1 00:00:05,670 --> 00:00:10,430 Yaklaşık 20 yıl önce, astronomlar büyük bir keşif yapmışlardı 2 00:00:10,430 --> 00:00:16,149 evren sadece genişlemiyor, aynı zamanda çok büyük bir hızla genişliyordu 3 00:00:16,149 --> 00:00:19,410 Evrenin hızlanarak genişlemesinin keşfi 4 00:00:19,410 --> 00:00:24,500 2011 Nobel Fizik Ödülü ile şereflendirildi. 5 00:00:29,070 --> 00:00:30,700 Bu bir ESOcast video yayınıdır! 6 00:00:30,700 --> 00:00:33,630 En son teknoloji ürünü bilim ve hayatın perde arkasında yer alan ESO, 7 00:00:33,630 --> 00:00:35,620 yani Avrupa Güney Gözlemevi. 8 00:00:35,620 --> 00:00:42,640 Evrenin sınırlarını ev sahibimiz Dr J, yani Dr Joe Liske ile keşfe çıkacağız. 9 00:00:46,500 --> 00:00:47,920 Merhaba, ESOcast'a hoş geldiniz. 10 00:00:47,920 --> 00:00:49,510 Bu bülümde 11 00:00:49,510 --> 00:00:51,500 astronomların evrenin hızlanarak genişlemesinin 12 00:00:51,640 --> 00:00:54,920 nasıl bulunduğunu 13 00:00:55,260 --> 00:01:00,090 ve bu keşfin neden sadece evreni anlamak için önemli olduğunu değil 14 00:01:00,090 --> 00:01:02,360 aynı zamanda fizik için de önemli olduğunu göreceğiz. 15 00:01:02,360 --> 00:01:07,690 Bu keşif şimdi 2011 Nobel Fizik Ödülü ile ödüllendirildi, 16 00:01:07,690 --> 00:01:09,890 ve Şili'deki ESO teleskoplarından yapılan gözlemler 17 00:01:09,890 --> 00:01:13,310 keşfin yapılmasında büyük bir rol oynadı. 18 00:01:19,650 --> 00:01:24,940 Yaşadığımız evren Big Bang ile yaklaşık 13,7 milyar yıl önce oluşmaya başladı. 19 00:01:26,000 --> 00:01:28,840 O zamandan bu yana, Evren hızla genişliyor. 20 00:01:28,840 --> 00:01:30,190 Onyıllar boyunca, 21 00:01:30,190 --> 00:01:34,130 astronomlar bu genişlemenin doğası hakkında bilgi sahibi olmaya çalıştılar. 22 00:01:34,130 --> 00:01:37,430 Uzun zaman boyunca, sadece iki ana fikir vardı: 23 00:01:37,430 --> 00:01:42,400 Ya bu genişleme zamanla yavaşlayacak ve sonunda duracak 24 00:01:42,400 --> 00:01:46,770 --ve en sonunda Big Crunch denen bir çökmeye doğru gidecek 25 00:01:47,770 --> 00:01:50,680 ya da Evren sürekli genişlemeye devam edecek. 26 00:01:53,380 --> 00:01:54,850 Fakat astronomlar 27 00:01:54,850 --> 00:01:58,250 hangi modelin doğru olduğunu nasıl anlarlar? 28 00:01:58,250 --> 00:02:00,950 Aslında en basit bir yöntem olarak 29 00:02:00,950 --> 00:02:04,920 bizden çok uzakta olan galaksilerin uzaklıklarını hassas olarak ölçüp, 30 00:02:04,920 --> 00:02:09,130 sonra bu bulguları bu tür galaksiler için oluşturulan modeller ile 31 00:02:09,130 --> 00:02:11,000 karşılaştırarak bulabiliriz. 32 00:02:11,000 --> 00:02:15,000 Ölçümler ve tahminleri karşılaştırdığımızda 33 00:02:15,000 --> 00:02:17,250 bize hangi modelin doğru olduğunu söyler. 34 00:02:17,250 --> 00:02:18,930 Fakat bu nasıl olur? 35 00:02:18,930 --> 00:02:24,200 Astronomlar Evrendeki bu kadar uzak mesafeleri nasıl hassaslıkla ölçebilir? 36 00:02:24,200 --> 00:02:29,320 Aslında yıldız patlamaları veya süpernovalar bunda büyük rol oynarlar. 37 00:02:34,250 --> 00:02:38,760 Süpernovalar nadir gerçekleşen kozmik olaylardır: Yıldızların patlamasıdır. 38 00:02:39,330 --> 00:02:43,300 Ama özel bir tür patlama vardır ki, ona Tip 1a Süpernova da denir, 39 00:02:43,300 --> 00:02:47,130 Evrendeki uzaklıkların ölçülmesi için idealdir. 40 00:02:49,160 --> 00:02:50,800 Bu süpernovalar çok parlaktır, 41 00:02:50,800 --> 00:02:54,540 bu da demek oluyor ki çok uzak galaksilerden bile görülebilir. 42 00:02:54,540 --> 00:02:58,210 Ve kendi içinde olan parlaklığı da her zaman aynıdır, 43 00:02:58,610 --> 00:03:00,500 böylelikle Dünyaya ne kadar parlak göründüğü 44 00:03:00,540 --> 00:03:02,970 karşılaştırılarak uzaklıkları tespit edilebilir. 45 00:03:05,690 --> 00:03:08,800 1990'lı yıllarda, iki araştırma takımı 46 00:03:08,800 --> 00:03:12,230 bu tür patlayan yıldızları dikkatlice araştırmaya başladılar. 47 00:03:12,230 --> 00:03:13,350 Çalışmalarında, 48 00:03:13,350 --> 00:03:18,480 astronomlar Şili'deki ESO'nun La Silla Gözlemevi'ni kullandı. 49 00:03:20,040 --> 00:03:23,270 1990'lı yıllarda çok uzaklardaki bir süpernovayı gözlemlemek 50 00:03:23,270 --> 00:03:26,290 gerçekten çok zor ama heyecan vericiydi. 51 00:03:26,290 --> 00:03:30,810 Biz, ESO'nun 3.6 metre NTT teleskobu ve 1.5 metre teleskobunu 52 00:03:30,810 --> 00:03:33,600 Tololo Gözlemevi'nde keşfedilen 53 00:03:33,600 --> 00:03:36,530 yüksek oranda kırmızıya kayan süpernovaları gözlemek için kullandık. 54 00:03:36,670 --> 00:03:39,100 O günlerde, yani 15 yıl önce, 55 00:03:39,100 --> 00:03:42,000 aslında gelen fotonları tek tek sayıyorduk, 56 00:03:42,000 --> 00:03:45,770 güzel bir deneydi ama gerçekten çok zor bir uğraştı. 57 00:03:46,300 --> 00:03:49,660 Tüm bu kritik bileşen aslında 58 00:03:49,660 --> 00:03:52,430 hızlanan evreni keşfetmek için değildi, 59 00:03:52,430 --> 00:03:56,050 ama bu nedenle fiziğin içinde oluşan bu yeni paradigmayı izlemek 60 00:03:56,050 --> 00:03:59,790 gerçekten hem çok ilginç hem de çok eğlenceliydi. 61 00:04:01,700 --> 00:04:04,460 Biz uzak süpernovaların aslında kütleçekim ile baskın olan evrende 62 00:04:04,460 --> 00:04:07,970 çok daha uzakta olduğunu farkettiğimizde 63 00:04:07,970 --> 00:04:10,170 geri dönüp tekrar ölçmek zorunda kaldık. 64 00:04:10,170 --> 00:04:13,770 Bu nedenle elimizdeki ilk verilerle bulduğumuz hızlanan genişleme 65 00:04:13,770 --> 00:04:18,500 hemen kozmolojinin yeni bileşenlerinden birisine yorumlandı: 66 00:04:18,500 --> 00:04:19,649 kara enerji, 67 00:04:19,649 --> 00:04:21,430 ve sonuçlarımızı teyit etmek zorundaydık. 68 00:04:21,430 --> 00:04:26,750 Biz de diğer gruplar gibi VLT için gözlem zamanına başvurduk 69 00:04:29,000 --> 00:04:33,020 ve daha büyük bir teleskopla daha iyi veri ile teyit edebilecektik 70 00:04:33,020 --> 00:04:36,780 böylelikle süpernovalar hakkında daha iyi örneklerimiz oldu. 71 00:04:38,620 --> 00:04:41,350 Evrenin ivmeli bir hızla genişlediğinin keşfi 72 00:04:41,350 --> 00:04:45,450 son onyılların gerçekten hiç beklenmeyen ama büyük ve önemli bir keşfi oldu. 73 00:04:45,450 --> 00:04:49,210 O kadar beklenmiyordu ki, o ana kadar 74 00:04:49,210 --> 00:04:53,940 herkes Evrenin genişlemesinin yavaşlayacağını, 75 00:04:53,940 --> 00:04:58,500 yani kütleçekimin Evrendeki maddeyi çökerteceği düşünülüyordu. 76 00:04:59,000 --> 00:05:03,530 Ama Evren bundan daha ilginç bir yapıda olduğunu gösterdi. 77 00:05:03,530 --> 00:05:06,880 Fakat neden bu genişleme çok önemli? 78 00:05:06,880 --> 00:05:12,450 Bildiğimiz kadarıyla, hızlanma ile ilgili iki tane görüş var: 79 00:05:12,450 --> 00:05:14,820 Birinci görüş 80 00:05:14,820 --> 00:05:20,890 evrenin yaklaşık 3/4'ü gizemli bir kara enerji ile kaplı. 81 00:05:20,890 --> 00:05:25,500 Bu kara enerji o kadar gizemli ki negatif basınç meydana getiriyor. 82 00:05:25,700 --> 00:05:27,960 Gerçekten çok garip bir durum. 83 00:05:27,960 --> 00:05:30,500 İkinci görüş ise 84 00:05:30,500 --> 00:05:33,320 bizim kütleçekim anlayışımız hakkında bazı sorunlar var. 85 00:05:33,320 --> 00:05:38,940 Başka bir ifade ile, Einstein'ın Genel Rölativite teorisi tam olarak doğru değil. 86 00:05:38,940 --> 00:05:40,820 Her iki durumda da, 87 00:05:40,820 --> 00:05:43,800 tamamen yepyeni bir fizik ile karşı karşıya geliyoruz, 88 00:05:43,800 --> 00:05:46,800 ve bu nedenle bu keşif çok önemli 89 00:05:46,800 --> 00:05:51,710 ve bu keşif 2011 Nobel Fizik Ödülü ile ödüllendirildi. 90 00:05:51,710 --> 00:05:55,130 Ben Dr J. ESOcast yayınımızı bitirirken 91 00:05:55,130 --> 00:05:58,610 Bir dahaki sefere yine başka bir kozmik macera için bize katılın. 92 00:06:00,790 --> 00:06:04,000 ESOcast ESO, Avrupa Güney Gözlemevi tarafından yayınlanmaktadır. 93 00:06:04,530 --> 00:06:05,500 ESO, Avrupa Güney Gözlemevi, 94 00:06:05,500 --> 00:06:08,000 astronomi alanındaki seçkin hükümetlerarası bilim ve teknoloji organizasyonu olarak 95 00:06:08,000 --> 00:06:10,500 dünyanın en gelişmiş yer tabanlı teleskoplarını tasarlayıp, inşa edip, işletmektedir. 96 00:06:13,000 --> 00:06:18,140 Transkripsiyon ESO; çeviri Umut Yıldız (ESON, Leiden Gözlemevi, Hollanda) 97 00:06:29,700 --> 00:06:32,500 Hazır sizi ESO ile yakalamışken 98 00:06:34,000 --> 00:06:38,000 Hubble ile başınızı bu dünyadan kaldırın. 99 00:06:40,780 --> 00:06:42,660 Hubblecast, dünyanın en tanınmış ve 100 00:06:42,660 --> 00:06:46,860 ödül kazanmış uzay gözlemevi olan Hubble'dan son keşifleri aktarıyor. 101 00:06:49,640 --> 00:06:53,050 NASA / ESA Hubble Uzay Teleskobu