Persbericht

ESO viert haar 50-jarig jubileum

De competitiewinnares observeert de Helm-van-Thor-nevel met de VLT tijdens de live-uitzending

5 oktober 2012

Vandaag, 5 oktober 2012, viert de Europese Zuidelijke Sterrenwacht de ondertekening van het oprichtingsverdrag dat vijftig jaar geleden plaats vond. In de afgelopen halve eeuw is de ESO uitgegroeid tot Europa’s productiefste sterrenwacht op aarde. Vanmorgen werd voor de eerste keer ooit een object waargenomen met ESO’s Very Large Telescope dat gekozen is door het publiek. De winnares van een jubileumcompetitie richtte de VLT op de Helm-van-Thor-nevel. De waarnemingen waren live te volgen op het internet. De ESO en haar partners organiseren vanwege dit jubileum nog meer activiteiten in de 15 lidstaten.

Met de ondertekening van het oprichtingsverdrag op 5 oktober 1962, en de oprichting van de ESO, kwam de droom uit van vooraanstaande astronomen uit vijf Europese landen – Belgie, Frankrijk, Duitsland, Nederland en Zweden. Zij besloten toen hun krachten te bundelen om zo hun grootste doel te bewerkstelligen – de bouw van een grote telescoop die toegang zou geven tot de magnifieke en veelzijdige Zuidelijke sterrenhemel.

“Vijftig jaar later zijn de dromen van de vijf oprichters niet alleen de realiteit geworden, maar ook ruim voorbijgestreefd,“ zegt Tim de Zeeuw, ESO’s Algemeen Directeur. ”ESO is de uitdaging om de meest geavanceerde waarneemfaciliteiten op aarde te ontwerpen, te bouwen en te beheren aangegaan”.

ESO is uitgegroeid tot de wereldtop binnen de astronomische onderzoekgemeenschap doordat het drie unieke observatoria van wereldklasse beheert – La Silla, Paranal en Chajnantor [1].

ESO beheert de Very Large Telescope (VLT) op Paranal. Dit is het meest geavanceerde observatorium van de wereld waarmee wordt waargenomen in het zichtbare licht. Sinds de ingebruikname van de VLT in 1998, het ‘first light’, is de VLT de drijvende kracht achter een tijdperk van nieuwe ontdekkingen. Op de Chajnantor hoogvlakte in het noorden van Chili word door de ESO en haar internationale partners [2] een revolutionaire telescoop gebouwd, ALMA, de Atacama Large Milimeter/submilimeter Array [3]. Deze telescoop zal helpen de de mysteriën van het koude universum te ontraadselen.

ESO’s eerste observatorium bij La Silla wordt nog steeds intensief gebruikt en blijft daarmee tot de voorhoede behoren. Dit is zeker het geval voor het HARPS-instrument op de 3,6-meter telescoop dat ’s werelds meest succesvolle exoplaneet-jagende machine is.

Over enkele jaren wordt aan ESO’s volgende gigantische telescoop begonnen. De 39-meter European-Extemely Large Telescope (E-ELT) wordt ‘het grootste oog op de hemel’ van de wereld. Het ‘first light’ is gepland aan het begin van het volgende decennium. De E-ELT zal worden gebruikt om de grootste wetenschappelijke vraagstukken van deze tijd op te helderen en zal misschien leiden tot een revolutie in ons denkbeeld over het universum, net als Galileo’s telescoop, 400 jaar geleden.

Om het 50-jarig jubileum te vieren worden in 2012 evenementen en publieke initiatieven georganiseerd door ESO en haar partners [4]. Vandaag vinden er meerdere publieksactiviteiten plaats in de vijftien lidstaten naast de ‘Awesome Universe’-tentoonstellingen.

Als onderdeel van de jubileumfestiviteiten werd de VLT, voor de eerste keer ooit, op een object gericht dat was gekozen door het publiek – de Helm-van-Thor-nevel [5]. Deze nevel was gekozen in de recentelijke ‘Kies wat de VLT waarneemt’-competitie. De waarnemingen werden uitgevoerd door Brigitte Bailleul – de winnaar van de ‘Twitter jezelf naar de VLT!’-competitie. De waarnemingen vanaf het Paranal observatorium waren live te volgen op het internet. Deze foto, die is gemaakt onder de typische en uitzonderlijk goede condities op Paranal, is de meest gedetailleerde opname van dit markante object, ooit gemaakt.

“Met de VLT, ALMA en de toekomstige E-ELT betreedt ESO een nieuw tijdperk. Een tijdperk dat zelfs de oprichters van ESO zich niet konden voorstellen ondanks hun grote dromen. Aan iedereen die dit mogelijk heeft gemaakt, namens de ESO, dankjewel!” aldus Tim de Zeeuw.

Noten

[1] Informatie over de publicatiestatistieken van de verschillende observatoria is hier te vinden.

[2] Het ALMA-project is een samenwerkingsverband van Europa, Noord-Amerika en Oost-Azië samen met de republiek Chili.

[3] ALMA zal één telescoop vormen die bestaat uit 66 hoge-resolutie schotels. ALMA’s bouw zal voltooid zijn in 2013, maar in 2011 is al begonnen met de eerste observaties.

[4] Een documentaire en een en prachtig geïllustreerd boek, zijn uitgebracht ter gelegenheid van dit 50-jarig jubileum. De documentaire is ook uitgebracht in afleveringen van ESO’s populaire ESOcast podcast serie. Daarbij wordt een nieuw, gedetailleerd boek uitgebracht over de geschiedenis van ESO’s triomfen en uitdagingen.

[5] De Helm-van-Thor-nevel, die ook bekend staat als NGC 2359, is een stervormingsgebied in het sterrenbeeld Canis Major (De grote hond). De nevel in de vorm van een helm staat op een afstand van ongeveer 15000 lichtjaar en is meer dan dertig lichtjaar breed. De helm is een kosmische bubbel in de omringende moleculaire wolk die is gevormd door de sterrenwind van de heldere, massieve ster in het midden van de bubbel. Het gloeiende gas is opgewarmd door de energetische straling van de centrale ster. De verschillende kleuren van de verschillende elementen in het gas zijn zichtbaar en meerdere stofwolken.

Meer informatie

Het jaar 2012 staat in het teken van de vijftigste verjaardag van de oprichting van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO). ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door vijftien landen: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die uitsluitend is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO is ook de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. Daarnaast bereidt ESO momenteel de bouw voor van de Europese Extremely Large optical/near-infrared Telescope (E-ELT), een telescoop van de 40-meterklasse die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden. 

Links

• Live jubileum webcast
• Evenementen op 5 oktober 2012 voor het publiek
• Awesome Universe tentoonstellingen
• De ESO-webpagina over het 50-jarig jubileum
• ESO's top-10 wetenschappelijke ontdekkingen

Contact

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT & Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
Mobiel: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Marieke Baan (Perscontact Nederland)
ESO Science Outreach Network en NOVA Informatie Centrum
Tel: +31(0)20-5257480
E-mail: eson-netherlands@eso.org

Connect with ESO on social media