Persbericht
Eerste licht voor ESPRESSO – de nieuwe ‘planetenjager’
6 december 2017
De Echelle SPectrograph for Rocky Exoplanet and Stable Spectroscopic Observations (ESPRESSO) heeft met goed gevolg zijn eerste waarnemingen gedaan. Geïnstalleerd op de Very Large Telescope (VLT) van ESO in Chili, zal ESPRESSO met ongekende precisie naar exoplaneten zoeken door naar de minuscule veranderingen in het licht van hun moedersterren te kijken. Voor de eerste keer ooit kan een instrument het licht van alle vier de VLT-telescopen bij elkaar optellen en daarmee het licht-opvangende vermogen van een 16-meter telescoop evenaren.
ESPRESSO heeft via de Very Large Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal, in het noorden van Chili, zijn eerste licht opgevangen [1]. Deze nieuwe echellespectrograaf van de derde generatie is de opvolger van het enorm succesvolle HARPS-instrument van de ESO-sterrenwacht op La Silla. HARPS kan snelheden meten met een nauwkeurigheid van ongeveer één meter per seconde, terwijl ESPRESSO, dankzij technologische verbeteringen en zijn installatie op een veel grotere telescoop, een nauwkeurigheid van slechts enkele centimeters per seconde tracht te bereiken.
De hoofdwetenschapper voor ESPRESSO, Francesco Pepe van de Universiteit van Genève in Zwitserland, legt het belang van dit instrument uit: ‘Dit succes is het resultaat van het werk van veel mensen over een periode van meer dan 10 jaar. ESPRESSO is niet zomaar een geëvolueerde versie van onze vorige instrumenten zoals HARPS: zijn hogere resolutie en hogere precisie zullen een omslag teweegbrengen. In tegenstelling tot eerdere instrumenten kan hij het volledige licht-verzamelende vermogen van de VLT benutten: hij kan gelijktijdig met alle vier de VLT Unit-telescopen worden gebruikt om een 16-meter telescoop na te bootsen. ESPRESSO zal minstens tien jaar niet overtroffen worden... Ik popel gewoon om onze eerste rotsachtige planeet op te sporen!’
ESPRESSO kan de piepkleine veranderingen detecteren in de spectra van sterren waar planeten omheen draaien. Deze radialesnelheidsmethode werkt omdat de zwaartekracht van een planeet de moederster beïnvloedt, waardoor deze enigszins ‘schommelt’. Hoe minder massa de planeet heeft, des te kleiner de schommeling. Voor de detectie van rotsachtige, en mogelijk leven voortbrengende, exoplaneten is dus een zeer nauwkeurig meetinstrument vereist. Langs deze weg zal ESPRESSO enkele van de lichtste planeten kunnen detecteren die ooit zijn opgespoord [2].
De testwaarnemingen bestonden uit waarnemingen van sterren en bekende planetenstelsels. Vergelijkingen met bestaande HARPS-gegevens hebben aangetoond dat ESPRESSO in aanzienlijk kortere tijd data van vergelijkbare kwaliteit kan vergaren.
Instrumentwetenschapper Gaspare Lo Curto (ESO) is opgetogen: ‘De totstandkoming van ESPRESSO is een geweldige prestatie, met bijdragen van een internationaal consortium en van vele verschillende ESO-teams: technici, astronomen en ondersteunend personeel. Ze moesten niet alleen de spectrograaf zelf installeren, maar ook de zeer complexe optiek die het licht van de vier VLT Unit-telescopen samenbrengt.’
Hoewel het belangrijkste doel van ESPRESSO is om de planetenjacht naar een nieuw plan te tillen, en minder zware planeten en hun atmosferen te ontdekken en karakteriseren, kent het instrument ook allerlei andere toepassingen. Het zal het krachtigste hulpmiddel ter wereld zijn om te testen of de natuurkundige constanten sinds de begintijd van het heelal al dan niet zijn veranderd. Dergelijke kleine veranderingen worden door sommige natuurkundige theorieën voorspeld, maar zijn nooit overtuigend waargenomen.
Wanneer de Extremely Large Telescope van ESO in bedrijf komt, zou het instrument HIRES, dat momenteel in de onderzoeksfase verkeert, nóg kleinere exoplaneten kunnen detecteren en karakteriseren, tot op afmetingen vergelijkbaar met de aarde. Ook kunnen met dit instrument de atmosferen van exoplaneten onderzocht worden en eventuele signaturen van leven worden gedetecteerd.
Noten
[1] ESPRESSO is ontworpen en gebouwd door een consortium bestaande uit: het Astronomisch Observatorium van de Universiteit van Genève en de Universiteit van Bern, Zwitserland; INAF-Osservatorio Astronomico di Trieste en INAF-Osservatorio Astronomico di Brera, Italië; Instituto de Astrofísica de Canarias, Spanje; Instituto de Astrofisica e Ciências do Espaço, Universiteiten van Porto en Lissabon, Portugal; en ESO. De hoofdonderzoekers zijn Francesco Pepe (Universiteit van Genève, Zwitserland), Stefano Cristiani (INAF-Osservatorio Astronomico di Trieste, Italië), Rafael Rebolo (IAC, Tenerife, Spanje) en Nuno Santos (Instituto de Astrofisica e Ciências do Espaco, Universidade do Porto, Portugal).
[2] De radialesnelheidsmethode stelt astronomen in staat om de massa en de baan van de planeet te meten. In combinatie met andere methoden, zoals de transitmethode, kan meer informatie worden afgeleid, bijvoorbeeld de grootte en dichtheid van de exoplaneet. Bij de Next-Generation Transit Survey (NGTS) van de ESO-sterrenwacht op Paranal wordt op deze manier op exoplaneten gejaagd.
Meer informatie
ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en verreweg de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door zestien lidstaten: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland, en door gastland Chili. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen. VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die specifiek is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO speelt ook een belangrijke partnerrol bij ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. En op Cerro Armazones, nabij Paranal, bouwt ESO de 39-meter Extremely Large Telescope, de ELT, die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.
Links
Contact
Francesco Pepe
University of Geneva
Geneva, Switzerland
E-mail: Francesco.Pepe@unige.ch
Stefano Cristiani
INAF–Osservatorio Astronomico di Trieste
Trieste, Italy
E-mail: cristiani@oats.inaf.it
Nuno Santos
Instituto de Astrofísica e Ciências do Espaço and Universidade do Porto
Porto, Portugal
E-mail: Nuno.Santos@astro.up.pt
Rafael Rebolo
Instituto de Astrofísica de Canarias
Tenerife, Spain
E-mail: rrl@iac.es
Gaspare Lo Curto
ESO
Garching, Germany
E-mail: glocurto@eso.org
Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
Mob: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org
Rodrigo Alvarez (press contact België)
ESO Science Outreach Network
en Planetarium, Royal Observatory of Belgium
Tel: +32-2-474 70 50
E-mail: eson-belgië@eso.org
Over dit bericht
Persberichten nr.: | eso1739nl-be |
Naam: | ESPRESSO |
Type: | Unspecified : Technology : Observatory : Instrument |
Facility: | Very Large Telescope |
Instruments: | ESPRESSO |
Our use of Cookies
We use cookies that are essential for accessing our websites and using our services. We also use cookies to analyse, measure and improve our websites’ performance, to enable content sharing via social media and to display media content hosted on third-party platforms.
ESO Cookies Policy
The European Organisation for Astronomical Research in the Southern Hemisphere (ESO) is the pre-eminent intergovernmental science and technology organisation in astronomy. It carries out an ambitious programme focused on the design, construction and operation of powerful ground-based observing facilities for astronomy.
This Cookies Policy is intended to provide clarity by outlining the cookies used on the ESO public websites, their functions, the options you have for controlling them, and the ways you can contact us for additional details.
What are cookies?
Cookies are small pieces of data stored on your device by websites you visit. They serve various purposes, such as remembering login credentials and preferences and enhance your browsing experience.
Categories of cookies we use
Essential cookies (always active): These cookies are strictly necessary for the proper functioning of our website. Without these cookies, the website cannot operate correctly, and certain services, such as logging in or accessing secure areas, may not be available; because they are essential for the website’s operation, they cannot be disabled.
Functional Cookies: These cookies enhance your browsing experience by enabling additional features and personalization, such as remembering your preferences and settings. While not strictly necessary for the website to function, they improve usability and convenience; these cookies are only placed if you provide your consent.
Analytics cookies: These cookies collect information about how visitors interact with our website, such as which pages are visited most often and how users navigate the site. This data helps us improve website performance, optimize content, and enhance the user experience; these cookies are only placed if you provide your consent. We use the following analytics cookies.
Matomo Cookies:
This website uses Matomo (formerly Piwik), an open source software which enables the statistical analysis of website visits. Matomo uses cookies (text files) which are saved on your computer and which allow us to analyze how you use our website. The website user information generated by the cookies will only be saved on the servers of our IT Department. We use this information to analyze www.eso.org visits and to prepare reports on website activities. These data will not be disclosed to third parties.
On behalf of ESO, Matomo will use this information for the purpose of evaluating your use of the website, compiling reports on website activity and providing other services relating to website activity and internet usage.
Matomo cookies settings:
Additional Third-party cookies on ESO websites: some of our pages display content from external providers, e.g. YouTube.
Such third-party services are outside of ESO control and may, at any time, change their terms of service, use of cookies, etc.
YouTube: Some videos on the ESO website are embedded from ESO’s official YouTube channel. We have enabled YouTube’s privacy-enhanced mode, meaning that no cookies are set unless the user actively clicks on the video to play it. Additionally, in this mode, YouTube does not store any personally identifiable cookie data for embedded video playbacks. For more details, please refer to YouTube’s embedding videos information page.
Cookies can also be classified based on the following elements.
Regarding the domain, there are:
- First-party cookies, set by the website you are currently visiting. They are stored by the same domain that you are browsing and are used to enhance your experience on that site;
- Third-party cookies, set by a domain other than the one you are currently visiting.
As for their duration, cookies can be:
- Browser-session cookies, which are deleted when the user closes the browser;
- Stored cookies, which stay on the user's device for a predetermined period of time.
How to manage cookies
Cookie settings: You can modify your cookie choices for the ESO webpages at any time by clicking on the link Cookie settings at the bottom of any page.
In your browser: If you wish to delete cookies or instruct your browser to delete or block cookies by default, please visit the help pages of your browser:
Please be aware that if you delete or decline cookies, certain functionalities of our website may be not be available and your browsing experience may be affected.
You can set most browsers to prevent any cookies being placed on your device, but you may then have to manually adjust some preferences every time you visit a site/page. And some services and functionalities may not work properly at all (e.g. profile logging-in, shop check out).
Updates to the ESO Cookies Policy
The ESO Cookies Policy may be subject to future updates, which will be made available on this page.
Additional information
For any queries related to cookies, please contact: pdprATesoDOTorg.
As ESO public webpages are managed by our Department of Communication, your questions will be dealt with the support of the said Department.