1 00:00:03,000 --> 00:00:08,000 Po raz pierwszy astronomowie byli w stanie bezpośrednio śledzić ruch planety pozasłonecznej, 2 00:00:08,000 --> 00:00:12,000 gdy przemieszczała się na drugą stronę swojej gwiazdy. 3 00:00:12,000 --> 00:00:17,000 Planeta ma najmniejszą orbitę ze wszystkich bezpośrednio sfotografowanych do tej pory egzoplanet. 4 00:00:17,000 --> 00:00:21,000 Znajduje się tak blisko swojej gwiazdy, jak Saturn od Słońca. 5 00:00:21,000 --> 00:00:26,000 Odkrycie udowadnia, że planetarne gazowe olbrzymy mogą formować się w zaledwie kilka milionów lat, 6 00:00:26,000 --> 00:00:29,000 co jest krótkim czasem w kosmicznej skali. 7 00:00:32,000 --> 00:00:34,000 To jest ESOcast! 8 00:00:34,000 --> 00:00:40,000 Najnowsze badania naukowe oraz codzienna praca w ESO, Europejskim Obserwatorium Południowym. 9 00:00:40,000 --> 00:00:46,000 Eksplorowanie dalekich granic z naszym gospodarzem Dr J, a.k.a. dr Joe Liske. 10 00:00:49,000 --> 00:00:52,000 Cześć! Witam w kolejnym odcinku ESOcast. 11 00:00:52,000 --> 00:00:56,000 W tym odcinku będziemy mówić o planecie koło gwiazdy Beta Pictoris. 12 00:00:56,000 --> 00:01:01,000 Gwiazda ma około dwa razy taką masę jak Słońce i wiek około 12 milionów lat. 13 00:01:01,000 --> 00:01:05,000 Mimo, że wydaje się to dużo, tak naprawdę gwiazda jest bardzo młoda. 14 00:01:05,000 --> 00:01:09,000 Na przykład Słońce liczy sobie już około 4,7 miliarda lat. 15 00:01:09,000 --> 00:01:13,000 Beta Pictoris jest jednym z najbardziej znanych przykładów gwiazdy 16 00:01:13,000 --> 00:01:16,000 otoczonej przez rodzaj dysku pyłowego zawierającego odłamki skalne. 17 00:01:16,000 --> 00:01:20,000 Rumowisko w tym dysku pochodzi ze zderzeń pomiędzy większymi ciałami, 18 00:01:20,000 --> 00:01:22,000 takimi jak embriony planetarne lub asteroidy. 19 00:01:22,000 --> 00:01:26,000 Wcześniejsze obserwacje pokazały, że dysk posiada zaburzenia 20 00:01:26,000 --> 00:01:29,000 i występują w nim komety spadające na gwiazdę. 21 00:01:29,000 --> 00:01:33,000 Są to oznaki mocno wskazujące na występowanie masywnej planety 22 00:01:33,000 --> 00:01:35,000 na orbicie wokół gwiazdy. 23 00:01:35,000 --> 00:01:39,000 Dzięki nowym obserwacjom uzyskanym za pomocą Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) 24 00:01:39,000 --> 00:01:42,000 mamy ostateczny dowód. 25 00:01:44,000 --> 00:01:46,000 Ponieważ gwiazda jest bardzo młoda, 26 00:01:46,000 --> 00:01:49,000 planeta musiała uformować się w zaledwie kilka milionów lat. 27 00:01:49,000 --> 00:01:54,000 To dobra wiadomość, ponieważ wiadomo, że dyski wokół młodych gwiazd 28 00:01:54,000 --> 00:01:56,000 rozpraszają się po kilku milionach lat, 29 00:01:56,000 --> 00:02:01,000 a astronomowie poszukiwali dowodu, że w trakcie tego czasu może nastąpić uformowanie się olbrzymiej planety. 30 00:02:01,000 --> 00:02:05,000 Planeta ma masę około 8 mas Jowisza. 31 00:02:05,000 --> 00:02:11,000 Jej masa i położenie tłumaczą obserwowane zaburzenia w wewnętrznych partiach dysku. 32 00:02:12,000 --> 00:02:14,000 Zespół użył instrumentu NACO, 33 00:02:14,000 --> 00:02:17,000 zamontowanego na jednym z czterech 8,2-metrowych teleskopów głównych 34 00:02:17,000 --> 00:02:21,000 Bardzo Dużego Teleskopu (VLT). 35 00:02:21,000 --> 00:02:28,000 Obserwowano bezpośrednie sąsiedztwo Beta Pictoris w latach 2003, 2008 i 2009. 36 00:02:28,000 --> 00:02:32,000 Obserwacje z roku 2003 pokazały wyraźnie, że w dysku jest masywna planeta, 37 00:02:32,000 --> 00:02:37,000 ale w roku 2008 i na początku 2009 zniknęła! 38 00:02:37,000 --> 00:02:41,000 Jednak w najnowszych obserwacjach z końca 2009 r. 39 00:02:41,000 --> 00:02:46,000 planeta pojawiła się ponownie, ale po drugiej stronie gwiazdy. 40 00:02:46,000 --> 00:02:51,000 Zatem we wcześniejszych obserwacjach planeta była ukryta z tyłu albo z przodu gwiazdy. 41 00:02:51,000 --> 00:02:55,000 Czyli po raz pierwszy możemy naprawdę zobaczyć planetę pozasłoneczną 42 00:02:55,000 --> 00:02:59,000 poruszającą się wokół swojej gwiazdy z jednej strony na drugą! 43 00:02:59,000 --> 00:03:04,000 Daje to astronomom znacznie lepsze oszacowanie odległości pomiędzy gwiazdą, a planetą. 44 00:03:06,000 --> 00:03:09,000 Wśród garstki sfotografowanych do tej pory planet 45 00:03:09,000 --> 00:03:14,000 obiekt wokół Beta Pictorus, oznaczony jako Beta Pictoris b, 46 00:03:14,000 --> 00:03:16,000 ma najmniejszą orbitę. 47 00:03:16,000 --> 00:03:24,000 Jest położony pomiędzy 8, a 14 odległościami Ziemia-Słońce — jednostkami astronomicznymi — od swojej gwiazdy. 48 00:03:24,000 --> 00:03:28,000 Odpowiada to mniej więcej odległości Saturna od Słońca. 49 00:03:28,000 --> 00:03:32,000 Krótki okres planety pozwoli astronomom zarejestrować pełną orbitę 50 00:03:32,000 --> 00:03:34,000 w ciągu następnych 15 do 20 lat. 51 00:03:34,000 --> 00:03:38,000 Przyszłe badania Beta Pictoris b dostarczą pierwszych wniosków 52 00:03:38,000 --> 00:03:43,000 na temat fizyki i chemii atmosfery młodej planety olbrzyma. 53 00:03:43,000 --> 00:03:49,000 Superjowisze takie jak Beta Pictoris b są niezmiernie rzadkie wokół gwiazd podobnych do Słońca. 54 00:03:49,000 --> 00:03:54,000 Jednak planety znalezione w pobliżu gwiazd Fomalhaut i HR 8799, 55 00:03:54,000 --> 00:03:57,000 razem z Beta Pictoris b, 56 00:03:57,000 --> 00:04:01,000 wydają się sugerować, że superjowisze mogą być znacznie częstszym produktem 57 00:04:01,000 --> 00:04:05,000 formowania się gwiazd masywniejszych niż Słońce. 58 00:04:05,000 --> 00:04:08,000 Takie planety mocno zaburzają dyski wokół swoich gwiazd, 59 00:04:08,000 --> 00:04:12,000 tworząc struktury, które można będzie łatwo dostrzec za pomocą ALMA, 60 00:04:12,000 --> 00:04:15,000 która jest nowym, rewolucyjnym teleskopem milimetrowym i submilimetrowym, 61 00:04:15,000 --> 00:04:21,000 budowanym właśnie przez ESO wraz z międzynarodowymi partnerami. 62 00:04:23,000 --> 00:04:25,000 Wykonano zdjęcia kilku innych egzoplanet, 63 00:04:25,000 --> 00:04:31,000 ale wszystkie są położone dalej od swoich gwiazd niż Beta Pictoris b. 64 00:04:31,000 --> 00:04:33,000 Gdyby znajdowały się w Układzie Słonecznym, 65 00:04:33,000 --> 00:04:37,000 byłyby blisko, albo poza orbitą najdalszej planety - Neptuna. 66 00:04:37,000 --> 00:04:40,000 Procesy formowania się tych odległych planet 67 00:04:40,000 --> 00:04:46,000 powinny być inne niż planet w Układzie Słonecznym i w układzie Beta Pictoris. 68 00:04:46,000 --> 00:04:51,000 Najnowsze bezpośrednie zdjęcia ilustrują różnorodność systemów planetarnych. 69 00:04:51,000 --> 00:04:55,000 Wśród nich Beta Pictoris b jest najbardziej obiecującym przypadkiem planety, 70 00:04:55,000 --> 00:05:00,000 która mogła uformować się w sposób podobny do olbrzymich planet w Układzie Słonecznym. 71 00:05:00,000 --> 00:05:03,000 Tutaj Dr J. Kończę ESOcast. 72 00:05:03,000 --> 00:05:07,000 Dołączcie do mnie kolejnym razem w nowej kosmicznej przygodzie. 73 00:05:08,000 --> 00:05:12,000 ESOcast został wyprodukowany przez ESO - Europejskie Obserwatorium Południowe. 74 00:05:12,000 --> 00:05:15,000 ESO jest wiodącą naukową i technologiczną organizacją międzyrządową do badań astronomicznych, 75 00:05:15,000 --> 00:05:18,000 projektującą, budującą i operującą najbardziej zaawansowanymi na świecie teleskopami naziemnymi. 76 00:05:18,000 --> 00:05:22,000 Tłumaczenie: Krzysztof Czart 77 00:05:24,000 --> 00:05:27,000 Teraz, gdy poznałeś ESO, 78 00:05:28,000 --> 00:05:32,000 spróbuj 'wyjść poza naszą planetę' za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble'a 79 00:05:34,000 --> 00:05:41,000 Hubblecast ukazuje najnowsze odkrycia dokonane za pomocą najbardziej znanego i cenionego 80 00:05:43,000 --> 00:05:47,000 kosmicznego obserwatorium: Kosmicznego Teleskopu Hubble'a, należącego do NASA/ESA.