Door de zandloper

Dit object is waarschijnlijk het oudste in zijn soort dat ooit gecatalogiseerd werd: een restant in de vorm van een zandloper genaamd CK Vulpeculae. Omdat men aanvankelijk dacht dat het een nova was, is de correcte classificatie van dit ongewoon gevormde object door de jaren heen een hele uitdaging geweest. Een aantal mogelijke verklaringen voor het ontstaan ervan werden in overweging genomen en verworpen. Tegenwoordig veronderstelt men dat het object het resultaat is van twee botsende sterren — hoewel er nog steeds discussie is over wat voor soort sterren het waren. 

CK Vulpeculae werd voor het eerst ontdekt op 20 juni 1670 door de Franse monnik en astronoom Père Dom Anthelme. Toen het voor het eerst verscheen, was het gemakkelijk met het blote oog te zien; gedurende de daaropvolgende twee jaar varieerde de flikkering in helderheid, verdween en verscheen twee maal opnieuw, voordat het voorgoed uit het zicht verdween.

Tijdens de twintigste eeuw kwamen astronomen tot het inzicht dat de meeste novae konden worden verklaard door het buitengewoon explosieve gedrag van twee dichtbijgelegen sterren in een dubbelstersysteem, en door de interacties tussen beide. De structuren die rondom CK Vulpeculae te zien zijn, leken echter niet bijzonder goed in dit model te passen en bleven gedurende vele jaren een raadsel voor astronomen.

Het centraal gedeelte van het restant werd nu in detail onderzocht met behulp van de Atacama Large Millimeter/ submillimeter Array (ALMA). Deze verbluffende afbeelding laat de beste opname tot nog toe van het object zien, en toont het kosmische stof en de emissie in en rond CK Vulpeculae, en onthult zo zijn complexe structuur. CK Vulpeculae herbergt een vervormde stofschijf in het centrum en jets van gas, wat erop wijst dat een centraal systeem materie naar buiten slingert. Deze nieuwe waarnemingen brengen dit systeem voor het eerst duidelijk in beeld, en stellen een oplossing voor het 348 jaar oude mysterie.