1 00:00:01,589 --> 00:00:08,868 1919'da şimdilerde ünlü Eddington keşfi -Einstein’ın genel görelilik teorisinin başlıca ispatı- yerçekiminin 2 00:00:09,330 --> 00:00:12,649 ışığı büküp bükemeyeceğini görmek için ortaya çıktı. 3 00:00:14,519 --> 00:00:22,200 Tam bir güneş tutulmasını gözlemleyerek, Güneş'in, tahmin edildiği gibi yıldız yolunu değiştirdiğini göstererek 4 00:00:22,980 --> 00:00:26,150 Einstein ve teorisini dünya çapında şöhrete kavuşturdular. 5 00:00:28,980 --> 00:00:33,500 Şimdi, bir tam yüzyıl sonra, bilimadamları, 4 kıtaya dağılmış daha uzak yerlerde 6 00:00:33,500 --> 00:00:38,500 yeniden yola koyuldular. 7 00:00:38,940 --> 00:00:42,590 Bir kere daha astronomik bilginin sınırlarını zorlayacak, 8 00:00:43,440 --> 00:00:48,110 aynı teoriyi Eistein'ın bile hayal edemeyeceği şekilde test edecekler. 9 00:00:49,800 --> 00:00:56,750 Hedefleri ; bir karadeliğin fotoğrafını çekmek.. imkansız görülen çok hırslı birşey, 10 00:00:58,560 --> 00:01:00,560 Şimdiye kadar! 11 00:01:08,890 --> 00:01:11,790 Kara deliklerin hikayesi bir bulmaca olarak başlar. 12 00:01:12,490 --> 00:01:19,080 1915'te Karl Schwarzschild, Einstein’ın yeni genel görelilik teorisinin 13 00:01:20,290 --> 00:01:24,959 “tekillikler” olarak bilinen garip nesnelerin varlığını öngördüğünü fark etti. 14 00:01:26,530 --> 00:01:32,040 Yerçekimini tanımlayan yeni denklemlerinin karmakarışık gittiği yerlerdi. 15 00:01:33,400 --> 00:01:38,819 İçlerinde zamanın durduğu ve uzayın sonsuz olduğu tuhaf bir yer vardı ... 16 00:01:40,270 --> 00:01:43,829 Zamanında, Einstein dahil bir çok biliminsanı, 17 00:01:44,920 --> 00:01:48,630 onları ciddi bir şekilde araştırmak için fazla tuhaf buldular. 18 00:01:49,750 --> 00:01:51,869 Ancak o zamandan bu yana geçen yüz yıl boyunca, 19 00:01:52,509 --> 00:01:57,479 evrende tekilliklerin kara delikler olarak var olduğunu 20 00:01:59,950 --> 00:02:01,950 gösteren kanıtlar arttı. 21 00:02:06,670 --> 00:02:08,530 Bir kara delik, Evren'deki en gizemli nesnedir. 22 00:02:09,790 --> 00:02:14,500 Yerçekimi kuvvetinin ışığın bile kaçmasını engellediği, 23 00:02:14,800 --> 00:02:17,800 maddenin bu kadar küçük bir alanda ve çok yoğun olduğu yer. 24 00:02:18,220 --> 00:02:20,609 Şimdi bu, Evrenimizin tek yönlü kapısının 25 00:02:22,390 --> 00:02:26,500 galaksilerin kalbine oturduklarını, 26 00:02:26,500 --> 00:02:33,000 ve bu galaksilerin genişlemesini ve ölmesini yönlendirdiklerini, gazları yutup ve yıldızları yükselttiklerini biliyoruz. 27 00:02:33,000 --> 00:02:37,000 Aynı zamanda onlar, bizim iki büyük fizik kuramımız 28 00:02:37,000 --> 00:02:42,000 -yerçekimini tanımlayan genel görelilik ve 29 00:02:42,000 --> 00:02:44,500 dünyadaki en küçük şeyleri tanımlayan kuantum mekaniği- 30 00:02:44,500 --> 00:02:48,100 arasındaki sınırında yaşayan inanılmaz esrarengiz ve gizemli nesnelerdir. 31 00:02:49,060 --> 00:02:53,300 Evrenin temel teorilerini test etmek istiyorsanız 32 00:02:53,300 --> 00:02:56,800 Evrendeki en ekstrem laboratuvarlara gitmek istiyorsanız, 33 00:02:56,800 --> 00:02:58,230 Kara delik budur. 34 00:02:59,590 --> 00:03:05,220 Ancak bu en aşırı laboratuarı gözlemlemek, aşırı bir enstrüman gerektirir. 35 00:03:06,220 --> 00:03:10,859 Kara deliklerin muazzam yerçekimi, onları doğrudan görmenin önünde bir engeldir. 36 00:03:11,709 --> 00:03:14,519 Hiçbir ışık onlardan kaçamaz ve 37 00:03:15,190 --> 00:03:19,290 büyük miktarda maddeyi küçük karanlık noktalara sıkıştıracak kadar miniktirler. 38 00:03:22,920 --> 00:03:27,740 Bu tuhaf nesnelerin varlığı daha da yaygın olarak kabul edildiyse bile, 39 00:03:28,530 --> 00:03:31,940 onları doğrudan görmek imkansız bir rüya olarak kaldı. 40 00:03:36,990 --> 00:03:42,200 Aslında, kara deliklerin doğrudan görülebilmesi için gerekli çözünürlüğü sağlamak için, 41 00:03:42,200 --> 00:03:46,520 Dünya gezegeninin büyüklüğünde tek bir teleskopun var olması gerekirdi 42 00:03:47,160 --> 00:03:49,399 ki bu açıkça mümkün olamayacak kadar büyük. 43 00:03:51,840 --> 00:03:58,670 Bunun yerine, gökbilimciler, onyıllarını,kara deliklerin, çevrelerindeki maddeye olan etkilerini incelemek için harcadılar. 44 00:04:00,420 --> 00:04:04,900 Ancak bu egzotik nesneler hakkında daha somut kanıtlar elde etme hayali 45 00:04:04,900 --> 00:04:07,500 basitçe unutulmayacak kadar cazipti. 46 00:04:11,070 --> 00:04:14,959 Hepimiz kara deliklerin var olduğunu matematiksel bir bakış açısıyla anlıyoruz, 47 00:04:15,360 --> 00:04:19,500 ama aslında bir şeyi gerçekten görmek çok içsel bir deneyim 48 00:04:19,500 --> 00:04:23,449 ve bilim için ve ayrıca ona inanmamız için önemli olduğunu düşünüyorum. 49 00:04:24,960 --> 00:04:30,000 1960'ların sonunda, yeni bir teknik astronomiyi değiştirdi. 50 00:04:30,000 --> 00:04:34,300 Çok uzun taban çizgisi interferometresi olarak adlandırılan bu cihaz, 51 00:04:34,300 --> 00:04:38,040 teleskop boyutundaki kısıtlamaların üstesinden gelebilecek daha büyük, “sanal” bir teleskop oluşturarak, 52 00:04:38,040 --> 00:04:43,790 birkaç teleskopun ekip olarak gözlemlemesini sağladı. 53 00:04:47,010 --> 00:04:53,480 Bu yöntem yayıldıkça, bir kara deliğin doğrudan görüntülenmesinin gerçek bir olasılık olduğu ortaya çıktı. 54 00:04:56,700 --> 00:05:03,500 2009 yılında, bu heyecan verici hedefi takip etmek için 55 00:05:03,800 --> 00:05:05,780 Olay Ufku Teleskopu projesi olan EHT doğdu. 56 00:05:07,700 --> 00:05:12,500 Olay Ufku Teleskopu işbirliği, birçok farklı ülkeden, kıtadan ve 57 00:05:12,500 --> 00:05:16,500 kurumdan, tüm dünyadaki bilim adamlarının 58 00:05:16,500 --> 00:05:22,500 Dünya büyüklüğünde ve her türlü teleskopla mümkün olan 59 00:05:22,500 --> 00:05:27,200 en yüksek çözünürlüğü sağlayan bir teleskop yapma işbirliğidir. 60 00:05:27,259 --> 00:05:32,709 En başından beri, EHT'nin benzersiz engellerle karşı karşıya kalacağı açıktı. 61 00:05:33,080 --> 00:05:39,699 Ancak “görmek inanmaktır” ve takım ilk defa bir kara delik ortaya çıkarmaya adanmıştı. 62 00:05:41,900 --> 00:05:46,120 Bunu yaratmak için dünyadaki sekiz teleskop birbirine bağlandı. 63 00:05:48,710 --> 00:05:55,720 ESO, her ikisi de Şili'deki Chajnantor Platosu'nda bulunan bu teleskopların ikisinde kilit bir rol oynar: 64 00:06:00,979 --> 00:06:05,300 Atacama Büyük Milimetre / Submillimetre Dizisi - ALMA - 65 00:06:05,300 --> 00:06:11,100 ve APEX olarak bilinen Atacama Pathfinder Deneyi. 66 00:06:13,460 --> 00:06:19,810 EHT'yi oluşturan diğer teleskoplar, İspanya'daki IRAM 30 metrelik teleskoptur. 67 00:06:20,960 --> 00:06:23,650 Meksika’daki Büyük Milimetre Teleskobu, 68 00:06:25,880 --> 00:06:28,179 Arizona’daki Submillimetre Teleskopu, 69 00:06:31,010 --> 00:06:33,429 James Katip Maxwell Teleskopu 70 00:06:36,210 --> 00:06:40,289 ve her ikisi de Hawaii'deki Submillimeter Dizisini, 71 00:06:42,940 --> 00:06:46,619 ve nihayet Antarktika'daki Güney Kutbu Teleskopu. 72 00:06:48,400 --> 00:06:56,340 Birlikte, New York'ta otururken Paris'te bir gazete okumanın eşdeğeri bir çözünürlüğe ulaşabilirler. 73 00:06:58,479 --> 00:07:01,859 Projenin büyük zorlukları yakında belli oldu. 74 00:07:02,410 --> 00:07:08,459 Kendi başlarına son derece gelişmiş enstrümanla olan teleskoplar, birlikte çalışmak üzere inşa edilmemişlerdir. 75 00:07:09,849 --> 00:07:15,719 Birbirine bağlı interferometre olarak birlikte çalışmasını sağlamak için çok büyük bir ekip gerekir. 76 00:07:17,830 --> 00:07:24,000 Bunlar mühendisler, gözlemciler, teorisyenlerdir ve 77 00:07:24,000 --> 00:07:29,280 sadece bir kara deliğin olay ufkunu görüntülemek için değil, aynı zamanda ne gördüğümüzü anlamak için hepsi birlikte çalışır. 78 00:07:30,729 --> 00:07:36,658 Proje 100'den fazla kurumdan 200'den fazla bilim insanını bir araya getirdi, 79 00:07:37,509 --> 00:07:42,419 Bu yepyeni organizasyonu inşa ederken hepsi de kulatan kulağa oynamak zorunda kaldı. 80 00:07:44,560 --> 00:07:50,519 Tüm dünyaya yayılan böylesine büyük bir ekibin koordinasyonu, önemli zorluklardan sadece biriydi. 81 00:07:51,250 --> 00:07:58,200 İnsanlık marifeti için yeni kriterler belirleyen bir projede, yanlış giden şeyler için çok fazla alan var. 82 00:07:58,200 --> 00:08:02,600 Ve birbiri ardına ... 83 00:08:03,009 --> 00:08:07,679 Ekipman arızaları ... Güç kesintileri… Veri depolamak için yeterli sabit disk yok ... 84 00:08:08,349 --> 00:08:15,179 İster inanın ister inanmayın, bir noktada, bazı bilim adamları gözlemleri sırasında silah zoruyla bile tutuldular ... 85 00:08:16,389 --> 00:08:19,529 Yakında proje zor durumdaydı ... 86 00:08:21,909 --> 00:08:26,729 Teleskopun yerleri de büyük pratik zorluklar ortaya koydu. 87 00:08:28,719 --> 00:08:35,699 Gece gökyüzünü izlemek için en uygun ortamlar genellikle gözlemevleri inşa etmek için en zor yerlerdir. 88 00:08:36,959 --> 00:08:40,279 EHT'nin teleskopları istisna değildir. 89 00:08:41,250 --> 00:08:44,269 Uzak bölgeleri dört kıtaya dağılmış durumda. 90 00:08:45,240 --> 00:08:49,800 Çorak Şili Atacama Çölü'ndeki gözlemevleri dahil, 91 00:08:49,800 --> 00:08:53,200 Antartika'da dondurucu bir platoda 92 00:08:53,200 --> 00:08:55,518 ve Hawaii'deki uyuyan bir volkanın tepesinde. 93 00:08:57,779 --> 00:09:01,188 Bütün bu teleskoplar medeniyetten uzak, 94 00:09:01,889 --> 00:09:04,639 şehir ışıklarının gece gökyüzünü kirletmediği yerler. 95 00:09:05,759 --> 00:09:09,889 Ancak, teleskoplara cesaret eden gökbilimcileri, verileri almak için, 96 00:09:11,040 --> 00:09:13,219 İzolasyon sıkıntılarının en küçüğü idi. 97 00:09:17,309 --> 00:09:21,500 Atmosferdeki astronomik nesnelerden gelen ışıkla etkileşime giren su buharından kaçındıkları için 98 00:09:21,500 --> 00:09:27,919 Yüksek rakımlarda çok kuru yerlerde gözlemler için idealdir. 99 00:09:30,720 --> 00:09:34,200 ALMA ve APEX, Chajnantor Platosu'nda yer almaktadır. 100 00:09:34,200 --> 00:09:40,000 Çorak Şili Atacama Çölü'nde 5000 metre yükseklikte, 101 00:09:40,000 --> 00:09:45,559 Mars gezicileri için test alanı olarak hizmet edemeyecek kadar sakıncalı bir yer. 102 00:09:48,600 --> 00:09:54,019 Burada çalışan insanlar, hava solunamayacak kadar ince olduğu için oksijen depoları kullanmak zorunda kaldı. 103 00:09:58,170 --> 00:10:05,000 İrtifa hastalığının tehlikeleri James Clerk Maxwell Teleskop'taki gözlemciler tarafından da paylaşıldı 104 00:10:05,000 --> 00:10:11,269 ve uyuyan volkan Mauna Kea'nın zirvesine yakın bir yerde bulunan Submillimeter Dizisi. 105 00:10:13,259 --> 00:10:17,089 Deniz seviyesinin üstünde olan bu açık alanda, 106 00:10:18,300 --> 00:10:22,039 gökbilimciler ciddi dehidrasyon ve güneş çarpması riskiyle karşı karşıya kaldılar. 107 00:10:23,879 --> 00:10:26,779 Sıcaklık ölçeğinin ters ucunda, 108 00:10:27,959 --> 00:10:31,300 Antarktika'daki Güney Kutbu Teleskobu'ndaki gözlemciler 109 00:10:31,300 --> 00:10:35,300 uzun süre boyunca sıfırın altındaki sıcaklıklara dayanmak zorunda kaldı. 110 00:10:35,790 --> 00:10:38,389 Burada, benzersiz zorluklar vardı; 111 00:10:39,089 --> 00:10:41,599 Kışın, aylarca süren tek bir gece yaratan Güneş 112 00:10:42,990 --> 00:10:45,709 hiçbir zaman ufkun üzerine çıkmaz. 113 00:10:47,399 --> 00:10:52,068 Teleskoplar için harika, ama insanlarda psikolojik bir zorunluluk var. 114 00:10:56,100 --> 00:10:59,360 Bu düşmanca bölgelerde uykusuz geceler geçirildi. 115 00:11:02,910 --> 00:11:07,500 Neredeyse on yıllık bir hazırlıktan sonra, Sekiz teleskopun tümünü tek bir araç olarak kullanmak için 116 00:11:07,500 --> 00:11:11,500 EHT sonunda hazırdı. 117 00:11:11,500 --> 00:11:21,000 5 Nisan 2017'de EHT ilk defa seçilen hedefe yönelik olmuştur, M87 *, 118 00:11:21,000 --> 00:11:28,600 Muazzam galaksinin ortasındaki kara delik Messier 87, Dünya'dan yaklaşık 55 milyon ışıkyılı uzaklıkta. 119 00:11:29,430 --> 00:11:34,500 Onlarca milyon ışıkyılı uzaklıktaki galaksinin karanlık kalbine bakmaya çalışmak 120 00:11:34,500 --> 00:11:36,930 garip bir seçim gibi görünebilir. 121 00:11:36,930 --> 00:11:39,230 Eve yakın birçok kara delik var. 122 00:11:41,460 --> 00:11:44,449 Ancak M87 * dikkatlice seçildi. 123 00:11:45,210 --> 00:11:47,210 İki büyük avantajı vardı: 124 00:11:47,820 --> 00:11:50,360 Bilinen en büyük kara deliklerden biri. 125 00:11:50,790 --> 00:11:56,569 astronomlara mahallemizdeki daha küçük kara deliklerden daha iyi görme şansı verir 126 00:11:57,300 --> 00:11:59,779 ve gökyüzünde çok kuzey veya güney değil. 127 00:12:00,960 --> 00:12:05,960 - tüm dünyadaki teleskopların aynı anda gözlemlenmesi gerekiyorsa çok önemlidir. 128 00:12:07,350 --> 00:12:12,559 Bu uykusuz gözlem gecesi sona erdiğinde, yeni bir çalışma aşaması başladı. 129 00:12:13,290 --> 00:12:15,499 Ne gördüklerini bulmak için 130 00:12:16,200 --> 00:12:20,000 Bilim adamları verileri özenle birleştirmeli ve analiz etmeliydi. 131 00:12:23,000 --> 00:12:26,689 Biri Avrupa'da biri ABD'de olmak üzere iki hesaplama merkezi, 132 00:12:27,420 --> 00:12:30,679 şaşırtıcı miktarda veri birleştirildi 133 00:12:30,800 --> 00:12:34,040 - Her teleskoptan günde yaklaşık 350 terabayt. 134 00:12:35,100 --> 00:12:40,000 Verilerin her 10 milyon yılda sadece 1 saniyeyi kaybedecek kadar kesin 135 00:12:40,000 --> 00:12:43,500 atomik saatler tarafından senkronize edilmesi gerekiyordu 136 00:12:43,500 --> 00:12:48,380 ve sonra özel helyum dolgulu sabit disklerde taşındı. 137 00:12:50,190 --> 00:12:54,140 Bu değerli kargonun elle taşınması düşük teknolojili bir çözüm gibi görünebilir, 138 00:12:54,330 --> 00:12:59,000 Ancak sürücüler, çok fazla veri içeriyordu. 139 00:12:59,000 --> 00:13:03,800 ve onları elle hareket ettirmek o zaman tarihteki en hızlı veri iletimi idi. 140 00:13:07,220 --> 00:13:12,069 Veriler üzerinde sayısız saatler süren çalışmaların ardından bir görüntü şekillenmeye başladı. 141 00:13:12,949 --> 00:13:19,479 Bu görüntü, yüzlerce bilim adamına, onlarca yıllık çalışmanın ulaşılamaz hale gelip gelmediğini söyleyecekti. 142 00:13:19,880 --> 00:13:21,880 ya da boşuna olmuştu. 143 00:13:23,509 --> 00:13:27,000 Kara deliklerin kendisi tamamen karanlık olmasına rağmen, 144 00:13:27,000 --> 00:13:31,500 onların çevresinde seyahat eden fotonların yolunu etkilerler 145 00:13:31,500 --> 00:13:38,000 ve kara deliği - yavaş yavaş ev sahibine doğru giren büyük bir madde diski- 146 00:13:38,000 --> 00:13:41,919 çevreleyen biriktirme diskinden gelen ışığa net bir imza atar. 147 00:13:42,649 --> 00:13:45,609 Birbirini çeken madde çok konsantre olur, 148 00:13:46,399 --> 00:13:49,869 sürtünmenin parlayan bir plazma oluşturacak şekilde ısınmasına neden olur. 149 00:13:50,509 --> 00:13:55,809 Bu parlayan gazın yaydığı ışığın yolu kara delik tarafından belirlenir: 150 00:13:56,149 --> 00:14:01,479 Yakından geçen ışık muazzam yerçekimi tarafından bükülür, kenarları süpürülür, 151 00:14:01,940 --> 00:14:06,159 ama çok yakın geçen ışık asla kaçamadığından yakalanır. 152 00:14:06,980 --> 00:14:08,980 Radyo teleskopla dünyadan görülen, 153 00:14:09,649 --> 00:14:14,198 bu etkiler kendilerini bir kara deliğin gölgesi olarak gösterir 154 00:14:16,459 --> 00:14:20,679 - aydınlık plazmaya karşı kontrastlı karanlık bir merkezi bölge. 155 00:14:28,170 --> 00:14:33,679 2 yıllık özenli hesaplamalardan sonra, görüntü nihayet hazırdı…. 156 00:14:58,000 --> 00:15:01,890 55 milyon ışıkyılığındaki şaşırtıcı mesafeden alınmış olmasına rağmen, 157 00:15:02,440 --> 00:15:07,000 görüntü karanlık bir orta bölgeye sahip halka benzeri bir yapı ortaya koydu. 158 00:15:07,000 --> 00:15:11,880 Tarihte ilk defa: bir kara deliğin gölgesi! 159 00:15:12,610 --> 00:15:16,400 Sonra ilk kaynağımıza bakıyoruz ve bu yüzüğü görüyoruz. 160 00:15:16,900 --> 00:15:23,000 Olay ufkunu görüyoruz ve o gölgeyi, o karanlık bölgeyi görüyoruz ve hemen biliyorsunuz 161 00:15:23,000 --> 00:15:27,870 Bu şeyin içinde her taraftan bir kara delikte bir olay ufkuna bakıyoruz. 162 00:15:27,870 --> 00:15:30,400 Zamanın durduğu bir bölgede görüyoruz. 163 00:15:30,400 --> 00:15:35,900 Bu, ilk defa gördüğümüz Evrenin çok farklı bir parçası. 164 00:15:35,920 --> 00:15:39,600 Yani tam olarak aradığımız şey bu, ancak sekiz yıl sonra 165 00:15:39,600 --> 00:15:44,000 ve tüm bu uzun süreç, birkaç haftalık görüntüleme ve bize tam olarak ne istediğimizi gösterdi. 166 00:15:44,000 --> 00:15:45,000 İnanamadım. 167 00:15:47,620 --> 00:15:51,000 Söylemeliyim ki şimdi yeni bir öneme sahip, 168 00:15:51,000 --> 00:15:55,800 aslında simülasyonlara benzeyen imgelerimiz var. 169 00:15:55,800 --> 00:16:00,000 Teori ve deney arasında olağanüstü bir bağ var. 170 00:16:00,000 --> 00:16:03,870 ve ufukta muazzam atılımlar vaat ediyor. 171 00:16:06,040 --> 00:16:12,750 Bu tarihi başarı, evrenin evrimleşen anlyaşımızda önemli bir dönüm noktasıdır. 172 00:16:13,000 --> 00:16:19,500 ve ayrıca bilimsel araştırmalarda küresel işbirliği için yeni bir örnek oluşturuyor. 173 00:16:19,810 --> 00:16:24,300 Benim için en neşelendiriciı şeylerden biri, kurduğumuz takım ve 174 00:16:24,300 --> 00:16:28,300 İnsanların bize imkansız dediği bir şeyi yapıyor olmamız 175 00:16:28,300 --> 00:16:35,300 ve günün sonunda insanların yapamayacağınızı söylediği bir şey yaptığınızdaki bu inanılmaz bir duygu 176 00:16:35,300 --> 00:16:39,450 ve bence bütün takım bunun gibi bir şey başardığımız için çok gurur duyuyor. 177 00:16:39,850 --> 00:16:42,210 Sadece bizim için değil, herkes için. 178 00:16:46,980 --> 00:16:49,560 EHT genişledikçe 179 00:16:49,560 --> 00:16:55,049 araştırmacıları kara deliklere çeken derin soruları sorgulamamıza izin verecek: 180 00:16:56,050 --> 00:17:01,740 Fizik yasalarımız bildiğimiz en zor şartlar altında ne kadar dayanıyor? 181 00:17:03,040 --> 00:17:09,000 Bir kara deliğin etrafındaki gaz, radyasyon ve parçacıkların mekaniği nasıl çalışır? 182 00:17:09,370 --> 00:17:15,000 Hangi teoriler doğrudur ve hangileri daha kesin gözlemlerle yıkılacaktır? 183 00:17:16,120 --> 00:17:22,049 EHT'nin bundan sonra hangi gizemleri çözeceğini yalnızca zaman gösterecek. 184 00:17:26,520 --> 00:17:33,000 ESO tarafından yazılmıştır; Tercüme eden - manselina