Persbericht

ESO publiceert opmerkelijke opname van een sterrenfabriek om zestig jaar samenwerking te vieren

10 november 2022

De afgelopen zestig jaar heeft de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) wetenschappers wereldwijd in staat gesteld de geheimen van het heelal te ontdekken. We vieren deze mijplaal met een indrukwekkende opname van een ‘sterrenfabriek’ – de zogeheten Kegelnevel – gemaakt met ESO’s Very Large Telescope (VLT).

Op 5 oktober 1962 ondertekenden vijf landen het verdrag tot oprichting van ESO. Nu, zes decennia later en gesteund door zestien lidstaten en strategische partners, brengt ESO wetenschappers en ingenieurs uit de hele wereld bijeen om in Chili geavanceerde observatoria te bouwen en te exploiteren, waarmee baanbrekende astronomische ontdekkingen kunnen worden gedaan. 

Ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van ESO publiceren wij deze opmerkelijke nieuwe opname van de Kegelnevel, die eerder dit jaar met een van de telescopen van de ESO is gemaakt en door medewerkers van ESO is uitgekozen. De foto maakt deel uit van een grote jubileumcampagne waarin de toekomst van ESO vanuit vier perspectieven wordt bekeken: nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen mogelijk maken, technologische vooruitgang gestalte geven, de samenleving ten goede komen en een duurzamere toekomst opbouwen. Deze campagne zal eind 2022 plaatsvinden – op sociale media vergezeld van de hashtag #ESO60years, en ook als lokale evenementen in ESO-lidstaten en andere landen. 

Op deze nieuwe foto zien we in het midden de zeven lichtjaar hoge zuil van de Kegelnevel, die deel uitmaakt van het grotere stervormingsgebied NGC 2264 en eind achttiende eeuw werd ontdekt door astronoom William Herschel. Van de aarde uit gezien bevindt deze hoornvormige nevel zich in het sterrenbeeld met de passende naam Monoceros oftewel Eenhoorn. 

De Kegelnevel bevindt zich op minder dan 2500 lichtjaar afstand en staat relatief dicht bij de aarde, waardoor hij een gewild onderzoeksobject is. Maar de nieuwe foto is indrukwekkender dan alle voorgaande, omdat hij de donkere en ondoordringbare wolkenstructuur van de nevel laat zien op een manier die hem doet lijken op een mythologisch of or monsterachtig wezen.

Deze nevel is een perfect voorbeeld van de pilaar-achtige structuren die zich vormen in de reusachtige wolken van koud moleculair gas en stof die bekendstaan als stellaire kraamkamers. Zulke structuren ontstaan wanneer zware, pas gevormde heldere blauwe sterren sterke winden en intense ultraviolette straling uitzenden die het materiaal uit hun omgeving wegblazen. Daarbij wordt het gas en stof op grotere afstand van de jonge sterren samengedrukt tot dichte, donkere en hoge ‘zuilen’. Aan dit proces heeft de donkere Kegelnevel, die van de heldere sterren in NGC 2264 af gericht is, zijn ontstaan te danken. 

Op deze foto, gemaakt met de FOcal Reducer and low dispersion Spectrograph 2 (FORS2) van ESO’s VLT in Chili, is waterstofgas weergegeven in blauw en zwavelgas in rood. Door het gebruik van deze filters lijken de anders heldere blauwe sterren, die een teken van recente stervorming zijn, bijna goudkleurig en steken ze als vonkjes tegen de donkere nevel af.

Deze opname is slechts één voorbeeld van de vele verbluffende en indrukwekkende waarnemingen die ESO-telescopen de afgelopen zestig jaar hebben gedaan. Hoewel deze foto voor pr-doeleinden is gemaakt, worden de ESO-telescopen het overgrote deel van de tijd ingezet voor wetenschappelijke  waarnemingen die ons in staat hebben gesteld om de eerste foto van een exoplaneet te maken, het zwarte gat in het centrum van ons eigen sterrenstelsel te onderzoeken en het bewijs te vinden dat de uitdijing van ons heelal aan het versnellen is. 

Voortbouwend op onze zestig jaar ervaring met ontwikkeling, ontdekking en samenwerking op het gebied van de astronomie blijft ESO nieuwe terreinen verkennen voor astronomie, technologie en internationale samenwerking. Met onze huidige faciliteiten en de komende Extremely Large Telescope (ELT), zullen wij de grootste vragen van de mensheid over het heelal blijven beantwoorden en onvoorstelbare ontdekkingen mogelijk maken.

Meer informatie

Deze opname is gemaakt in het kader van het ‘Cosmic Gems’-programma van ESO – een initiatief waarbij interessante, intrigerende of visueel aantrekkelijke objecten voor educatieve of publicitaire doeleinden met ESO-telescopen worden gefotografeerd. Dit programma maakt gebruik van ‘telescooptijd’ die niet geschikt is voor wetenschappelijke waarnemingen. De verzamelde gegevens kunnen echter wel bruikbaar zijn voor wetenschappelijke doeleinden, en zijn via het wetenschappelijke archief van ESO ook beschikbaar voor astronomen.

De Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) stelt wetenschappers van over de hele wereld in staat om de geheimen van het heelal te ontdekken, ten bate van iedereen. Wij ontwerpen, bouwen en exploiteren observatoria van wereldklasse die door astronomen worden gebruikt om spannende vragen te beantwoorden en de fascinatie voor astronomie te verspreiden, en bevorderen internationale samenwerking op het gebied van de astronomie. ESO, in 1962 opgericht als intergouvernementele organisatie, wordt inmiddels gedragen door 16 lidstaten (België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland) en door het gastland Chili, met Australië als strategische partner. Het hoofdkwartier van de ESO en haar bezoekerscentrum en planetarium, de ESO Supernova, zijn gevestigd nabij München in Duitsland, maar onze telescopen staan opgesteld in de Chileense Atacama-woestijn – een prachtige plek met unieke omstandigheden voor het doen van hemelwaarnemingen. ESO exploiteert drie waarnemingslocaties: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s  Very Large Telescope en Very Large Telescope Interferometer, evenals twee surveytelescopen: VISTA voor infrarood en de VST voor zichtbaar licht. Op Paranal zal de ESO ook de Cherenkov Telescope Array South huisvesten en exploiteren – ’s werelds grootste en gevoeligste observatorium van gammastraling. Samen met internationale partners beheert ESO APEX en ALMA op Chajnantor, twee faciliteiten die de hemel waarnemen in het millimeter- en submillimetergebied. Op Cerro Armazones, nabij Paranal, bouwen wij ‘het grootste oog ter wereld’  – ESO’s Extremely Large Telescope. Vanuit onze kantoren in Santiago, Chili, ondersteunen wij onze activiteiten in het gastland en werken wij samen met Chileense partners en de Chileense samenleving.

Links

•          Meer informatie over ESO’s 60ste verjaardagscampagne 

•          Foto’s van de VLT

•          Voor journalisten: abonneer je op persberichten in je eigen taal

•          Voor wetenschappers: heb je een verhaal? Promoot je onderzoek

Contact

Juan Carlos Muñoz Mateos
ESO Media Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6176
E-mail: press@eso.org

Marieke Baan (press contact Nederland)
ESO Science Outreach Network and NOVA Informatie Centrum
Tel: +31(0)20-5257480
Email: eson-netherlands@eso.org

Connect with ESO on social media

Dit is een vertaling van ESO-persbericht eso2215.