1 00:00:01,000 --> 00:00:04,000 Pustynia Atakama w północnym Chile. 2 00:00:04,000 --> 00:00:11,000 Ta pustynia, razem z wysokimi górami, płaskowyżem i aktywnymi wulkanami, jest prawdopodobnie najsuchszym miejscem na Ziemi. 3 00:00:11,000 --> 00:00:17,000 Na tym niegościnnym terenie ESO, wspólnie z międzynarodowymi partnerami, 4 00:00:17,000 --> 00:00:20,000 buduje największy na świecie projekt astronomiczny. 5 00:00:20,000 --> 00:00:27,000 Pierwsza z 66 najnowocześniejszych anten właśnie została przekazana projektowi. 6 00:00:31,000 --> 00:00:33,000 To jest ESOcast! 7 00:00:33,000 --> 00:00:38,000 Najnowsze badania naukowe oraz codzienna praca w ESO, Europejskim Obserwatorium Południowym. 8 00:00:38,000 --> 00:00:46,000 Eksplorowanie dalekich granic z naszym gospodarzem Dr J, a.k.a. dr Joe Liske. 9 00:00:47,000 --> 00:00:49,000 Cześć! Witam w kolejnym odcinku ESOcast. 10 00:00:49,000 --> 00:00:56,000 W dzisiejszym odcinku wybierzemy się w podróż do ALMA, Atacama Large Millimeter/submillimeter Array. 11 00:00:56,000 --> 00:01:03,000 Ten niesamowity nowy teleskop jest właśnie budowany w Andach Chilijskich na wysokości 5000 m n.p.m. 12 00:01:03,000 --> 00:01:06,000 Wystarczająco wysoko, aby dosłownie łapać oddech! 13 00:01:07,000 --> 00:01:13,000 ALMA będzie początkowo mieć 66 precyzyjnych anten, z opcją rozbudowy w przyszłości. 14 00:01:13,000 --> 00:01:19,000 Będzie to sieć pięćdziesięciu 12-metrowych anten, pracujących razem jako jeden gigantyczny teleskop, 15 00:01:19,000 --> 00:01:24,000 oraz zwarta sieć złożona z anten 7-metrowych i 12-metrowych. 16 00:01:25,000 --> 00:01:30,000 Pierwsza antena o średnicy 12 metrów, zbudowana przez Mitsubishi Electric Corporation 17 00:01:30,000 --> 00:01:37,000 dla Narodowego Obserwatorium Astronomicznego Japonii (NAOJ), jednego z partnerów ALMA, została właśnie przekazana do obserwatorium. 18 00:01:37,000 --> 00:01:42,000 Wkrótce dołączą do niej anteny z Ameryki Północnej i z Europy. 19 00:01:42,000 --> 00:01:45,000 Każda nowa antena musi spełnić bardzo surowe wymagania. 20 00:01:45,000 --> 00:01:49,000 Powierzchnia każdej z czasz musi mieć dokładność grubości ludzkiego włosa, 21 00:01:49,000 --> 00:01:55,000 a nakierowywanie musi być na tyle precyzyjne, aby trafić w piłeczkę golfową z odległości 15 km. 22 00:01:55,000 --> 00:01:58,000 Przekazanie anteny jest dużym krokiem milowym. 23 00:01:58,000 --> 00:02:02,000 Zespół obserwatorium może teraz rozpocząć montowanie reszty komponentów, 24 00:02:02,000 --> 00:02:06,000 w tym czułych odbiorników, które będą zbierać słabe sygnały z kosmosu. 25 00:02:07,000 --> 00:02:14,000 Anety są testowane w Bazie Wsparcia Operacyjnego (OSF) na wysokości 2900 metrów n.p.m., 26 00:02:14,000 --> 00:02:19,000 zanim zostaną przemieszczone na płaskowyż Chajnantor na 5000 metrów n.p.m. 27 00:02:19,000 --> 00:02:25,000 Baza Wsparcia Operacyjnego będzie także centrum aktywności naukowej obserwatorium. 28 00:02:26,000 --> 00:02:31,000 Lokalizacja ALMA została wybrana, ponieważ jej ekstremalna suchość i wysokość oferuje idealne warunki 29 00:02:31,000 --> 00:02:35,000 do obserwacji na radiowych falach submilimetrowych, dla których zaprojektowano ALMA. 30 00:02:35,000 --> 00:02:41,000 Co więcej, szeroki płaskowyż Chajnantor oferuje mnóstwo miejsca na sieć anten. 31 00:02:41,000 --> 00:02:48,000 Indywidualne talerze będą rozproszone i połączone razem na dystansach ponad 16 kilometrów. 32 00:02:49,000 --> 00:02:53,000 Anteny ALMA muszą wytrzymać ciężkie warunki na Chajnantor, 33 00:02:53,000 --> 00:02:59,000 silne wiatry, zimne temperatury i rzadką atmosferę z zaledwie połową tlenu w stosunku do poziomu morza. 34 00:03:00,000 --> 00:03:05,000 To odpychające środowisko stawia także wyzwania dla pracowników budujących ALMA. 35 00:03:06,000 --> 00:03:10,000 Mimo, że każda antena waży około 100 ton, 36 00:03:10,000 --> 00:03:16,000 może być indywidualnie przesuwana na różne pozycje w celu rekonfiguracji teleskopu ALMA. 37 00:03:16,000 --> 00:03:19,000 Będzie to przeprowadzane za pomocą dwóch specjalnie zaprojektowanych transporterów. 38 00:03:19,000 --> 00:03:26,000 Każdy z gigantycznych wehikułów ma szerokość 10 metrów, długość 20 metrów i 28 kół! 39 00:03:26,000 --> 00:03:30,000 Takie coś nazywam potworną ciężarówką! 40 00:03:32,000 --> 00:03:34,000 Za pomocą ALMA astronomowie będą obserwować chłodny Wszechświat: 41 00:03:35,000 --> 00:03:40,000 gaz molekularny oraz niewielkie ziarna pyłu, które stanowią elementy budulcowe systemów planetarnych, 42 00:03:40,000 --> 00:03:44,000 gwiazd, galaktyk, a nawet samego życia. 43 00:03:44,000 --> 00:03:50,000 ALMA dostarczy nam nowego, bardzo potrzebnego, spojrzenia na formowanie się gwiazd i planet, 44 00:03:50,000 --> 00:03:56,000 a także ukaże odległe galaktyki we wczesnym Wszechświecie, które widzimy takimi, jakimi były ponad 10 mld lat temu. 45 00:03:57,000 --> 00:04:00,000 Tutaj Dr J. Kończę ESOcast. 46 00:04:00,000 --> 00:04:04,000 Dołączcie do mnie kolejnym razem w nowej kosmicznej przygodzie. 47 00:04:05,000 --> 00:04:08,000 Teraz naprawdę potrzebuję tlenu! 48 00:04:11,000 --> 00:04:14,000 ESOcast został wyprodukowany przez ESO - Europejskie Obserwatorium Południowe. 49 00:04:14,000 --> 00:04:17,000 ESO jest wiodącą naukową i technologiczną organizacją międzyrządową do badań astronomicznych, 50 00:04:17,000 --> 00:04:20,000 projektującą, budującą i operującą najbardziej zaawansowanymi na świecie teleskopami naziemnymi. 51 00:04:21,000 --> 00:04:24,000 Tłumaczenie: Krzysztof Czart