1 00:00:00,000 --> 00:00:06,000 Zespół naukowców zbadał nietypową gromadę galaktyk Abell 2744, 2 00:00:06,000 --> 00:00:09,000 nazywaną też Gromadą Pandory. 3 00:00:09,000 --> 00:00:12,000 Korzystając z teleskopów na ziemi i w kosmosie, 4 00:00:12,000 --> 00:00:15,000 w tym z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a, należącego do NASA/ESA 5 00:00:15,000 --> 00:00:18,000 oraz z Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do ESO 6 00:00:18,000 --> 00:00:21,000 odkryli, że gromada uformowała się przez jednoczesne zderzenie 7 00:00:21,000 --> 00:00:25,000 co najmniej czterech osobnych gromad galaktyk. 8 00:00:31,000 --> 00:00:33,000 To jest ESOcast! 9 00:00:33,000 --> 00:00:36,000 Najnowsze badania naukowe oraz codzienna praca w ESO, 10 00:00:36,000 --> 00:00:39,000 Europejskim Obserwatorium Południowym. 11 00:00:49,000 --> 00:00:52,000 Gdy wielkie gromady galaktyk zderzają się ze sobą, 12 00:00:52,000 --> 00:00:56,000 powstający w wyniku tego bałagan jest skarbnicą informacji. 13 00:00:56,000 --> 00:01:00,000 Obserwacje takich kosmicznych karamboli pozwalają astronomom zrekonstruować zdarzenia, 14 00:01:00,000 --> 00:01:03,000 które miały miejsce setki milionów lat temu. 15 00:01:03,000 --> 00:01:09,000 Pozwalają także badać w jaki sposób różne rodzaje materii zachowują się w trakcie kolizji. 16 00:01:11,000 --> 00:01:13,000 Galaktyki w Gromadzie Pandora 17 00:01:13,000 --> 00:01:18,000 są dobrze widoczne na zdjęciach z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a oraz z Bardzo Dużego Teleskopu (VLT). 18 00:01:18,000 --> 00:01:22,000 Ale stanowią zaledwie około 5% masy gromady. 19 00:01:22,000 --> 00:01:26,000 Około 20% zawarte jest w gorącym gazie, widocznym tutaj na różowo. 20 00:01:26,000 --> 00:01:29,000 Gaz widać dzięki emisji w promieniowaniu rentgenowskim, 21 00:01:29,000 --> 00:01:33,000 które jest obserwowane przez satelitę NASA o nazwie Chandra. 22 00:01:36,000 --> 00:01:42,000 Lwia część masy gromady, około 75%, to ciemna materia. 23 00:01:42,000 --> 00:01:45,000 Ciemnej materii nie widać bezpośrednio, 24 00:01:45,000 --> 00:01:48,000 stanowi ona zagadkę dla współczesnej astronomii. 25 00:01:48,000 --> 00:01:53,000 Ale astronomowie mogą zastosować pewien trik, aby określić położenie ciemnej materii: 26 00:01:53,000 --> 00:01:57,000 obserwując w jaki sposób grawitacja zaburza światło pochodzące od jeszcze dalszych galaktyk, 27 00:01:57,000 --> 00:02:01,000 mogą dowiedzieć się o ukrywającej się ciemnej materii. 28 00:02:04,000 --> 00:02:09,000 Pozwala to astronomom na wykonywanie szczegółowych map rozmieszczenia ciemnej materii, 29 00:02:09,000 --> 00:02:12,000 tutaj pokazanej na niebiesko. 30 00:02:14,000 --> 00:02:19,000 Porównanie położenia galaktyk, gorącego gazu i ciemnej materii 31 00:02:19,000 --> 00:02:23,000 pokazuje, że nie było to proste zderzenie pomiędzy dwoma gromadami. 32 00:02:23,000 --> 00:02:26,000 Rekonstruujący historię Gromady Pandora astronomowie 33 00:02:26,000 --> 00:02:30,000 przypuszczają, że uformowała się z czterech osobnych gromad, 34 00:02:30,000 --> 00:02:36,000 które uczestniczyły w serii kolizji w okresie około 350 milionów lat. 35 00:02:37,000 --> 00:02:40,000 Wygląda na to, że to złożone zderzenie odseparowało 36 00:02:40,000 --> 00:02:43,000 część gorącego gazu i ciemnej materii 37 00:02:43,000 --> 00:02:46,000 w taki sposób, że teraz leżą poza widzialnymi galaktykami. 38 00:02:48,000 --> 00:02:51,000 W pobliżu jądra Abell 2744 39 00:02:51,000 --> 00:02:57,000 gaz jednej z gromad zderzył się z innym i utworzył falę uderzeniową. 40 00:02:57,000 --> 00:03:00,000 Ciemna materia przetrwała to zderzenie nienaruszona. 41 00:03:01,000 --> 00:03:03,000 W innej części gromady 42 00:03:03,000 --> 00:03:06,000 wydają się mieścić galaktyki i ciemna materia, ale brak tam gorącego gazu. 43 00:03:06,000 --> 00:03:09,000 Gaz mógł zostać wyssany podczas kolizji, 44 00:03:09,000 --> 00:03:13,000 pozostawiając jedynie słaby ślad. 45 00:03:13,000 --> 00:03:17,000 Jeszcze dziwniejsze struktury znajdują się w zewnętrznych częściach gromady. 46 00:03:17,000 --> 00:03:20,000 Jeden z regionów zawiera dużo ciemnej materii, 47 00:03:20,000 --> 00:03:23,000 ale nie ma w nim jasnych galaktyk, ani gazu. 48 00:03:23,000 --> 00:03:27,000 Odosobniony obłok gazu został wyrzucony 49 00:03:27,000 --> 00:03:31,000 i raczej poprzedza, a nie postępuje za powiązaną z nim ciemną materią. 50 00:03:31,000 --> 00:03:35,000 To zagadkowe ustawienie może opowiedzieć astronomom co nieco na temat 51 00:03:35,000 --> 00:03:39,000 tego, w jaki sposób zachowuje się materia 52 00:03:39,000 --> 00:03:41,000 i jak różne składniki Wszechświata oddziałują ze sobą. 53 00:03:42,000 --> 00:03:45,000 Gromady galaktyk są największymi obiektami we Wszechświecie 54 00:03:45,000 --> 00:03:48,000 utrzymywanymi przez swoją własną grawitację. 55 00:03:48,000 --> 00:03:51,000 Zrozumienie w jaki sposób powstają i ewoluują 56 00:03:51,000 --> 00:03:56,000 jest kluczowym aspektem odkrywania historii kosmosu. 57 00:03:56,000 --> 00:04:01,000 Poznawanie własności ciemnej materii nie tylko zwiększa nasze zrozumienie gromad galaktyk, 58 00:04:01,000 --> 00:04:04,000 ale także przybliża nas do zrozumienia 59 00:04:04,000 --> 00:04:08,000 natury tej zagadkowej i nieuchwytnej substancji. 60 00:04:10,000 --> 00:04:13,000 ESOcast został wyprodukowany przez ESO - Europejskie Obserwatorium Południowe. 61 00:04:13,000 --> 00:04:17,000 ESO jest wiodącą naukową i technologiczną organizacją międzyrządową do badań astronomicznych, 62 00:04:17,000 --> 00:04:20,000 projektującą, budującą i operującą najbardziej zaawansowanymi na świecie teleskopami naziemnymi. 63 00:04:22,000 --> 00:04:27,000 Tłumaczenie: Krzysztof Czart 64 00:04:39,000 --> 00:04:42,000 Teraz, gdy poznałeś ESO, 65 00:04:44,000 --> 00:04:47,000 spróbuj 'wyjść poza naszą planetę' za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble'a 66 00:04:50,000 --> 00:04:56,000 Hubblecast ukazuje najnowsze odkrycia dokonane za pomocą najbardziej znanego i cenionego 67 00:04:58,000 --> 00:05:03,000 kosmicznego obserwatorium: Kosmicznego Teleskopu Hubble'a, należącego do NASA/ESA.