Persbericht

Secundaire spiegel van ELT met succes gegoten

Grootste convexe glasschijf die ooit is gemaakt

22 mei 2017

Het gieten van de glasschijf voor de secundaire spiegel van ESO’s Extremely Large Telescope (ELT) is volbracht door de firma SCHOTT in Mainz, Duitsland. De uiteindelijke spiegel heeft een diameter van 4,2 meter en weegt 3,5 ton. Het wordt de grootste secundaire spiegel die ooit in een optische telescoop is toegepast en tevens de grootste convexe spiegel die ooit is geproduceerd.

ESO’s 39-meter Extremely Large Telescope (ELT), die in 2024 zijn eerste licht moet opvangen, wordt de grootste telescoop in zijn soort die ooit is gebouwd. Een nieuwe mijlpaal is nu bereikt met het gieten van de secundaire spiegel van de telescoop (M2), die groter is dan de hoofdspiegel van menig bestaande onderzoekstelescoop.

De nu gegoten glasschijf – in dit geval bestaande uit Zerodur® glaskeramiek [1] – zal worden geslepen en gepolijst tot de uiteindelijke spiegel. In januari 2017 heeft ESO het contract voor de vervaardiging van de M2-glasschijf gegund aan SCHOTT (eso1704). De samenwerking met de firma SCHOTT, die ook de 8,2-meter grote meniscusspiegels voor de Very Large Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal (ann12015) heeft geproduceerd, is heel vruchtbaar. SCHOTT, een fabrikant van uitmuntende astronomische producten volgens een zeer hoge standaard, heeft eerder al de glasschijven voor de vervormbare dunne spiegels geleverd die de vierde spiegel (M4) van de ELT zullen vormen (ann15055), en zal ook de glasschijf voor de tertiaire spiegel (M3) leveren.

De glasschijf van de secundaire spiegel moet nu langzaam afkoelen, worden bewerkt en een warmtebehandeling ondergaan – een proces dat een jaar in beslag zal nemen. Dan is hij klaar om in exact de juiste vorm te worden geslepen en gepolijst. Dit laatste zal worden gedaan door het Franse bedrijf Safran Reosc, die de spiegel ook aan aanvullende tests zal onderwerpen (ann16045). De glasschijf wordt over het gehele optische oppervlak gevormd en gepolijst tot op 15 nanometer (15 miljoenste van een millimeter) nauwkeurig.

Wanneer de M2-spiegel is voltooid en geïnstalleerd, hangt hij ondersteboven boven de enorme hoofdspiegel van de telescoop en vormt hij het tweede element van het nieuwe, uit vijf spiegels bestaande optische systeem van de ELT. De vervaardiging van deze spiegel, die sterk gekromd en asferisch is, vormt een grote uitdaging.

Noten

[1] Zerodur® – eind jaren zestig ontwikkeld voor astronomische telescopen – kent bijna geen thermische uitzetting, zelfs niet wanneer het wordt blootgesteld aan grote temperatuurschommelingen. Het materiaal is bovendien heel chemisch resistent en laat zich zeer nauwkeurig polijsten. Veel telescopen met Zerodur®-spiegels, waaronder ESO's Very Large Telescope in Chili, doen al tientallen jaren betrouwbaar hun werk.

Meer informatie

ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en verreweg de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door zestien lidstaten: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland, en door gastland Chili. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen. VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die specifiek is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO speelt ook een belangrijke partnerrol bij ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. En op Cerro Armazones, nabij Paranal, bouwt ESO de 39-meter Extremely Large Telescope, de ELT, die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.