Persbericht
Een sterrenhoop met een geheim
5 september 2012
Een nieuwe opname van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili toont de spectaculaire bolvormige sterrenhoop Messier 4. Deze bal van tienduizenden oude sterren is een van de meest nabije en best bestudeerde bolhopen. Recent onderzoek laat zien dat een van zijn sterren vreemde eigenschappen heeft: hij lijkt uit de fontein van de eeuwige jeugd te hebben gedronken.
Om het Melkwegstelsel cirkelen meer dan 150 bolvormige sterrenhopen die uit het grijze kosmische verleden stammen (eso1141). Een van de meest nabije is de sterrenhoop Messier 4 (ook bekend als NGC 6121) in het sterrenbeeld Schorpioen. Dit object, dat vlak naast de helderrode ster Antares staat, is gemakkelijk waarneembaar met een verrekijker. Met een kleine telescoop zijn al enkele afzonderlijke sterren van de sterrenhoop te zien.
Op deze nieuwe opname, gemaakt met de Wide Field Imager (WFI) van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla, steekt Messier 4 prachtig af tegen de rijke sterrenachtergrond van de Melkweg. De bolhoop zelf is opgelost in duizenden afzonderlijke sterren.
Veel van deze sterren zijn onderzocht met instrumenten van ESO’s Very Large Telescope. Door het licht van een ster tot zijn samenstellende kleuren te ontleden, kunnen astronomen zijn chemische samenstelling en leeftijd bepalen.
Bij Messier 4 heeft dat een verrassend resultaat opgeleverd. De sterren in bolvormige sterrenhopen zijn oud en bevatten naar verwachting dus weinig zware chemische elementen [1]. Dat is ook nu vastgesteld, maar één van de onderzochte sterren blijkt veel meer van het zeldzame lichte element lithium te bevatten dan verwacht. Waar dit lithium vandaan komt is een raadsel. Normaal gesproken wordt dit element in de loop van het miljarden jaren durende bestaan van een ster geleidelijk afgebroken. Maar deze ene ster lijkt uit de fontein van de eeuwige jeugd te hebben gedronken. Hij is er op de een of andere manier in geslaagd om zijn oorspronkelijke lithium te behouden of heeft een manier gevonden om zijn lithiumvoorraad aan te vullen.
De WFI-opname geeft een overzicht van de bolhoop en zijn rijke omgeving. Een aanvullend, detailrijker beeld van alleen het centrale deel, gemaakt door de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA, is deze week verschenen in de reeks ‘Hubble Picture of the Week’.
Noten
[1] De meeste chemische elementen zwaarder dan helium worden door sterren geproduceerd en vermengen zich aan het einde van het sterrenleven met het interstellaire medium. Dat verrijkte materiaal vormt vervolgens de grondstof voor toekomstige generaties van sterren. Hierdoor bevatten zeer oude sterren, zoals die in bolvormige sterrenhopen, die zijn ontstaan voordat de verrijking goed op gang kwam, aanzienlijk geringere hoeveelheden zware elementen dan sterren zoals de zon, die later zijn ontstaan.
Meer informatie
Het jaar 2012 staat in het teken van de vijftigste verjaardag van de oprichting van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO). ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door vijftien landen: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die uitsluitend is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO is ook de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. Daarnaast bereidt ESO momenteel de bouw voor van de Europese Extremely Large optical/near-infrared Telescope (E-ELT), een telescoop van de 40-meterklasse die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.
Links
- Onderzoeksartikel over de verrassend lithiumrijke ster in Messier 4 (Monaco et al.)
- Foto’s van de VLT
- Foto’s van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop
- Andere opnamen die met de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop zijn gemaakt
- Foto’s van La Silla
Contact
Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT & Survey Telescopes Press Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
Mobiel: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org
Marieke Baan (Perscontact Nederland)
ESO Science Outreach Network
en NOVA Informatie Centrum
Tel: +31(0)20-5257480
E-mail: eson-netherlands@eso.org
Over dit bericht
| Persberichten nr.: | eso1235nl |
| Naam: | M 4, Messier 4, NGC 6121 |
| Type: | Milky Way : Star : Grouping : Cluster : Globular |
| Facility: | MPG/ESO 2.2-metre telescope |
| Instruments: | FLAMES |
| Science data: | 2012A&A...539A.157M |
Afbeeldingen
Video's
Our use of Cookies
We use cookies that are essential for accessing our websites and using our services. We also use cookies to analyse, measure and improve our websites’ performance, to enable content sharing via social media and to display media content hosted on third-party platforms.
ESO Cookies Policy
The European Organisation for Astronomical Research in the Southern Hemisphere (ESO) is the pre-eminent intergovernmental science and technology organisation in astronomy. It carries out an ambitious programme focused on the design, construction and operation of powerful ground-based observing facilities for astronomy.
This Cookies Policy is intended to provide clarity by outlining the cookies used on the ESO public websites, their functions, the options you have for controlling them, and the ways you can contact us for additional details.
What are cookies?
Cookies are small pieces of data stored on your device by websites you visit. They serve various purposes, such as remembering login credentials and preferences and enhance your browsing experience.
Categories of cookies we use
Essential cookies (always active): These cookies are strictly necessary for the proper functioning of our website. Without these cookies, the website cannot operate correctly, and certain services, such as logging in or accessing secure areas, may not be available; because they are essential for the website’s operation, they cannot be disabled.
Functional Cookies: These cookies enhance your browsing experience by enabling additional features and personalization, such as remembering your preferences and settings. While not strictly necessary for the website to function, they improve usability and convenience; these cookies are only placed if you provide your consent.
Analytics cookies: These cookies collect information about how visitors interact with our website, such as which pages are visited most often and how users navigate the site. This data helps us improve website performance, optimize content, and enhance the user experience; these cookies are only placed if you provide your consent. We use the following analytics cookies.
Matomo Cookies:
This website uses Matomo (formerly Piwik), an open source software which enables the statistical analysis of website visits. Matomo uses cookies (text files) which are saved on your computer and which allow us to analyze how you use our website. The website user information generated by the cookies will only be saved on the servers of our IT Department. We use this information to analyze www.eso.org visits and to prepare reports on website activities. These data will not be disclosed to third parties.
On behalf of ESO, Matomo will use this information for the purpose of evaluating your use of the website, compiling reports on website activity and providing other services relating to website activity and internet usage.
Matomo cookies settings:
Additional Third-party cookies on ESO websites: some of our pages display content from external providers, e.g. YouTube.
Such third-party services are outside of ESO control and may, at any time, change their terms of service, use of cookies, etc.
YouTube: Some videos on the ESO website are embedded from ESO’s official YouTube channel. We have enabled YouTube’s privacy-enhanced mode, meaning that no cookies are set unless the user actively clicks on the video to play it. Additionally, in this mode, YouTube does not store any personally identifiable cookie data for embedded video playbacks. For more details, please refer to YouTube’s embedding videos information page.
Cookies can also be classified based on the following elements.
Regarding the domain, there are:
- First-party cookies, set by the website you are currently visiting. They are stored by the same domain that you are browsing and are used to enhance your experience on that site;
- Third-party cookies, set by a domain other than the one you are currently visiting.
As for their duration, cookies can be:
- Browser-session cookies, which are deleted when the user closes the browser;
- Stored cookies, which stay on the user's device for a predetermined period of time.
How to manage cookies
Cookie settings: You can modify your cookie choices for the ESO webpages at any time by clicking on the link Cookie settings at the bottom of any page.
In your browser: If you wish to delete cookies or instruct your browser to delete or block cookies by default, please visit the help pages of your browser:
Please be aware that if you delete or decline cookies, certain functionalities of our website may be not be available and your browsing experience may be affected.
You can set most browsers to prevent any cookies being placed on your device, but you may then have to manually adjust some preferences every time you visit a site/page. And some services and functionalities may not work properly at all (e.g. profile logging-in, shop check out).
Updates to the ESO Cookies Policy
The ESO Cookies Policy may be subject to future updates, which will be made available on this page.
Additional information
For any queries related to cookies, please contact: pdprATesoDOTorg.
As ESO public webpages are managed by our Department of Communication, your questions will be dealt with the support of the said Department.