Ogłoszenie

Śledź na żywo polowanie na planetę!

Wystartowała kampania Pale Red Dot

15 stycznia 2016

Wystartowała niespotykana kampania popularyzacji nauki w ramach której każdy chętny będzie mógł śledzić naukowców z całego świata w ich poszukiwaniach planety pozasłonecznej podobnej do Ziemi wokół najbliższej Słońcu gwiazdy o nazwie Proxima Centauri. Kampania obserwacyjna potrwa od stycznia do kwietnia 2016 r. i będą jej towarzyszyć posty na blogu oraz informacje w mediach społecznościowych. Nikt nie wie jaki będzie wynik. W kolejnych miesiącach po obserwacjach naukowcy będą analizować dane i wysyłać wyniki do recenzowanych czasopism naukowych.

W odległości zaledwie 4,2 roku świetlnego od Słońca, widoczna w gwiazdozbiorze Centaura, znajduje się Proxima Centauri – najbliższa gwiazda względem Słońca. Wcześniejsze obserwacje dostarczyły kuszących, ale słabych wskazówek o małym towarzyszy okrążającym tego czerwonego karła. Nowa kampania przeprowadzi bardziej dokładne poszukiwania oznak „chybotania się” karłowatej gwiazdy w ruchu orbitalnym, które mogą ujawnić istnienie planety podobnej do Ziemi.

Obserwacje będą prowadzone za pomocą spektrografu High Accuracy Radial velocity Planet Searcher (HARPS), zamontowanego na 3,6-metrowym teleskopie ESO w Obserwatorium La Silla. Dane z HARPS będą uzupełnione obrazami z szeregu automatycznych teleskopów rozmieszczonych na całym świecie [1].

Teleskopy, które tworzą Burst Optical Observer and Transient Exploring System (BOOTES) oraz Las Cumbres Observatory Global Telescope Network (LCOGT), będą wspierać poszukiwania mierząc jasność Proximy Centauri każdej nocy w trakcie trwającego dwa i pół miesiąc projektu. Obserwacje te pomogą astronomom ustalić czy jakiekolwiek wykryte „chybotanie” w ruchu gwiazdy jest spowodowane strukturami na jej turbulentnej powierzchni czy może przez planetę.

Gdy dane zostaną zebrane za pomocą różnych teleskopów, astronomowie mogą rozpocząć swoje analizy. W kolejnych miesiącach metody poszukiwań i wnioski zostaną opisane w artykule wysłanym do druku w recenzowanym czasopiśmie naukowym. Gdy społeczność naukowa sprawdzi wyniki badań, zostaną one opublikowane, podsumowując ten długi i znaczący program badań naukowych.

Oprócz śledzenia obserwacji naukowych, gdy będą napływać, kampania popularyzacji nauki Pale Red Dot [2] daje społeczeństwu szansę na zobaczenie w jaki sposób działają współczesne obserwatoria i w jaki sposób zespoły astronomów o różnych specjalnością współpracują ze sobą, aby zbierać, analizować i interpretować dane, które mogą (lub nie) być w stanie potwierdzić istnienie podobnej do Ziemi planety okrążającej nasza najbliższą sąsiadkę.

„Angażując społeczeństwo zanim dowiemy się co mówią nam wyniki obserwacji, podejmujemy ryzyko – nie możemy przeanalizować danych i wysnuć wniosków w czasie rzeczywistym. Gdy opublikujemy artykuły podsumowujące wyniki, może okazać się, że będziemy musieli powiedzieć, iż nie byliśmy w stanie znaleźć dowodów na istnienie podobnej do Ziemi egzoplanety wokół Proxima Centauri. Ale fakt, że możemy szukać tak małych obiektów z tak niesamowitą precyzją jest sam w sobie zadziwiający” powiedział Guillem Anglada-Escude, koordynator projektu.

„Chcemy podzielić się z ludźmi podekscytowaniem z poszukiwań i pokazać w jaki sposób nauka działa od kuchni, proces prób i błędów oraz nieustanne wysiłki, które są potrzebne do dokonywania odkryć, o których ludzie słyszą w wiadomościach. Gdy będziemy to robić, mamy nadzieję na zachęcenie większej liczby osób tematyką nauk ścisłych, matematyki, techniki i inżynierii oraz nauką ogólnie” dodał Guillem.

Kampania popularyzacyjna Pale Red Dot uwidoczni często ukrytą stronę poszukiwań planet o artykuły przedstawiające zagadnienie i media społecznościowe. Planowane jest wiele postów blogowych na różne zagadnienia – w tym techniki poszukiwania planet, Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (E-ELT), czy życie gwiazd – pisanych przez astronomów, naukowców i inżynierów z zaangażowanych obserwatoriów, a także przez pisarzy naukowych, obserwatorów i innych ekspertów na tym polu.

Będą codzienne uaktualnienia w mediach społecznościowych wprowadzające społeczeństwo w to, co dzieje się w trzech zaangażowanych obserwatoriach i w wydarzenia mające w nich miejsce. Aby otrzymywać uaktualnienia, można śledzić konto Pale Red Dot na Twitterze oraz hashtag #PaleRedDot.

Nazwa kampanii została zainspirowana słynnym zdjęciem Ziemi jako „błękitnej kropki”, uzyskanym w 1990 roku przez sondę Voyager 1 będącą na drodze do przestrzeni międzygwiazdowej. Fraza została później wykorzystana przez Carla Sagana w eseju „Błękitna Kropka: wizja przyszłości ludzkości w kosmosie” (Pale Blue Dot: A Vision of the Human Future in Space). Ponieważ Proxima Centauri jest czerwonym karłem, astronomowie przypuszczają, że egzoplaneta ją okrążająca będzie wydawać się czerwonawa. Zdjęcie Ziemi z Voyagera było istotnym osiągnięciem ludzkości, a poszukiwania egzoplanety podobnej do Ziemi wokół najbliższej gwiazdy będą kolejnym krokiem w odpowiedzi na największe pytanie ludzkości: czy jesteśmy sami?

Kampania Pale Red Dot rozpocznie się 15 stycznia 2016 r., a już trzy dni później będą prowadzone obserwacje w Obserwatorium La Silla na obrzeżach chilijskiej pustyni Atakama, które będą kontynuowane do pierwszego tygodnia kwietnia. Wszystkie dane naukowe uzyskane w ramach projektu staną się dostępne publicznie dla każdego pod koniec 2016 r.

Uwagi

[1] Zespół astronomów prowadzących obserwacje i kampanię popularyzacji nauki: Guillem Anglada-Escude, Gavin Coleman, John Strachan (Queen Mary University of London, Wielka Brytania), James Jenkins  (Universidad de Chile, Chile), Cristina Rodriguez-Lopez, Zaira M. Berdinas, Pedro J. Amado (Instituto de Astrofisica de Andalucia/CSIC), Julien Morin (Universite de Montpellier, Francja), Mikko Tuomi (Centre for Astrophysics Research/University of Hertfordshire, Wielka Brytania), Yiannis Tsapras (Heidelberg/LCOGT, Astronomisches Rechen-Institut – Heidelberg & LCOGT) oraz Christopher J. Marvin (University of Goettingen).

[2] Kampania popularyzacji nauki jest koordynowana przez zespół projektu, ze wsparciem od departamentów popularyzacji ESO, Queen Mary University of London, Instituto de Astrofisica de Andalucia/CSIC, Universite de Montpellier, University of Goettingen, Universidad de Chile oraz Las Cumbres Observatory Global Telescope Network.

[3] STEM, Science, Technology, Engineering and Mathematics.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Las Cumbres Observatory Global Telescope Network (LCOGT) to sieć automatycznych teleskopów rozmieszczona na całym świecie. Sieć obejmuje obecnie dwa 2-metrowe teleskopy na Hawajach i we wschodniej Australii, dziewięć 1-metrowych telescopów, usytuowanych w Chile, RPA, wschodniej Australii, Teksasie, oraz trzy 0,4-metrowe telescopy w Chile i na Wyspach Kanaryjskich. Las Cumbres Observatory Global Telescope Network (LCOGT, Inc.) jest organizacją non-profit typu 501(c)(3), budującą i zarządzającą siecią profesjonalnych teleskopów automatycznych rozmieszczonych na całym świecie dla celów naukowych i edukacyjnych. Użytkownicy obejmują astronomów zawodowych, uczniów szkół oraz miłośników astronomii. LCOGT ma na celu prowadzenie wiodącej na świecie organizacji naukowej i udostępnianie nowym pokoleniom młodych ludzi możliwość poznawania metody naukowej i naukowego myślenia poprzez praktyczną astronomię. Profesjonalni użytkownicy obejmują członków LCOGT Science Collaboration, grupy instytucji, które pomogły zbudować naszą sieć.

Burst Optical Observer and Transient Exploring System (BOOTES) wystartował w 1998 r. jako współpraca hiszpańsko-czeska nakierowana na badania optycznej emisji od rozbłysków gamma (GRBs), które zachodzą we Wszechświecie.

Pierwsza dwie stacje BOOTES powstały się w Hiszpanii i obejmują teleskopy automatyczne średniej wielkości, wyposażone w kamery CCD w ognisku Cassegraina, a także kamery całego nieba. Obie stacje były oddalone od siebie o 240 km. Pierwsza stacja obserwacyjna (BOOTES-1) znajduje się w ESAt (INTA-CEDEA) w Mazagón (Huelva) i pierwsze światło uzyskała w czerwcu 1998 r. Druga stacja obserwacyjne (BOOTES-2) znajduje się w La Mayora (CSIC) w Maladze i działa w pełnym zakresie od lipca 2001 r. W roku 2009 projekt BOOTES uległ rozszerzeniu na skalę międzynarodową: trzecia stacja (BOOTES-3) została zainstalowana w Blenheim (South Island, Nowa Zelandia) w wyniku współpracy pomiędzy kilkoma instytucjami nowozelandzkimi. Czwarta stacja (BOOTES-4) została uruchomiona w 2012 r. w Lijiang Astronomical Observatory (Kunming, Chiny).

Linki

• Pale Red Dot - witryna internetowa i blog
• Pale Red Dot - profil na Twitterze
• #PaleRedDot
• LCOGT
• BOOTES