cookies
Cookie settings: You can modify your cookie choices for the ESO webpages at any time by clicking on the link Cookie settings at the bottom of any page.
In your browser: If you wish to delete cookies or instruct your browser to delete or block cookies by default, please visit the help pages of your browser:
Please be aware that if you delete or decline cookies, certain functionalities of our website may be not be available and your browsing experience may be affected.
You can set most browsers to prevent any cookies being placed on your device, but you may then have to manually adjust some preferences every time you visit a site/page. And some services and functionalities may not work properly at all (e.g. profile logging-in, shop check out).
Updates to the ESO Cookies Policy
The ESO Cookies Policy may be subject to future updates, which will be made available on this page.
Additional information
For any queries related to cookies, please contact: pdprATesoDOTorg.
As ESO public webpages are managed by our Department of Communication, your questions will be dealt with the support of the said Department.