Persbericht
Een wirwar van exotische sterren
Nieuw VISTA-kiekje van sterrenhoop 47 Tucanae
10 januari 2013
Deze nieuwe infraroodopname van ESO’s VISTA-telescoop geeft een buitengewoon detailrijk beeld van de bolvormige sterrenhoop 47 Tucanae. Deze sterrenhoop telt miljoenen sterren en zijn kern bevat veel exotische exemplaren met ongewone eigenschappen. Het onderzoek van sterrenhopen als 47 Tucanae kan ons leren begrijpen hoe zulke buitenbeentjes ontstaan en elkaar beïnvloeden. De grote scherpte en diepte van de opname is te danken aan de grootte, de gevoeligheid en de locatie van VISTA, die deel uitmaakt van de ESO-sterrenwacht op Paranal, in het noorden van Chili.
Bolvormige sterrenhopen zijn enorme, kogelronde wolken van sterren die door de zwaartekracht bijeengehouden worden. Deze opeenhopingen van sterren cirkelen rond de kernen van sterrenstelsels, zoals satellieten om de aarde cirkelen. Ze bevatten heel weinig stof en gas – mogelijk doordat dit door de winden en explosies van sterren is weggeblazen, of doordat het door de interactie van de sterrenhoop met interstellair gas is verdreven. Het resterende materiaal is miljarden jaren geleden al tot sterren samengebald.
Deze bolvormige sterrenhopen zijn heel interessant voor astronomen – 47 Tucanae, ook bekend als NGC 104, is een groot oud exemplaar op een afstand van ongeveer 15.000 lichtjaar, dat bekend staat om zijn vele bizarre sterren en stersystemen.
47 Tucanae, die in de richting van het zuidelijke sterrenbeeld Toekan staat, cirkelt om onze Melkweg. Met een middellijn van ongeveer 120 lichtjaar is hij zo omvangrijk dat hij, ondanks zijn afstand, ongeveer zo groot lijkt als de volle maan. Hij telt miljoenen sterren en is daarmee een van de grootste en zwaarste bolvormige sterrenhopen die we kennen [1]. Te midden van de wervelende massa van sterren in zijn hart bevinden zich vele intrigerende systemen, waaronder röntgenobjecten, veranderlijke sterren, vampiersterren, ongewoon heldere normale sterren (zogeheten blue stragglers; zie eso1243) en objecten die millisecondepulsars worden genoemd – kleine, dode sterren die verbluffend snel ronddraaien [2].
Verspreid over de VISTA-opname zijn tal van ‘rode reuzen’ te zien: opvallende, amberkleurige sterren die de brandstof in hun kern hebben verbruikt en sterk zijn opgezwollen. De dicht opeengepakte kern van de sterrenhoop laat zich gemakkelijk onderscheiden van de dunner bevolkte buitengebieden. Op de achtergrond zijn grote aantallen sterren van de Kleine Magelhaense Wolk te zien.
Deze foto is gemaakt met de ESO-telescoop VISTA (Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy) in het kader van een survey van het gebied van de Magelhaense Wolken, twee van de meest nabije sterrenstelsels die we kennen. 47 Tucanae, die nog veel dichterbij staat, staat bij toeval op de voorgrond van de Kleine Magelhaense Wolk (eso1008) en werd bij de survey dus ook vastgelegd.
VISTA is de grootste telescoop ter wereld die speciaal bedoeld is om grote stukken hemel in beeld te brengen. Met zijn grote spiegel, grote beeldveld en gevoelige detectoren geeft deze infraroodtelescoop van de ESO-sterrenwacht op Paranal een compleet nieuwe kijk op de zuidelijke hemel. Door scherpe infraroodopnamen – zoals bijgaande VISTA-foto – en waarnemingen in zichtbaar licht met elkaar te combineren, kunnen astronomen de inboedel en geschiedenis van objecten als 47 Tucanae nauwkeurig onderzoeken.
Noten
[1] Rond ons Melkwegstelsel cirkelen meer dan 150 bolvormige sterrenhopen. 47 Tucanae is de zwaarste na Omega Centauri (eso0844).
[2] Millisecondepulsars zijn ongelooflijk snel rondtollende versies van gewone pulsars – de sterk magnetische, roterende restanten van sterren die al draaiende uitbarstingen van straling uitzenden. In 47 Tucanae zijn 23 millisecondepulsars ontdekt – slechts één bolvormige sterrenhoop heeft er méér: Terzan 5 (eso0945).
Meer informatie
ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door vijftien landen: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die uitsluitend is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO is ook de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. Daarnaast bereidt ESO momenteel de bouw voor van de 39-meter Europese Extremely Large optical/near-infrared Telescope (E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.
Links
Contact
Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT & Survey Telescopes Press Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
Mob: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org
Rodrigo Alvarez (press contact België)
ESO Science Outreach Network
en Planetarium, Royal Observatory of Belgium
Tel: +32-2-474 70 50
E-mail: eson-belgië@eso.org
Over dit bericht
Persberichten nr.: | eso1302nl-be |
Naam: | NGC 104 |
Type: | Milky Way : Star : Grouping : Cluster : Globular |
Facility: | Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy |
Instruments: | VIRCAM |
Our use of Cookies
We use cookies that are essential for accessing our websites and using our services. We also use cookies to analyse, measure and improve our websites’ performance, to enable content sharing via social media and to display media content hosted on third-party platforms.
ESO Cookies Policy
The European Organisation for Astronomical Research in the Southern Hemisphere (ESO) is the pre-eminent intergovernmental science and technology organisation in astronomy. It carries out an ambitious programme focused on the design, construction and operation of powerful ground-based observing facilities for astronomy.
This Cookies Policy is intended to provide clarity by outlining the cookies used on the ESO public websites, their functions, the options you have for controlling them, and the ways you can contact us for additional details.
What are cookies?
Cookies are small pieces of data stored on your device by websites you visit. They serve various purposes, such as remembering login credentials and preferences and enhance your browsing experience.
Categories of cookies we use
Essential cookies (always active): These cookies are strictly necessary for the proper functioning of our website. Without these cookies, the website cannot operate correctly, and certain services, such as logging in or accessing secure areas, may not be available; because they are essential for the website’s operation, they cannot be disabled.
Functional Cookies: These cookies enhance your browsing experience by enabling additional features and personalization, such as remembering your preferences and settings. While not strictly necessary for the website to function, they improve usability and convenience; these cookies are only placed if you provide your consent.
Analytics cookies: These cookies collect information about how visitors interact with our website, such as which pages are visited most often and how users navigate the site. This data helps us improve website performance, optimize content, and enhance the user experience; these cookies are only placed if you provide your consent. We use the following analytics cookies.
Matomo Cookies:
This website uses Matomo (formerly Piwik), an open source software which enables the statistical analysis of website visits. Matomo uses cookies (text files) which are saved on your computer and which allow us to analyze how you use our website. The website user information generated by the cookies will only be saved on the servers of our IT Department. We use this information to analyze www.eso.org visits and to prepare reports on website activities. These data will not be disclosed to third parties.
On behalf of ESO, Matomo will use this information for the purpose of evaluating your use of the website, compiling reports on website activity and providing other services relating to website activity and internet usage.
Matomo cookies settings:
Additional Third-party cookies on ESO websites: some of our pages display content from external providers, e.g. YouTube.
Such third-party services are outside of ESO control and may, at any time, change their terms of service, use of cookies, etc.
YouTube: Some videos on the ESO website are embedded from ESO’s official YouTube channel. We have enabled YouTube’s privacy-enhanced mode, meaning that no cookies are set unless the user actively clicks on the video to play it. Additionally, in this mode, YouTube does not store any personally identifiable cookie data for embedded video playbacks. For more details, please refer to YouTube’s embedding videos information page.
Cookies can also be classified based on the following elements.
Regarding the domain, there are:
- First-party cookies, set by the website you are currently visiting. They are stored by the same domain that you are browsing and are used to enhance your experience on that site;
- Third-party cookies, set by a domain other than the one you are currently visiting.
As for their duration, cookies can be:
- Browser-session cookies, which are deleted when the user closes the browser;
- Stored cookies, which stay on the user's device for a predetermined period of time.
How to manage cookies
Cookie settings: You can modify your cookie choices for the ESO webpages at any time by clicking on the link Cookie settings at the bottom of any page.
In your browser: If you wish to delete cookies or instruct your browser to delete or block cookies by default, please visit the help pages of your browser:
Please be aware that if you delete or decline cookies, certain functionalities of our website may be not be available and your browsing experience may be affected.
You can set most browsers to prevent any cookies being placed on your device, but you may then have to manually adjust some preferences every time you visit a site/page. And some services and functionalities may not work properly at all (e.g. profile logging-in, shop check out).
Updates to the ESO Cookies Policy
The ESO Cookies Policy may be subject to future updates, which will be made available on this page.
Additional information
For any queries related to cookies, please contact: pdprATesoDOTorg.
As ESO public webpages are managed by our Department of Communication, your questions will be dealt with the support of the said Department.